درخت سایه گستری با نام برکت
بخش دوم مصاحبه با آقای دکتر اکبر برندگی / مدیرعامل گروه دارویی برکت
آفتاب سلامت در راستای ایفای نقش حساس خود در مطبوعات دارویی و پزشکی در مسیر انتقال دانش و تجربه صاحبنظران و نخبگان، در این مجال توفیق یافت با آقای دکتر اکبر برندگی، مدیرعامل گروه دارویی برکت، مصاحبه ای مبسوط و مفصل داشته باشد که ماحصل آن در چند نوبت به شما همراهان گرامی عرضه خواهد شد.
ماهنامه آفتاب سلامت تنها مجله دارویی و پزشکی بود که دو سال پیش از آغاز تحریم همه جانبه ی آمریکا، دقیقا شرایط فعلی را پیش بینی کرده و هر ماه طی مصاحبه ای با یکی از مدیران دارویی، روش های مواجهه با تحریم همه جانبه را از دست اندرکاران تولید جویا می شد. اینک به زمان وقوع موقعیت پیش بینی شده رسیده ایم. تحریم ها سخت بودند و سخت تر می شوند. اینک حال صنعت دارو را چگونه ارزیابی می کنید و راه های برون رفت از این بحران چیست ؟
من فکر می کنم ماهنامه آفتاب سلامت به خوبی از هنر تحلیل نشانه ها بهره برده که وقایع و رویدادهای جاری پیش تر در محتوای پرسشهای مجله از مدیران و مسئولان، پیش بینی شده و دیده می شود.
اگر بگوییم حال صنعت دارو خوب است صحیح نیست اما در عین حال بی انصافی است اگر عنوان شود که صنعت ما وضعیت یک بیمار بستری شده را دارد.
شرکت های تولید کننده برای این که بتوانند تولیدات دراز مدت داشته باشند راهکارهایی را اتخاذ کرده اند. حتی در بخش واردات دارو نیز تا حدودی راهکارهای مالی جایگزین، تدبیر شده است و بخش واردات نیز برای جلوگیری از بروز بحران در بازار، اقدام به خریدهای پیش از موعد نموده است. برای برون رفت از شرایط گروکشی سلامت ملت، باید هر چه بیشتر توان شرکتهای ایرانی را افزایش داده و در این راه حمایت های همه جانبه را به تولید کننده های داخلی عرضه داشت.
بهبود زیرساخت های موجود و ایجاد زیرساخت های مورد نیاز با استانداردهای بالا، حمایت از شرکت های دانش بنیانی که بر روی بومی سازی فناوری های تولید کار می کنند، حمایت از نخبگان و اندیشمندانی که برای تبدیل ایران به کشوری خودکفا در حوزه دارویی، راهکارهایی درخور توجه عرضه میکنند، همگی شایسته برخورداری از حمایت های یاد شده هستند.
صنعت داروسازی برخلاف عرف بین المللی، هدف فشارهای تحریم قرار گرفته است.
در شرایطی که داروسازی حتی نمی تواند ماده اولیه خریداری کند چگونه خواهد توانست امور حیاتی و ضروری دیگر را که پیش پای این صنعت قراردارد، برآورده سازد؟
داروسازی ها باید آخرین یافته های پژوهشگران را در تولیدات خود مد نظر قرار دهند و با فن آوری های دنیا همگام شوند در حالی که تمام تلاش داروسازیهای ما این شده که چرخهای تولید بخاطر موانع عمدی موجود از حرکت باز نایستد.
یکی از قدیمی ترین مشکلات داخلی که در تولید دارو وجود دارد این است که ناظر تولید و خریدار محصول هردو دولت است.
قیمت دارو
یعنی با نظارت دولت تولید می کنیم و به خود دولت می فروشیم. قاعدتا زمانی که ناظر خودش خریدار محصول باشد تمایلی ندارد که قیمت افزایش یابد. بنابراین قیمت دارو در ایران تحت کنترل دولت است و می توان گفت که این کنترل هم به شکلی سختگیرانه اعمال می شود.
