داروساز و مطالبه منزلت از طرح تحول سلامت
“دکتر علیرضا سالم“ عضو شورایعالی داروخانه ها با طرح مباحث حرفه ای و صنفی، دیدگاه خود را درباره سهم ناچیز داروسازان از تقسیم ناموزون جایگاه عنوان داشت. وی با اشاره به کمرنگ سازی نقش داروخانه ها و توجه بیش از اندازه به داروسازان بیمارستانی، از طرح تحول سلامت انتقاد کرد و دلائل و شواهد خود را به صورت تفکیک شده برشمرد. مخاطبین گرامی ماهنامه “آفتاب سلامت“ را به تامل در این بیانات دعوت می کنیم.
داروخانه ویترین تمام عیار جامعه پزشکی است که حلقه اول و آخر سیستم درمان محسوب می شود. هر چند که نام داروساز برای اولین بار در کتاب ارزشگذاری نسبی خدمات درج شده و ضریبی برای خدمات وی در نظر گرفتند اما متاسفانه طراحان و ایده پردازان نظام طرح تحول سلامت بنا به دلایلی نامعلوم نقش بزرگ داروسازان را نادیده گرفتند.
تحلیل نقش داروساز در طرح تحول نظام سلامت:
ارزش نسبی خدمات داروساز از دو جزء فنی و حرفه ای تشکیل شده است. جزء حرفه ای نشان دهنده مهارت، دانش و ریسک ارائه خدمات داروساز و جزء فنی تسهیلات، لوازم، نیروی انسانی غیر پزشک، هزینه استهلاک، سود سرمایه و … است. ضریبی که به این خدمات اختصاص داده شده ۲ هزار تومان و به میزان یک دهم خدمات فنی و حرفه ای داروساز است. نکته جالب توجه این که به دلایل نامعلوم، این رقم نیز پس از تصویب و امضاء توسط سازمان غذا و دارو به معاونت ها ابلاغ نهایی نشد. به عبارتی در مورد یک امر بدیهی تصویبی باز هم اختیار عمل وجود ندارد. با توجه به این که در دستورالعمل های تدوین شده توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای داروساز وظایفی تعریف شده و در تک تک اهداف راهبردی خدمات طرح تحول نظام سلامت نقش دارد اما واقعیت ارزشگذاری خدمات داروسازان شاغل در داروخانه حاکی از این است که این واقعیت لحاظ نشده است.
دلایل توجه به نقش داروساز در طرح تحول سلامت
- دسترسی بیمار به داروساز آسان تر، سریع تر و ارزان تر است.
- مردم داروساز را در بسیاری از موارد قابل اعتماد دانسته و ترجیح می دهند برای رفع مشکلات بهداشتی درمانی خود به وی مراجعه کنند.
- مرجع مناسبی برای کنترل شیوع،بروز و شدت عوارض و عدد بیماری ها محسوب می شود.
- علائم اصلی مربوط به بیماری هایبدخیم را شناسایی کرده و به موقع بیمار را به پزشک ارجاع بدهد
- عوارض جانبی داروها را تشخیص و در تعدیل مقدار مصرف یا ارجاع بیمار به پزشک، وی را راهنمایی کند.
- عوارض جانبی نادر و جدید داروها را شناسایی و به مراکز مربوطه اطلاع دهد.
- عدم موفقیت دارودرمانییا پیشرفت روند بیماری را تشخیص دهد و توصیه های لازم را به بیمار و پزشک ارائه نماید.
- نگرانی بیمار را در مورد بیماریهای جزیی و علائم بی اهمیت کاهش دهد.
- هزینه های درمان را ارزیابی و ارزان ترین شیوه درمان را به بیمار و پزشک معرفی کند.
- تداخلات دارویی را شناسایی و در کاهش عوارض مرتبط به پزشک و بیمار کمک کند.
بزرگ نمایی داروسازان بیمارستانی در طرح تحول نظام سلامت و ورشکستگی داروخانه های خصوصی
برون سپاری و خرید خدمت از بخش غیردولتی از اولویت های اصلی طرح تحول نظام سلامت است اما اخبار، حاکی از اقتصاد رو به زوال بخش عمده ای از جامعه داروسازان مستقر در شهرستان های کوچک است. بر اساس آمار منتشر شده، تعداد و مبلغ نسخ داروخانه های خصوصی روند نزولی داشته است. ما شاهد این هستیم که اساتید در خبرگزاری ها و جراید فقط نام داروسازان بیمارستانی را ارائه می کنند و معتقدندکه فقط داروساز بیمارستانی خدمات داروساز را نشان می دهد. هر چند که گاهی اشاره ای هم به داروسازان داروخانه می شود اما چیزی که اهمیت دارد بزرگ نمایی نقش داروساز بیمارستانی است. به طور قطع این طرح، مشاورانی از جنس داروساز داشته که توجه و تمرکزشان روی خدمات رسانی داروسازان بیمارستانی و به خصوص بالینی است. با توجه به این ویژگی ها نگاه به داروخانه نه به عنوان جایگاهی برای ارائه خدمات تامین اهداف راهبردی طرح نظام سلامت بلکه به عنوان مرکزی صرفا برای فروش دارو است. تا زمانی که این نقیصه درکتاب ارزش نسبی خدمات مرتفع نشود کماکان شاهد هجمه هایی بر علیه جامعه داروسازان شاغل در داروخانه خواهیم بود. نتیجه فقدان نگاه حمایتی از ۸۵ درصد داروسازان شاغل در داروخانه دلسردی و کاهش سطح کیفی خدمات و در نهایت عدم تحقق اهداف راهبردی طرح تحول نظام سلامت خواهد بود.
