دکتر رسول دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو به پرسش های مطروحه از سوی خبرنگار اعزامی ماهنامه آفتاب سلامت پاسخ گفتند.
در این جلسه پرسش و پاسخ تلاش آفتاب سلامت بر این مهم قرار داشت تا چالش های دارو رسانی در کشور، صادرات و طرح تحول سلامت از منظر این مدیر برجسته ی وزارت بهداشت توضیح داده شود
شرح حالی اجمالی و برگزیده از زندگی و تحصیل خود در اختیار مخاطبین قرار دهید.
من متولد ۱۳۴۳ در شهرستان بروجرد هستم و تا ۱۳۶۱، سال پایان تحصیلات متوسطه همان جا بودم. ۶۷ از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شدم. سال بعد پس از اخذ بورسیه از دانشگاه منچستر انگلستان، ادامه تحصیلات خود را پی گرفتم.
در آن جا هم موفقیت های تحصیلی خوبی داشتم. به موازات تلاش برای حفظ رتبه دانشجوی ممتاز به فعالیت های فرهنگی هم اهتمام ورزیدم.
مسئولیت انجمن اسلامی دانشگاه منچستر را به عهده داشتم و پس از آن، اداره انجمن های اسلامی انگلستان و سپس دبیراتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان اسلامی در اروپا شدم.
در پایان موفقیت آمیز تحصیلات در منچستر، وقتی سال ۷۴ به ایران بازگشتم در وزارت بهداشت به عنوان جانشین آقای دکتر لاریجانی در حوزه دارو فعالیت کاری ام را آغاز کردم.
همزمان با ورود به وزارت بهداشت، به عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درآمدم. البته از بدو ورود تا امروز جزو هیئت علمی دانشکده داروسازی تهران هم هستم و در ابعاد مختلف فعالیت های دانشگاهی جزو ۱۰ نفر اول هیئت علمی شناخته می شوم.
از آن زمان در جشنواره رازی دوبار از نظر تحقیق و پژوهش جزو نفرات برگزیده بودم. برخی از کارهای علمی اینجانب در داخل و خارج به صورت اختراع ثبت شده است.
از سال ۷۷ به عنوان مشاور فن آوری های نوین آقای دکتر فرهادی در وزارت بهداشت بودم و همزمان به عنوان مدیر عامل در داروسازی سبحان کار می کردم.
این فعالیت در سال ۸۴ به نقطه ای رسید که مدیر عامل گروه دارویی سبحان شدم. در عین حال وظائف آموزشی- پژوهشی را هم چنان سرلوحه کارهایم داشتم.
در همین سال به عنوان معاون غذا و داروی آقای دکتر لنکرانی مشغول شدم. از سال ۸۸ ریاست دانشکده داروسازی به کارنامه فعالیت هایم اضافه شد. فکر می کنم در تمام سال های کاری خود به اندازه دو نفر کار کردم.
مشغله های کاری زیاد برای زندگی خصوصی شما ضرر و زیانی نداشت؟
سال ۶۵ با خانم دکتر اطیابی یکی از همکلاسی هایم که در حال حاضر استاد دانشکده داروسازی هستند ازدواج کردم و فکر می کنم همزمان هم پدر و مادر و هم داروسازهای خوبی بودیم که اینک فرزندان مان می خواهند راه پدر و مادرشان را پی بگیرند.
وضعیت دارو رسانی در کشور را چگونه ارزیابی می کنید و چه انتظاری از آینده ی این مکانیزم دارید؟
من با مراکز موفق پخش بین الملل آشنایی دارم و در مقام مقایسه با آنها باید گفت که جا دارد بهتر از این عمل کنیم اما وقتی در کشور، امور و کارهای های دیگر را منصفانه با حوزه دارو مقایسه می کنیم، متوجه می شویم که وضعیت حوزه دارو چقدر اصولی و ساختارمند، پیش رفته و عملکرد قابل قبول تری داشته است.
یک مثال ملموس بحث را روشن تر می کند. بعضی از کیت های تشخیص طبی از سوی تولید کننده با قیمت ۱۰۰۰ تومان عرضه می شود اما مصرف کننده آن را با قیمت ده برابر دریافت می کند.
آیا هرگز در حوزه ی دارو چنین افزایش غیرقابل قبولی را سراغ دارید؟ حداکثر مارژین از تولید تا عرضه به مصرف کننده، در سراسر ایران حدوداً ۵۰ درصد است. مدیریت و کنترل بی نظیر حوزه دارو می تواند سرمشق سایر حوزه ها قرار گیرد. ما به موقعیتی رسیده ایم که در هر لحظه می توانیم وضعیت خروج دارو از انبار تولید کننده را رصد کنیم.
در حوزه دارو رسانی چه آسیب ها و صدماتی را رصد کرده اید؟
داروخانه های ما الان دپوی بالای دارو دارند. این کار درستی نیست و مانع برنامه ریزی های اصلاح سیستم می شود.
از سویی دیگر بسیاری از داروهای کم مصرف ما در داروخانه های معمولی عرضه نمی شود و می گویند این داروها باید در داروخانه های خاصی توزیع شوند تا بتوانیم نظارت داشته باشیم.
اصلاً چنین توزیعی در هیچ جای دنیا قابل قبول نیست. هر داروخانه ای حق دارد همه داروها را توزیع کند. این تبعیض در توزیع برخی از داروها متمرکز کردن ناعادلانه سود در مراکز گزینشی است.
