دبریدمان به عنوان یکی از اجزای درمان زخم، با عوامل مختلفی از جمله بیماریهای سیستمیک، سبک زندگی، نگرش، اعتقاد و رفتار بیمار در ارتباط است.
دبریدمان زخم از اجزای اصلی آماده سازی بستر زخم به شمار می رود و یکی از اجزای درمان یکپارچه پای دیابتی است. دبریدمان هم راستا با شستشوی زخم، به برداشت همه بافت های نکروز و غیر زنده و کالوس اطراف زخم کمک می کند تا فرآیند تشکیل بافت های گرانوله سالم را تسریع کرده و بهبود زخم را تحریک کند. به بیان دیگر دبریدمان غالبا بخش نخست مراقبت از زخم است.
دبریدمان فرآیند برداشت بافت های مرده، غیر زنده شامل بافت نکروز، اسکار، پوسته ها، بافت های عفونی، هایپرکراتوزیس، اسلاف، چرک، ضایعات، قطعه استخوانی یا هرگونه شیء خارجی، کورن، زگیل و ناخن غیرطبیعی می باشد. دبریدمان شامل ایجاد زخم جدید، برش بافت اصلی یا آمپوتاسیون نمی شود.
هدف از دبریدمان:
- برداشت بافت نکروز/ اسلاف و کالوس
- کاهش فشار
- مشاهده بافت یا استخوان زیر زخم
- کمک به درناژ اگزودا یا چرک
- کاهش بالقوه خطر عفونت
- کمک به افزایش تاثیر درمان های موضعی
- جمع آوری نمونه جهت بررسی میکروبی
- تحریک بهبود زخم: تبدیل زخم مزمن به یک زخم حاد
تکنیک های دبریدمان:
- دبریدمان به روش اتولیتیک:
فرآیند طبیعی که طی آن از پانسمانهای رطوبت دهنده (هیدروژل، هیدروکلوییدو ..) استفاده میشود. در این روش دبریدمان تدریجی انجام میشود. جهت زخمهایی که بافت مرده کم است یا بیمار شرایط دبریدمان جراحی ندارد و در زخم های دردناک قابل استفاده است. از هیدروژل ها در زخم هایی که رطوبت زیاد همراه اسلاف دارند استفاده نمیشود، پانسمانهای آلژینات مناسبترین گزینه جهت هضم خود به خودی بافت اضافه در این شرایط است. دبریدمان اتولیتیک در شرایط ایسکمی و گانگرن خشک توصیه نمیشود.
- دبریدمان مکانیکی: برای این نوع دبریدمان از شیوه پانسمان مرطوب به خشک استفاده میشود (wet to dry dressing) این روش غیر انتخابی بوده و ممکن است به بافت سالم و گرانوله آسیب وارد کند.
- دبریدمان بیولوژیک: در این روش با لارو برخی از حشرات برای لیز کردن بافت نکروز استفاده میشود، جهت بیمارانی که برای دبریدمان شارپ یا جراحی مناسب نیستند و در زخم های عفونی کاربرد دارد. توصیه میشود در بیمارانی که مشکلات انعقادی دارند و زخم هایی که باید بسته شوند احتیاط لازم صورت گیرد.
- دبریدمان شارپ: در این روش فرد آموزش دیده، با استفاده از تیغ بیستوری، فورسپس و .. در بالین بیمار تا آنجا که ممکن است بافت های نکروتیک را خارج میکند.
- دبریدمان جراحی: این روش توسط جراح و در اتاق عمل و تحت بیهوشی انجام میشود که شامل برش وسیع بافت های مرده است.
از روش های نوین دبریدمان میتوان دبریمان اولتراسونیک و هیدروسرجیکال نام برد.
آنچه که باید در مدیریت زخم در نظر داشته باشیم این است که همه بافت های نکروتیک نباید دبرید شوند. در زخم های پای دیابتی ایسکمیک با نکروز خشک یا گانگرن بدون عفونت، بافت نکروز باید در بالای زخم باقی بمانند چرا که آنها ممکن است نقش اتوآمپوتاسیون را ایفا کنند. دبریدمان در زخم های شریانی و بیماران دچار بیماری ایسکمی بدون مداخلات عروقی توصیه نمی شود.
در شماره های بعدی به سایر جنبه های درمان زخم می پردازیم.
برگرفته از راهنمای “آشنایی با فرآیند دبریدمان” گروه پای دیابتی پژوهشگاه غدد و متابولیسم
تهیه و تنظیم: مرضیه ساداتی
مدیر آموزش شرکت ایلیا درمان
