سیستم ایمنی بدن شما مجموعه ی شکل یافته از ارگان های مرتبط با یکدیگر هستند که وظیفه ی حفاظت از شما را برعهده دارند. شبکه ی دفاعی بدن، مکانیزم پیچیده ای از سلول ها، بافت ها و اندام هایی است که با یک اتحاد منظم برای محافظت از بدن در برابر مهاجمین به ساز و کارهای عدیده ای مجهز شده اند. عوامل بیماری زا می توانند میکروب ها، باکتری ها، ویروس ها، انگل ها و حتی قارچ ها باشند. این مهاجمین از پتانسیل بیمار کردن ما برخوردارند و بالفعل شدن این توانایی به سطح بازدارندگی سیستم ایمنی بدن ما بستگی دارد.
نشانه های ایجاد شکاف در سیستم ایمنی
دست های سرد، مشکلات گوارشی، چشم های خشک، خستگی و بی حالی، تب خفیف ظاهرا بی دلیل، سردرد، بثورات، مفاصل دردناک، ریزش موی سر، عفونت های تکراری، حساسیت به نور خورشید، سوزن سوزن شدن و بیحسی در دست و پا، اختلال در بلع، تغییر وزن غیر قابل توضیح، ظهور لکه های سفید در پوست، زرد شدن رنگ پوست یا چشم ها،کم خونی، زخم دهان
مطلوب بودن سیستم ایمنی بدین معناست که بدن شما تحت حفاظت یک مدافع ماهر و سالم قرار دارد. اما همیشه اوضاع بر وفق مراد پیش نمی رود و متعاقب بروز اختلال در سیستم ایمنی، سلامتی انسان به مخاطره می افتد.
وقتی فرد، اغلب اوقات درگیر مشکلات جسمی و شرایطی نظیر آلرژی، آسم یا اگزما باشد، یا سیستم ایمنی بدن به جای حفاظت از سلامتی، با رفتارهای طبیعی بدن ناسازگاری آغاز کند، می تواند نهایتا به بروز اختلالات خودایمنی نظیر آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع ۱ منجر شود.
حداقل ۸۰ بیماری ناشی از مشکلات سیستم ایمنی وجود دارند که می توانند گریبان سلامتی شخص گرفتار را بگیرند. اما آیا نشانه هایی وجود دارند که پیش از وخامت در وضعیت سلامتی، به آنها توجه شده و پیشگیری لازم انجام گیرد؟
البته به یاد داشته باشید که نشانه های مذکور می توانند ربطی به سیستم ایمنی نداشته و به طور مستقل از مشکلی معمولی حاصل شده باشد که بیمار با مراجعه به پزشک متخصص، از دلائل واقعی و اصلی نشانه ها مطلع خواهد شد.
دست های سرد
تکرار، مدت و شدت درگیر شدن عروق خونی که تعیین کننده ی این اختلال است می تواند شامل موارد زیر باشد:
انگشتان سرد دست و پا، تغییرات رنگ پوست شخص در پاسخ به سرما، احساس بی حسی، خارش و یا سوزش پس از گرم شدن بدن میتواند در زمره علائم باشد.
انگشتان دست و پا معمولا در آغاز سفید می شوند. پس از آن، نواحی ملتهب اغلب آبی شده و سردی و بی حسی احساس می گردد. هم چنان که بیمار گرم می شود و گردش خون شخص بهبود می یابد، نواحی مورد نظر ممکن است قرمز، ضرباندار، خارشدار و متورم گردند.
مشکلات گوارشی
اسهالی که بیش از ۲ تا ۴ هفته طول می کشد، می تواند یک نشانه ی هشداردهنده باشد. در این وضعیت روده ی کوچک یا دستگاه گوارش شما ممکن است مورد حمله ی سیستم ایمنی قرار گرفته باشد.
یبوست و خشکی ادامه دار نیز می تواند علامت اختلال در سیستم ایمنی باشد. اگر حرکات رودهای شما دشوار صورت می گیرد و مدفوع بسیار خشک و سخت و یا مانند گلوله های کوچک خارج می شود، ممکن است اختلال در سیستم ایمنی بدن شما چنین وضعیتی را رقم زده باشد.