ازسویی دیگر دولت نقش های مختلفی در راستای نظارت و خرید محصولات دارویی برای خود تعریف کرده و به همین خاطر به نوعی احساس مالکیت پیش از خرید دارد و شاید به همین دلیل بدهی خود را به موقع پرداخت نمی کند.
دولت بالاترین مصرف کننده داروست و بیشترین اهرم های اعمال قدرت را هم دارد طوری که کارخانجات داروسازی در برابر دولت بسیار ضعیف هستند.
مسئولیت اجتماعی داروسازی ها هم اجازه نمی دهد که به دولت دارو نفروشند چون این فشاری است که به بیماران و قشر ضعیف وارد خواهد آمد.
دولت برای خود اولویت هایی در پرداخت دارد و با همین رویکرد، پول دارو به صنعت دیر پرداخت می شود.
داروسازیها راهی بجز وامدارشدن به بانک ها پیش پای شان نیست. در عمل ما نوکر بانک ها هستیم.
وقتی به صورت مالی شرکت های داروسازی نگاه می کنید می بینید بیشتر از نصف سودی که باید به چرخه تولید برگردد نصیب بانک ها می شود. ما دارو تولید می کنیم و تحویل دولت می دهیم و دولت به جای اینکه سه ماهه پول رابرگرداند بهای آن را یک سال و اندی نزد خود نگه می دارد. با چنین تعویق طولانی نقدینگی دچار بحران می شود.
هم اینک دولت فقط به پخش البرز، یکی از شرکت های گروه دارویی برکت، بالای ۱۰۰۰ میلیارد تومان بدهکار است. آیا می توان با رویه منطقی بازرگانی برخورد کرد و عنوان کرد به بیمارستان دارو داده نشود؟
مگر می توان سلامتی مردم را اهرم تسویه حساب قرار داد؟
پس این چرخه معیوب همچنان ادامه خواهد داشت مگر اینکه دولت در برطرف سازی این مشکل دیرپا چاره ای اساسی بیاندیشد. بانک ها از ما درصدهای بالایی می گیرند. بهره بانکی طبق قانون باید ۱۸ درصد باشد اما در عمل ۲۴ درصد محاسبه می شود.
صنعت چقدر از دارو منتفع میشود که باید ۲۴ درصدش را به بانک بپردازد.
وقتی یک مجله پزشکی و دارویی با پژوهشگرانی محدود می تواند پیش بینی داشته باشد که تحریم ها به موقعیت خطیر کنونی خواهد رسید، دولت هم باید پیش بینی ها و پیشگیری های لازم را داشته باشد و پس از اتخاذ سیاست های مناسب، ما هم تلاش بیشتری خواهیم کرد تا جامعه کمترین آسیب را ببیند.
در اساسنامه ی سازمان بهداشت جهانی و «اعلامیه ی جهانی حقوق بشر» حق سلامت به عنوان یک حق اجتماعی ذکر شده است.
تحریم دارویی نقض اعلامیه حقوق بشر به حساب می آید. مواد متعدد در متون حقوقی بین المللی، تلاش برای ایجاد تاثیرات منفی بر فرایندهای درمانی و دسترسی دارویی و پزشکی به شدت محکوم شده است، فقدان تعاملات و مبادلات پولی و بانکی از یک طرف و فشارهای پشت پرده آمریکا بر کشورها و شرکت های طرف تعامل ایران باعث تاثیرات منفی در حوزه غذا و داروی کشور شده است.
مراوده مالی و بانکی با ایران یکی از موارد صریح تحریم ها به حساب می آید که باعث شد، هیچ بانکی حاضر به نقل و انتقال پول به داخل ایران نباشد. این محرومیت فزاینده، تحریم دارویی نانوشته ای را موجب شده است که کاهش حجم واردات محصولات دارویی و مواد اولیه به کشور حاصل آن است.
تحریم های مذکور باعث شد تا زنجیره تامین داروهای وارداتی کند شود و امکان بروز کمبودهای مقطعی افزایش یابد. شرکت ها وقتی نتوانند تمام ضروریات دارو را به موقع و همزمان تهیه کنند زنجیره تولید و فروش آن ها مختل میشود. حاصل این شرایط متوقف شدن تولید دارو، گران شدن داروها به دلیل افزایش هزینه های تولید و در نهایت کمبود داروهای تولید داخل رقم خواهد خورد.
