مصاحبه با برنده جایزه بین المللی یونسکو

پروفسور سودابه داوران، پژوهشگر تحسین شده از سوی سازمان جهانی یونسکو و برنده جایزه ویژه این نهاد بین المللی، در مصاحبه تیر ماه ۱۳۹۵ با مجله پزشکی آفتاب سلامت پیشنهاداتی عنوان کردند و نویدهایی دادند که امیدواریم مورد توجه مخاطبین گرامی ماهنامه قرار گیرد و از آن سو، مسئولین و متولیان ارجمند که جزو مطالعه کنندگان مجله هستند، راهکارهای پیشنهادی این بانوی فرهیخته را مشمول بذل عنایت خود قرار دهند.  با ما در مطالعه نقطه نظرات پروفسور داوران همراهی فرمایید.

۱-ورود شما به حوزه داروسازی چگونه و با چه انگیزه ای بود و چه توفیقاتی در این راه به دست آوردید؟

از نظر من نجات زندگی و رفع آلام و رنج انسان ها، مقدس ترین شیوه خدمت به بشریت محسوب می­شود. از دوران نوجوانی بالاترین آرزوی من، ایفای نقشی موثر در درمان بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های صعب‌العلاج و تهدیدکننده زندگی بود.

قبول این تعهد که موظفم در آینده در کاهش دردهای جسمی و روحی و تخفیف بخشی از آلام جامعه بشری موثر باشم، شوق و انگیزه بسیار قوی به کسب دانش و تخصص و ادامه تحصیل در زمینه علوم پزشکی به من می داد. این موضوع که بتوانم زندگی و دانش خود را در اختیار درمان بیماران قرار دهم همواره شادی و رضایت آرامش بخشی به من عطا کرده است.

من تحقیقات خود را در حیطه داروسازی انتخاب کردم تا بتوانم به این آرزوی دیرینه خود جامه عمل بپوشانم. ساخت و تولید داروهای جدید یا بهبود و ارتقاء بهره دهی درمانی داروهای موجود مهم­ترین بخش داروسازی محسوب می شود. توسعه تکنولوژی های نوین از قبیل نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و سلول درمانی در دهه های اخیر نقش موثری در کاهش بحران های بیماری زا ایفا کرده است. لذا در سال­های اخیر من محور تحقیقات خود را توسعه سیستم های دارورسانی جدید با هدف درمان بیماری هایی از قبیل دیابت و سرطان قرار داده ام.

• در تمام دنیا نوابغ و صاحبین نوآوری و خلاقیت از تامین و حمایت­های کافی برخوردار می شوند تا دغدغه ها برطرف شده و ذهن شخص دانشمند صرفا در راستای گره گشایی های علمی کارکرد داشته باشد.

آیا مراکزی هستند که از دانشمندی چون شما بپرسند چه مشکلاتی برای عملی کردن ایده ها دارید؟ چه می خواهید؟ و خلاصه این­که به شما در جهت کاستن از دغدغه های امکانات مورد نیاز، یاری رسان باشند؟

بله خوشبختانه در کشور ما در سال های اخیر دولت ها به این واقعیت حیاتی پی برده اند که مهم‌ترین عامل رشد و پویایی جامعه، منابع انسانی متخصص آن است در نتیجه به حمایت از نخبگان و کاهش موانع سر راه آنها اهتمام نموده اند. بنده نیز تا حد قابل قبولی از حمایت های مالی و معنوی بخش دولتی در جهت اجرای پروژه ها و عملی کردن ایده های خود برخوردار بوده ام. البته به این نکته مهم باید اشاره کنم که امکانات محققان و دانشمندانی که در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی شهرستان ها مشغول فعالیت هستند قابل مقایسه با تهران نیست و من امیدوارم در رفع این محدودیت مساعدت بیشتری شود.

