ام اس (Multiple Sclerosis)، نوعی بیماری سیستم عصبی است که میتواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی موجود در چشمهای انسان تاثیر تخریبی داشته باشد. این عارضه پس از سرایت عامل ظهور مشکلات بینایی، تعادلی، کنترل ماهیچهای و دیگر عملکردهای اصلی بدن میگردد.
نشانهها و عملکرد ام اس برای مبتلایان این بیماری یکسان نیست. گروهی از بیماران علایم ملایمی دارند و نیازی به مداخله درمانی وجود ندارد. برخی دیگر، به مشکلاتی در راه رفتن و انجام کارهای روزمره دچار میشوند که در مورد ایشان مداخله پزشکی ضرورت پیدا میکند.
ام اس یا (اسکلروز چندگانه) بیشتر در زنان و حدودا از سن۳۰ سالگی آغاز میشود. بسیاری از کسانی که به این بیماری دچار میشوند زنان در سال های ایدهآل برای بارداری هستند. در این دوره داروهای درمانی و کنترلی بسیاری برای ام اس وجود دارد. پرسشی که اغلب برای بیماران متمایل به بارداری مطرح میشود این است که چگونه با حملات بیماری مقابله کرده و درصورت استفاده از گزینههای دارویی چه سرنوشتی متوجه جنین خواهد شد؟
تهاجمات بیماری ام اس
زنان اغلب نگرانی خود را از عود این بیماری در صورت قطع مصرف دارو ابراز میکنند و این که انتخاب مصرف دارو چه خطراتی را متوجه جنین شخص مبتلای به ام اس خواهد ساخت.
اما واقعیت در خور توجه این است که بارداری، حفاظتی را در ظهور حملات بیماری ایجاد میکند. مطالعات نشان داده است نرخ تهاجمات بیماری فقط در سه ماهه سوم به میزان چشمگیری کاهش نشان میدهد. در دو مطالعهی گسترده هر یک شکل منحنی مشابهی، البته با نرخ های مختلف را به ثبت رسانده است. در یک مطالعه، ووکوزیک و همکارانش یک نرخ بازگشت ۷ دهم را در فاصله یک سال پیش از زایمان گزارش دادند که این نرخ در سه ماههی اول به سطح ۵ دهم، در سه ماههی دوم به ۶ دهم، و در سه ماههی سوم به ۲ دهم کاهش پیدا کرد اما پس از زایمان نرخ یاد شده به ۲/۱ در سه ماههی اول افزایش یافت. در مطالعهای دیگر، هیوز و همکاران نرخ های بازگشت سالانه ۳۲ صدم را در فاصلهی ۲ سال پیش از زایمان، در مقایسه با ۲۵ صدم در سه ماههی اول حاملگی و ۱۳ صدم در سه ماههی سوم گزارش دادند. در سه ماههی اول پس از زایمان این نرخ به ۶۱ صدم افزایش پیدا میکند.
طی دورهای که در آن زنان قصد باردار شدن دارند، دادهها نشان میدهد۳۰ درصد طی ماه اول ۶۰ درصد طی سه ماه اول و ۸۰ درصد طی شش ماه و ۸۵ درصد در طی یک سالی که برای بارداری اقدام میکنند، به توفیق می رسند. در ارتباط با سن اقدامکنندگان، نرخ موفقیت بارداری به میزان چشمگیری برای زنان بالای ۳۵ سال افت میکند و با توجه به میانگین سنی آغاز ام اس که حدود ۳۰ سالگی است، اغلب زنان مبتلا به ام اس که در فکر باردار شدن هستند در گروه سنی مسن تر قرار میگیرند. در مطالعهی اخیر هیوز در ۸۹۳ مورد حاملگی، قطع درمان در میانگین ۱/۷ ماه پیش از آغاز حاملگی رخ میدهد. گذشته از این، نرخ های بالای بارداری موفق مانند موارد مذکور بر مبنای آمیزش مرتب و مکرر (دو یا سه بار در هفته) در طی دورهای است که در آن زن قصد باردار شدن دارد. البته، این مطالعات همچنین نشان دادهاند که ۴۰ تا ۸۰ درصد زنان مبتلا به ام اس کاهش فعالیت جنسی به دلایل مختلف را گزارش دادهاند. بر مبنای این اطلاعات، این احتمال وجود دارد که شمار چشمگیری از زنان چنانچه به منظور باردار شدن از درمان دست بکشند از مداوای تعدیل کنندهی بیماری برای یک دوره چندین ماهه محروم می شوند.
طی گزارش مدیکال دیلی، دکتر تیل و همکاران و دکتر هربستریت و همکاران با استفاده از دادههای جمعآوری شده از ثبت گستردهی نرخ بارداری در آلمان، شواهد و مدارک متقاعدکنندهای ارائه کردهاند مبنی بر اینکه مصرف داروی بتای اینترفرون (IFNB) یا استات گلاتیرامر (GA) حداقل تا تایید بارداری برای زنان خطری در برندارد. ضمن اینکه از منظر علمی دلیلی برای ترس از تاثیر تراتوژنیک اینترفرون وجود نداشته است. مطالعات آزمایشی بر حیوانات، افزایش نرخ سقط خودبهخود را نشان داده است. بالینشناسان بسیاری توصیه کردهاند که زنان IFNB را حداقل ۱ تا ۲ ماه پیش از اقدام به بارداری قطع کنند. مطالعه تیل و همکاران میزان قابل توجهی به دانستههای گذشته افزوده است. (نویسندگان دیگر) که نتوانسته اند از افزایش نرخ سقط در انسان های مصرف کننده اینترفرون، حداقل در اوایل بارداری پشتیبانی کنند از اطلاعات مذکور برخوردار میشوند. گذشته از این، در ارتباط با مصرف اینترفرون و همین طورGA، هیچ تاثیر منفی بر وزن نوزاد یا سن بارداری یافت نشد.