در کشورهای پیشرفته بیمار سراغ هر داروی خاص و کمیابی را از داروخانه های معمولی می تواند بگیرد و اگر نداشته باشد، داروخانه از او می خواهد تا بعد از ظهر همان روز دوباره مراجعه کرده تا داروی خاص خود را از آنها دریافت نماید.
در این سیستم سالم، ارباب رجوع سرگردان نمی شود. اما بیمار ایرانی برای دریافت داروی خاص خود، باید فقط به برخی از داروخانه های خاص مراجعه کند. حتی برخی بیماران مجبور می شوند از شهر و استان خود به شهر و استانی دیگر مراجعه کنند تا داروی خاص خود را دریافت دارند. این ها اشکالات پیش روی ماست که باید از سر راه برداریم.
وضعیت قیمت دارو در سال جاری را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا دارو امسال گران می‌شود؟
میزان اعتباری که در سال ۹۵ جهت حمایت از داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج پیش‌بینی شده، به اندازه سال گذشته است. در وزارت بهداشت کماکان سیاست‌های سال گذشته را در زمینه قیمت دارو ادامه می‌دهیم. بر این اساس امسال نیز بحث کنترل قیمت دارو وجود دارد.
این سیاست در مورد واردات سخت‌گیرانه بوده و به سمت کاهش قیمت می‌رود. در حالی که درباره داروهای تولید داخل، سیاست کنترل قیمت را به گونه‌ای که تولید آسیب نبیند، پیش می‌بریم.
بنابراین سیاست‌های سال گذشته وزارت بهداشت در زمینه دارو هم چنان ادامه دارد و مباحثی مانند کنترل قیمت دارو و کاهش هزینه‌های دارویی بیماران را پیش می‌بریم. از طرفی ممکن است، قیمت داروهای زیان‌ده نیز مانند سال گذشته اصلاح شود.
وضعیت صادرات دارو به چه صورت است؟
با وجود این که اولویت وزیر بهداشت در تمام مذاکرات بین المللی، توسعه صادرات دارو بوده اما همچنان از عملکرد موجود در این زمینه راضی نیستیم.
باید به ایجاد زیر ساخت‌های لازم و ضرورت استفاده صنعت دارویی از فضای کنونی توجه ویژه شود. با وجود رسیدن به نتایج مثبت، همچنان نسبت صادرات به واردات ۲۰ درصد است که این نسبت باید به تراز مثبت برسد.
در سند چشم انداز ۱۴۰۴، هدف، افزایش صادرات بیشتر از میزان واردات است و برای تحقق آن، افزایش سالانه ۲۰ درصد صادرات دارو نیاز است .امیدواریم با برداشته شدن تحریم‌ها و باز شدن مسیرهای مالی، امکان توسعه صادرات در سال‌های ۹۵ و ۹۶ فراهم شود.
همان گونه که مستحضرید برخی افراد در حوزه ی سلامت بر این باورند که درطرح تحول سلامت، نشانی از سلامت نیست و موفقیت آن را توهم قلمداد می کنند و این در حالی است که بسیاری از دولتمردان پشت طرح تحول سلامت ایستاده اند و مشکل را در سطوح میانی تشخیص می دهند. نظر شما در این باره چیست؟
بخش عمده ی تاثیر طرح تحول سلامت متوجه مردم است. خوشبختانه توانسته ایم از طریق کاهش پرداختی بیمار در سیستم های بهداشتی و درمانی، رضایتمندی مردم را افزایش دهیم.
تلاش برای تسهیل دسترسی مردم به دارو در این دو سال نتیجه داده است. البته هنوز کمبودها به صفر نرسیده و اکنون با کمبود ۳۰ قلم از چند هزار قلم موجود در بازار مواجه هستیم. اجرای این طرح که محوریت اصلی آن کاهش پرداختی در حوزه ی درمان، از جیب مردم بود، جامعه را به آرامش رسانید.
این طرح به علت گرفتاری های موجود در بحث سلامت، بزرگ ترین دغدغه بشری، مطرح شد.کم و کاستی ها در طرح تحولی به عظمت یک جامعه، طبیعی قلمداد می شود. فرصت ها بسیار است اما در این میان باید منتظر ماند و دید با گذر سال ها، جمعیت کدام طرف جبهه طرح تحول نظام سلامت روزافزون می شود.
اما در این میان مردم هستند که از مخالفت ها و موافقت ها تاثیر و به مراتب، به علت حساسیت بحث سلامت و درمان، آسیب می پذیرند. یادمان باشد ماهیت برنامه ریزی و پیاده سازی کوچک ترین طرح ها تا بزرگ ترین تحولات، تسهیل و بهبود کیفیت زندگی افراد جامعه است.
نظر شما درباره تصویب قانون برخورد با متخلفین تبلیغات کالاهای ناسالم چیست؟
از نظر ما تصویب قانون برخورد با متخلفین در زمینه تبلیغ غیر قانونی کالاها چه در ماهواره ها چه در سایر رسانه ها از جمله فضای مجازی، اقدامی ارزشمند و اساسی است که در مجلس صورت گرفت. تصویب این قانون به وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اختیار برخورد با افراد متخلف را می دهد و جلوی گمراه کردن مردم را می گیرد.
تصور کنید با صاحبان کالاهایی که مدعی معجزه در لاغری هستند و داروهای عجیب و غریبی که مرتب در برخی رسانه ها، ماهواره ها یا شبکه های اینترنتی تبلیغ می شود، برخورد قانونی صورت گیرد.