چشم های خشک
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال خودایمنی چشم های خشک دارند. شما ممکن است احساس کنید یک شی آزاردهنده مثلا دانه شنی در چشمتان وارد شده است و باعث ناراحتی تان میشود. یا ممکن است درد، قرمزی، یا اختلال در دید را تجربه کنید.
خستگی
اگر در مواقع زیادی احساس خستگی بسیار شدید دارید، یا احساس درد و بی حالی می کنید مانند زمانی که به آنفلوانزا مبتلا می شوید، می تواند به معنای بروز مشکل در سیستم ایمنی باشد.
تب خفیف
اگر بدن شما به طور طولانی و توضیح ناپذیر دمای بالاتر از حد طبیعی را نشان می دهد، ممکن است سیستم ایمنی بدنتان فعالیت بیش از اندازه داشته باشد و درحال ابتلا به بیماری خودایمنی باشید.
سردرد
در برخی موارد، سردرد می تواند به سیستم ایمنی مرتبط باشد. به عنوان مثال، سردرد می تواند از واسکولیت (التهاب رگ) سرچشمه گرفته باشد که در زیرمجموعه ی بیماری های خود ایمنی طبقه بندی می شود.
بثورات
بثورات جلدی به آبله، سرخجه، کهیر، جوش و مانند اینها اطلاق می شود.
اختلالات پوستی مستمر و مختلف میتواند منعکس کننده ی چگونگی عملکرد سیستم ایمنی بدن شما باشد.
خارش، خشکی در پوست، ظهور لکه های قرمز در پوست، علائم رایج التهاب است. این بثورات می توانند دردناک نیز باشند.
درد مفاصل
اگر مفاصل دردناک، در نواحی ملتهب به لمس حساس شوند یا سفت و متورم باشند و گاه بیش از یک مفصل درگیر شود، اختلالات مذکور میتواند نشانه ی آغاز ضعف در سیستم ایمنی باشد. این التهابات معمولا در صبح ها بیشتر بروز می کنند.
ریزش موی سر
در بعضی مواقع سیستم ایمنی ضعیف و رو به ناخوشی، به فولیکول های مو حمله می کند و شرایطی به نام طاسی منطقه ای را به وجود می آورد.
عفونت های تکراری
اگر شخص به مصرف آنتی بیوتیک ها بیش از دو بار در سال (چهار بار برای کودکان) نیاز پیدا کند، ممکن است سیستم ایمنی، قابلیت کافی برای دفاع در مقابل میکروب ها را از دست داده باشد.
عفونت های سینوسی مزمن وقتی بیش از چهار بار در یک سال پیش آید و یا در طول سال بیش از یک بار در معرض پنومونی قرار گیرد، باید برای بررسی سلامتی سیستم ایمنی به پزشک متخصص مراجعه شود.
حساس به خورشید
افراد مبتلا به اختلال خودایمنی گاهی اوقات واکنش آلرژیک به اشعه ماوراء بنفش (UV) نشان می دهند.
سوزن سوزن شدن و بی حسی در دست و پا
در بعضی موارد ممکن است نقص در سیستم ایمنی موجب حمله به اعصاب شود و سیگنال های اختلالزا را به عضلات ارسال دارد. این نشانه می تواند ناشی از بیماری های خودایمنی مانند سندرم گیلن باره، لوپوس و یا آرتریت روماتوئید باشد.
اختلال در بلع
اگر وضع دشواری برای خوردن غذا داشته باشید، مری (لول های که غذا را از دهان به معده حمل می کند) می تواند متورم یا خیلی ضعیف شده باشد. در بعضی از مواقع احساس می شود غذا در گلو یا سینه گیر کرده است. حتی برخی در زمان فرو بردن لقمه از بیم خفگی فریاد می زنند. این می تواند نشانه ای از بروز اختلال در سیستم ایمنی به حساب آید.
تغییر غیر قابل توضیح در وزن
اگر بدون ایجاد تغییر در عادات غذایی یا تمرینات ورزشی وزن از دست می دهید یا به وزنتان اضافه می شود و هیچ دلیل روشنی برای آن وجود نداشته باشد. این ممکن است به دلیل یکی از بیماری های خود ایمنی عارض شده باشد.
لکه های سفید
گاهی سیستم ایمنی بدن، به ملانوسیت ها (سلول های رنگدانه پوست) حمله می کند و در چنین وضعیتی لکه های سفید در پوست ظاهر خواهد شد.