۳-انتظارت مستقیم  خانم دکتر سودابه داوران به عنوان دانشمند دارویی و برنده جایزه یونسکو از مسئولین و متولیان عرصه دارو و درمان چیست؟

خواهش اصلی من از مسئولین محترم دارو و درمان جلوگیری از انحصار گرایی در عرصه تولید و ثبت داروها و فرمولاسیون های دارویی جدید و حذف تشریفات دست و پا گیر و بسیاری طولانی در اخذ مجوزهای لازم است. حمایت و استفاده از محققین داخل کشور در کارخانجات داروسازی داخلی، توسعه واقعی مراکزR&D در کارخانجات، مسئله ای بسیار مهم است. ضمنا انتظار دارم آزمایشگاه تحقیقاتی من در دانشگاه علوم پزشکی تبریز به صورت قابل قبولی تجهیز شود تا به همراه تیم تحقیقاتی خود نتایج طرح های تحقیقاتی خود را به مرحله تجاری سازی و تولید و جهانی شدن برسانم.

۴-چه پیشنهادی برای کمک به دولت در راستای تامین امکانات مورد نیاز پژوهشگران و محققین دارید؟

من فکر می­کنم یکی از وظایف مهم هر دولتی تامین بی وقفه نیازهای خلاقیت و نوآوری های علمی در کشور است اما گاهی الهام گرفتن از دنیای توسعه یافته برای کشور در حال توسعه مفید هم هست. مطلع هستم فعالیت تولید و توزیع دارو در کشور درآمدهای نجومی نصیب مراکز دارویی می کند.از آن­جا که این مراکز مستقیما از دارو منتفع می شوند، صندوقی برای حمایت از تحقیق و پژوهش و نوآوری های دارویی تشکیل شود که تامین کنندگان وجوه مالی آن، همین مراکز منتفع شونده باشند و از این منبع مالی برای ایجاد و توسعه آزمایشگاههای مورد نیاز و مواد آزمایشگاهی استفاده شود. البته این فقط یک اعتبار کمکی است و دولت باید از درآمدهای معمول خود حمایت های مستمر را حتی بیشتر و بهتر ادامه دهد.

۵- پای صحبت برخی از همکاران داروساز که می نشینیم اظهار می کنند آرزوی پژوهش و کشف داشته اند ولی در گیر و دار مشغله های شغل و زندگی، مجبور به دفن آرزوهایشان شده اند. شما چه پیامی برای این دسته از همکاران خود دارید؟

داروسازی شغل مقدسی است. داروسازان می­توانند در عرصه های مختلف به جامعه خدمت کنند. یک داروساز باتجربه و مطلع از دانش روز می­تواند در داروخانه، کارخانجات داروسازی، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی دارویی مفید و موثر باشد. اما عمیقا معتقدم اگر کسی در وجود خود عشق به تحقیق و کشف یا خلق وقایع جدید به نفع توسعه جامعه بشری دارد در هر مقام و موقعیت شغلی که باشد راه رسیدن به آرزوی درونی خود را خواهد یافت.

۶– شما در سه حوزه دیابت، ترک مواد مخدر و سرطان، طرح و برنامه های پژوهشی و تحقیقاتی داشتید.در این مدت تحقیقات تان به چه نتایجی انجامیده و چه افقی پیش رویتان قرار دارد؟

در زمینه سرطان ما توانسته ایم سیستم های دارورسانی جدید بر مبنای نانو حامل های دارویی تهیه کنیم که در درمان انواع سرطان ها در مقیاس آزمایشگاهی بررسی شده اند و به نتایج بسیار امید بخشی منجر شده اند.  توسعه نانوبیوسنسورهای بسیار حساس در تشخیص زود هنگام سرطان و همچنین توسعه مواد نانوی جدید در تصویربرداری و تشخیص این بیماری از موفقیت های قابل توجه تحقیقات ما بوده است. در حوزه دیابت من به همراه تیم تحقیقاتی خود سال هاست که بر روی تهیه انسولین خوراکی کار می­کنیم و به نتایج خوبی رسیده ایم که البته نیاز به ادامه تحقیقات در فاز کلینیکی دارد. در زمینه ترک اعتیاد ما موفق به تهیه سیستم های دارورسانی تزریقی- کاشتنی بر اساس هیدروژل های هوشمند شده ایم که ماهانه با یک تزریق به مدت ۶ ماه می­تواند منجر به جلوگیری از بازگشت بیمار به سوی مواد مخدر و در نهایت درمان بیمار شود.