نگاه اقتصاد محور به بیمارستان
با نگاهی عمیق متوجه خواهیم شد که پرداخت هزینه درمان اقشار آسیب پذیر جامعه و ارائه کنندگان خدمات سلامت دو هدف طرح مذکور است. در هدف اول این طرح با حمایت از اقشارآسیب پذیر جامعه در برابر هزینه های کمر شکن درمانی موفق شده است ولی در بخش دوم متاسفانه تبعیضی فراگیر بین طیف های مختلف جامعه پزشکی وجود دارد.این اعتراضات فقط در جامعه داروسازی نیست بلکه در جامعه پزشکی هم وجود دارد. مقهور ماندن جایگاه داروساز شاغل در داروخانه از معضلاتی است که باید هر چه سریع تر آسیب شناسی شده و مرتفع گردد.
پیشنهاد می کنم سوالاتی جهت شفاف سازی، طرح و پرسیده شود. بزرگان جامعه داروساز هر یک انجمنی تاسیس کردند و عنوانی برای آن برگزیدند و در موازات فعالیت های انجمن داروسازان به اقدامات مستقل مشغول شدند. همکارانی که نفوذشان در درجات بالای قدرت بیشتر است و انجمن داروسازان را به حاشیه می برند، چه هدفی جز تضعیف قدرت صنف داروسازان دارند؟ چه نگاهی پشت این ماجرا در طرح تحول نظام سلامت وجود دارد و چرا سال هاست این هجمه بر قشر داروساز داروخانه وارد می شود؟ این واقعا جای بحث دارد. وقتی از یک زاویه باز ما به طرح تحول نظام سلامت نگاه کنیم می بینیم طرحی است که با هدف تضعیف نقش داروساز داروخانه، شکل گرفته و مکتوب شده است.
ما تحصیل کردگان این جامعه هستیم. چرا نباید فضای بحث و نقد را تحمل کنیم؟ ما حرف های رفرنس داری می زنیم که باید مستندات آن ارزیابی و در تصمیم گیری ها مورد توجه قرار گیرد.
متنفذینی هستند که در راس انجمن های دیگر، مثل انجمن های بالینی. هدف شان تمرکز زایی در بیمارستان است. این تصمیم گیری مورد استقبال مدیران واقع شده با این رویکرد که تمرکز از بخش خصوصی به بیمارستان برود .آنان در نگارش این طرح از مشاورانی استفاده می کنند که همفکر و همسو با خودشان باشند. چرا از انجمن داروسازان مشاوره نمی گیرند؟ چون انجمن مخالفت خواهد کرد و می گوید من با نگاه داروخانه ستیزی مخالفم.انجمن با صراحت با تمرکز توجه روی داروسازی در بیمارستان مخالفت خواهد کرد.به همین خاطر است که به صورت گزینشی عمل می کنند و صرفا با داروسازانی مشاوره دارند که محل کارشان بیمارستان است.ما مشاوره با آنها را غلط نمی دانیم ولی متولیان طرح باید بدانند که داروسازان غیرداروخانه ای درصد بسیار کمی از داروسازان هستند. ما اعضای انجمن داروسازان و همکاران فضای مجازی، در جهت نهادینه کردن حق مشاوره تلاش زیادی می کنیم. مخالفین اعاده این حق، اعتقادی به اخذ مشاوره در داروخانه ندارند.آنها برای ۸۵ درصد داروسازان شاغل در داروخانه ها هیچ حقی قائل نشدند.
شدائد و دشواری های کار در داروخانه
سیستم بازرسی و نظارت، وقتی به سراغ داروخانه می آید انگار به سرزمین بزهکاران پای گذاشته است و با نگاهی مچ گیرانه داروسازان شاغل در داروخانه را می نگرند. علی رغم اینکه نقصان و قصور در داروخانه بیمارستان ها بسیار زیاد است اما تمرکز بازرسی و مچ گیری بر داروساز شاغل در داروخانه ها سنگینی قابل توجهی دارد.
با وجود تجربه حضور در شورای سیاست گذاری دارویی کشور ، اعتقاد دارم که نقش انجمن در این شورا بسیار کم رنگ است و تصمیم گیران اصلی اشخاص دیگری هستند.