زرد شدن پوست و چشم ها
سیستم ایمنی بدن در اثر اختلال به سلول های کبدی حمله می کند و موجب بیماری کبدی تحت عنوان hepatitis autoimmune می شود. زردی پوست یا چشم ها، خستگی یا درد عضلانی، تب، و درد شکمی در زمره نشانه های این اختلال خودایمنی است.
کم خونی
وقتی سیستم ایمنی ضعیف می شود، گاهی اوقات می تواند سلول های خون را با عوامل مهاجم اشتباه بگیرد. در این حالت سیستم ایمنی سلول های قرمز خون را تخریب می کند که می تواند منجر به کم خونی شود.
زخم های دهان
زخم های دهان در سه چهارم موارد، دلائل متعارفی مانند آلرژی، ضربه یا عفونت داشته و خود به خود رفع می شوند اما می توانند دلائل حادی نیز داشته باشند که ضعف در سیستم ایمنی یکی از آن موارد است.
رویت نشانه ها
مالکین یک سیستم ایمنی سالم در زمان مناسبی از صبح با انرژی خیلی خوب از خواب بیدار می شوند. آن ها پوستی عالی، موهایی سالم و روحیه ای خوشحال دارند و به ندرت بیمار می شوند. آنها آدم های خوش شانسی نیستند بلکه صاحب یک سیستم ایمنی قدرتمند و سالم هستند که از آنها در برابر بیماری ها حفاظت می کند. اگر متوجه بروز نشانه های مذکور در بدن خود شدید، احتمالا سیستم ایمنی بدنتان به کمک پزشک متخصص نیاز پیدا کرده است.
برای تقویت سیستم ایمنی بدن چه کارهایی می توانید انجام دهید؟
خواب کافی داشته باشید و استرس را کنترل کنید
محروم شدن از خواب و استرس بیش از اندازه هورمون کورتیزول را افزایش می دهد و این اختلال عملکرد سیستم ایمنی را تضعیف می کند.
اجتناب از سیگار و تنباکو
این عادت بسیار خطرناک، سیستم ایمنی را تحلیل برده و خطر ابتلا به برونشیت و پنومونی را در افراد دودی افزایش می دهد.
پرهیز از الکل
یکی از دلائل اختلال در سیستم ایمنی بدن و افزایش آسیب پذیری، مصرف مشروبات الکلی است.
خوردن مقدار کافی از سبزیجات، میوه ها، آجیل ها و دانه های گیاهی
خوردن مقدار کافی از سبزیجات، میوه ها، آجیل ها و دانه های گیاهی که بدن شما را به خوبی تغذیه کرده و نیازهای سیستم ایمنی بدن را تامین میکند. یک مطالعه ی گسترده در افراد مسن نشان داده است افزایش مصرف میوه و سبزی واکنش آنتی بادی به عامل Pneumovax که از استرپتوکوک پنومونی محافظت می کند را بهبود می بخشد.
لبنیات و مواد حاوی پروبیوتیک را در سبد غذایی خود قرار دهید
مطالعات نشان میدهد مصرف اقلام مذکور عفونت های تنفسی و دستگاه گوارش را کاهش می دهد و باعث تقویت سیستم ایمنی می گردد.
دریافت به قدر نیاز برخی از اشعه ها
تابش به اندازه ی نورخورشید بر پوست باعث تولید ویتامین D میشود. ده تا پانزده دقیقه برخورداری از نور آفتاب کافی است. سطح پایین ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به عفونت دستگاه تنفسی همراه است.
خوردن قارچ های دارویی مجاز و خوراکی، باعث تقویت سیستم ایمنی می شود.
مصرف قند و شکر را تا حد ممکن کاهش دهید.
در رعایت بهداشت و استفاده از مسواک و نخ دندان کوشا باشید.
مناسب با سن و سال و وضعیت بدنی خود ورزش کنید.
دریافت ماساژ را در برنامه های خود بگنجانید.
به سادگی یوگا را بیاموزید و تمرین کنید.
برای ملاقات با دوستان خود برنامه ریزی کنید و حتما شادی کردن و خندیدن را در این دیدارها مد نظر داشته باشید.
تمرینات هوازی خیلی آسان هستند.آنها را در برنامه های ورزشی خود انجام دهید.