اطلاعات قبلی موید بیخطر بودن مصرفGA حتی در دوران بارداری است و گمان می رود تاثیر آن در دورهی آسیبپذیر پس از زایمان نیز بیخطر باشد. گزارشگر این تحقیق عنوان داشته وقتی زنان حق انتخاب پیدا میکنند، اغلب تصمیم میگیرند مصرف GA را حداقل تا زمان بارداری ادامه دهند و اکثریت چشمگیری از این افراد درمان را در دوران بارداری نیز ادامه دادهاند، که این اقدام هیچ عواقب محسوسی در بحث نقص در تولد نداشته است.
گزارشهای تیل و همکاران و هربستریت و همکاران از تصمیم زنان، مبنی بر ادامهی مصرف IFNB و GAحداقل تا زمانی که میدانند باردار شدهاند پشتیبانی میکند. در این ارتباط پرسش مهمی باقی میماند. زنی که داروی خوراکی یا ناتالیزوماب مصرف میکند چه توصیهای باید کرد؟ فینگولیمود، تری فلونومید، و دی متیل فومارات، داروهای خوراکی این بیماری در ایالات متحده، بخش اعظم اروپای غربی، و کشورهای زیاد دیگر، همگی ویژگی عبور از مانع جفت را به طور حتمی دارند. داروهای مذکور همگی تاثیرات تراتوژنیک در حیوانات آزمایش شده از خود نشان دادهاند و زنانی که باردار هستند یا قصد باردار شدن دارند باید از مصرف آنها خودداری کنند. به دلیل خروج بسیار کند تری فلونومید از بدن، توصیه میشود که زنان مصرفکنندهی این دارو پیش از تلاش برای بارداری تحت پروتکل حذف سریع قرار گیرند.
تکلیف زنی که متمایل به بارداری است و از داروهای جدید تعدیل کنندهی بیماری استفاده می کند، چیست؟ وضعیت مطلوب آن است که مشاوره بارداری با متخصص در اولویت قرار گیرد و ترجیحا زن و شوهر بهطور مشترک در این جلسه شرکت کنند. زن میتواند پس از دریافت مشاورههای تخصصی دربارهی استفاده از داروهای تعدیل کنندهی بیماری، پیش از اقدام برای بارداری تصمیمگیری کند. گزینهی نخست، قطع مصرف داروی خوراکی است با این امید که بارداری به سرعت در پی این اقدام صورت پذیرد. امکان دیگر این است که پیش از اقدام برای بارداری، داروی خوراکی منع شده از سبد مصرف حذف شده و IFNB یا GA جایگزین آن گردد. درصورت انتخاب این روند، فرد باید از ماهیت مطالعات اولیه مطلع شود اینکه برای اثربخشی GA ممکن است ۶ تا ۹ ماه به زمان نیاز داشته باشد. با توجه به اینکه برداشت در نتیجهی آزمایش REGARD، که بین IFNB-1a زیرپوستی سه بار در هفته و GAبه لحاظ زمانی تا بازگشت اول بیماری تفاوتی را نشان ندادند با تردید روبرو شده است.
برای اقدام به بارداری در مبتلایان به ام اس مطلوب آن است که هر چه زودتر دربارهی مصلحت ها و احتمالات به او مشاوره داده شود. مشاوره ها موضوعاتی همچون خطرات ژنتیکی برای نوزاد، مدیریت مورد انتظار زایمان (معمولا بدون تفاوت با وضعیت مربوط به زن غیرمبتلا)، تاثیر ام اس بر نتیجه بارداری (کم یا هیچ)، تاثیر بارداری و پرستاری بر روند ام اس استفاده از دارو و گاهبهگاه مسائل مربوط به فناوری کمک به بارداری را شامل شود. در نهایت، در بعضی موارد، بحث صریح دربارهی تاثیر ام اس بر توانایی جسمانی زن برای نگهداری از فرزند یا توانایی تامین اقتصادی برای فرزند موضوعات مناسبی هستند. در جمعبندی معلوم شد که اکثریت زنان مبتلا به ام اس قادر به بارداری خواهند بود، نوزادان سالم به دنیا خواهند آورد و تاثیر ناچیزی را بردورهی بلند مدت بیماری شان تجربه خواهند کرد.
برای اقدام به بارداری در مبتلایان به ام اس مطلوب آن است که هر چه زودتر درباره ی مصلحت ها و احتمالات به او مشاوره داده شود. مشاوره ها موضوعاتی هم چون خطرات ژنتیکی برای نوزاد، مدیریت مورد انتظار زایمان، تاثیر ام اس بر نتیجه بارداری، تاثیر بارداری و پرستاری بر روند ام اس، استفاده از دارو و گاه به گاه مسائل مربوط به فناوری کمک به بارداری را شامل شود. در جمعبندی معلوم شد که اکثریت زنان مبتلا به ام اس قادر به بارداری خواهند بود، نوزادان سالم به دنیا خواهند آورد و تاثیر ناچیزی را بردورهی بلند مدت بیماری شان تجربه خواهند کرد.