با توجه به شرایط و مشکلات موجود در انتقالات بانکی و مالی بین بانک های ایرانی و سایر کشورها و با توجه به رایزنی های انجام شده در حال حاضر اینستکس معتبرترین و تنها مکانیسم مورد تایید جامعه بین المللی به خصوص کشورهای اروپایی به منظور مواجهه با مشکلات موجود در انتقالات بانکی است. اینستکس یا «ابزار پشتیبانی از مبادلات تجاری» برای شروع کار، تمرکز خود را بر دارو، مواد غذایی و کشاورزی گذاشته است که اقلام غیر تحریمی به حساب می آیند.
در حال حاضر شرکت های دارویی برای تامین ارز جهت تهیه مواد اولیه داروسازی و ملزومات مورد نیاز خطوط تولید دچار چالشهای زیادی هستند البته در شرایط بحرانی تحریم، راه اندازی اینستکس اقدامی مثبت است.
بدیهی است ابعاد عملیاتی این سازو کار تازه باید ارزیابی و آسیب شناسی شود. مکانیسم اجرایی و عملیاتی آن در مورد تامین ارز تخصیصی از کانال بانک مرکزی و نظارت و همکاری سازمان غذا و دارو با شرکت های دارویی نیازمند تدوین اساسنامه ای اجرایی است تا تنظیم و ابلاغ شده و در اسرع وقت انتقالات بانکی به اروپا از طریق اینستکس انجام گیرد. البته با توجه به این که کشورهای اروپایی در اتخاذ تصمیم استقلالی ندارند و متاثر از تمایلات طرف امریکایی هستند امکان عملیاتی شدن این مکانیسم در درازمدت خیلی ضعیف است.
در حال حاضر شرکت های دارویی برای نقل و انتقال مالی از خدمات کارگزاری هایی استفاده می کنند که پول را به یورو و حواله تبدیل می کنند که طبعا هزینه ها چند برابر می شوند. به دلیل تعویق در نقل و انتقالات، در برخی مواقع ارز مورد نیاز به دست عرضه کنندگان نمی رسد یا در بانک ها بلوکه میشود.
بر همین اساس، اگر ارزی حواله نشود، اسناد ترخیص محموله کامل نیست و از طرفی اگر پول تامین کننده پرداخت نشود تامین کننده از ارسال محموله های بعدی جلوگیری می کند لذا اینستکس باید بتواند در برطرف سازی این مشکلات مشهود گامهای عملی بردارد تا امیدوار باشیم راه اندازی این کانال به هدفی که از ابتدا پیش بینی شده بود، نائل خواهد آمد.
آن چه برای فعالان صنعت دارو اهمیت دارد این است که اولا راه اندازی این کانال، مبادلات تجاری و انتقال پول را تسریع بخشد و دوم این که هزینه های نقل و انتقال را کاهش دهد.
چون در غیر این صورت برای فعالان صنعت، راه اندازی این کانال با مسیرهای قبلی تفاوت چندانی نخواهد داشت. از طرفی شرکت های فروشنده بانک های متفاوت و مختص به خود را دارند و مهم این است که روشن شود آیا همه بانک های طرف تعامل می توانند با سیستم اینستکس کار کنند ؟
اروپاییها مدعی هستند اینستکس برای حل موانع تجارت با ایران در دو حوزه استراتژیک غذا و دارو، تنها راه حل آنان نیست. اما در مقام عمل (بطور مثال کانال مالی ایران و سوئیس)، بیشتر خبرسازی هایی برای رفع فشار مجامع بین المللی بر امریکا هستند. کانال مالی ایران و سوئیس توفیق چندانی در حوزه دارو و محصولات سلامت محور ارائه نکرده است تا به آن به چشم مسیری جدید نگاه کنیم.
تهیه و تنظیم: فریبرز روشن فکر
