پژوهشگران موسسه تحقیقاتی اسکریپس Scripps Research Institute در آمریکا اخیرا راهی برای تولید آزمایشگاهی یک ترکیب طبیعی با ارزش به نام “سپافانژین یک”cepafungin I کشف کردند که این ترکیب به عنوان یک عامل موثر ضد سرطان شناسایی شده و عملکرد آن در بهبود بیماران امیدوار کننده بوده است.
از این طریق دانشمندان می‌توانند درک کنند که چگونه عمل ترشح باکتری‌ها قادر به متوقف کردن یک قطعه از ماشین‌های مولکولی موسوم به «پروتئازوم‌ها» Proteasome هستند و ترشح باکتری راهکاری است که بسیاری از داروهای سرطان موجود برای از بین بردن سلولهای تومور استفاده می‌کنند. محققان طی این مطالعه دریافتند که «سپافانژین یک» به دو ناحیه در پروتئازوم‌ها متصل می‌شود و ترکیب قدرتمند ضد سرطانی را ایجاد می‌کند.
پروتئازوم‌ها مجموعه‌های پروتئینی غیرغشایی هستند که در همه یوکاریوت ها و آرکیاها و برخی از باکتری ها وجود دارند. عملکرد اصلی پروتئازوم حذف پروتئین‌های غیرضروری یا آسیب دیده، توسط پروتئولیز است.
«هانس رناتا» Hans Renata یکی از محققان این مطالعه گفت: از آنجا که سپافانژین یک قادر است از دو طرف به پروتئازوم‌ها متصل شود، این امر سبب استحکام و تقویت عملکرد آن می‌شود. این ترکیب در حالی که دارای خصوصیات خاصی نیز هست ممکن است عوارض جانبی کمی نیز برای بیماران داشته باشد.
«سپافانژین یک» برای اولین بار به دلیل مفید بودن به عنوان یک ماده ضد قارچی و بعداً به عنوان یک عامل ضد سرطان شناخته و مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. «سپافانژین یک» سلولهای سرطانی را می کشند.مرگ آور بودن آنها برای سلول های سرطانی با انجام عملیاتی بر روی پروتئازوم‌ها عملی می شود. کار پروتئازوم‌ها از بین بردن مواد زائد تولید شده توسط سلول‌ها است،. هنگامی که عملکرد پروتئازوم‌ها مسدود شده باشد، سلول‌ها به دلیل انباشت مواد زائد یادشده ضعیف و کشته می‌شوند.
طی این پژوهش محققان با استفاده از آنزیم‌های خاصی که امکان ساخت این ترکیب را می‌داد توانستند با غلبه بر چالش‌های فراوان نسخه مصنوعی این ترکیب ضد سرطانی را تولید کنند.
پس از ایجاد این ترکیب، شیمیدانان دریافتند که ترکیب مذکور به طرز فوق العاده‌ای به دو قسمت از پروتئازوم‌ها متصل می‌شود و سلولهای سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد و سبب ایجاد واکنش التهابی در دیگر سلول‌ها نمی شود و این موضوع آن را به یک داروی مناسب برای از بین بردن سلولهای سرطانی تبدیل می‌کند.
سه مهار کننده پروتئازوم به نام‌های «بورتزومیب» bortezomib، «کارفیلزومیب» carfilzomib و «ایزازومیب» ixazomib قبلاً توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای درمان مولتیپل میلوما تأیید شده‌اند اما این داروها عوارض جانبی جدی دارند و ممکن است پس از مدت زمانی سلولهای سرطانی در برابر آنها مقاوم شوند. برای همین محققان به این موضوع فکر کردند که برای از بین بردن مقاومت سلولهای سرطانی نیاز به یک مهار کننده پروتئازوم جایگزین و خاص تر وجود دارد و موفق به ایجاد نسخه مصنوعی سپافانژین یک شدند.
مولتیپل میلوما Multiple myeloma تکثیری بدخیم در پلاسماسل‌ها است که از یک کلون منفرد ایجاد می‌شود. علائم آن به صورت درد استخوان یا شکستگی، نارسایی کلیه، عفونت، کم خونی، هایپرکلسمی می‌باشد.
یافته‌های این مطالعه در مجله «Cell Chemical Biology» منتشر شده است.
