بمباران اطلاعاتی یا اطلاعات بیش از حد information overload قدرت تحلیل و توان منطقی مغز را دچار اختلال کرده و موجب پدید آمدن وضعیتی موسوم به خستگی در تصمیم گیری decision fatigue می شود.
این روشی موفق برای دور نگه داشتن افکار عمومی و حتی پژوهشگران از مسائل و موضوعاتی است که به «الدورادوی اربابان» شهرت یافته است.
به صدا درآمدن زنگ خطر
تصور کنید پژوهشگری بی غرض در یک کارآزمایی بالینی ثابت می کند مصرف کوآنزیم Q10 از سوی سالمندان به مدت ۶ هفته و به مقدار روزانه ۲۰ میلی گرم موجب جوان سازی عروق خونی در آنان می شود.
جایی دیگر زنگ خطر به صدا در می آید و متولیان حفظ امنیت مالی در داروسازی های بزرگ، پیش بینی می کنند بزودی داروهای گرانقیمت زیادی از سبد خرید سالمندان خارج شده و میلیاردها دلار از درآمد متعارف شرکت های چند ملیتی کاهش خواهد یافت.
فورا ماشین بمباران اطلاعاتی آنان روشن می شود و اخبار عدیده ای در موازات خبر علمی اول در دسترس مخاطبین قرار می گیرد.
آنان مقالات مربوط به کارآزمایی های بالینی سفارشی را در خبرگزاری های پزشکی منتشر می سازند که هر یک این آنتی اکسیدان را در برطرف سازی بیماری های مختلف غیر موثر معرفی می کنند.
حتی FDA به اشاره آنان وارد معرکه شده و عنوان می کند که مصرف کوآنزیم Q10 به قصد معالجه بیماری ها به هیچ وجه مورد تایید این سازمان قرار ندارد.
اعتبارسنجی مقالات
اینک خود را در موقعیت یک مخاطب حرفه ای تجسم کنید. شما یک پزشک، داروساز یا یک پژوهشگر هستید. وقتی درباره موضوعی واحد، بیست مقاله علمی در مجلات معتبر ملاحظه می کنید که یکی موید اثر کوآنزیم Q10 و مابقی نافی اثر آن بر عروق هستند، به چه ساز و کاری برای اعتبار سنجی مقالات دسترسی دارید؟
در این حال مخاطب خبره دچار ملال خاطر شده و کل موضوع را رها کرده و به سراغ کار دیگری می رود.
چون نمی تواند به عنوان یک متخصصی که در کارآزمایی بالینی شرکت نداشته، کشف یا ابداع علمی موثق را از نیرنگ های «شبه علمی» Pseudoscience و مغرضانه تمیز داده و سره و ناسره را از هم تشخیص دهد.
بمباران اطلاعاتی
در عصر بمباران های اطلاعاتی در رده ها و رشته های مختلف برای دور کردن مخاطبین از موضوعات انحصاری، گروه های جوینده حقیقت از ۵ قاره، نهضت هایی تحت عنوان «راستی آزمایی» Fact checking را برنامه ریزی کرده اند که هدف اصلی آن جداسازی ادعاهای نادرست از مطالب موثق و معتبر است اما موضوعات مورد بررسی در این گروهها، بیشتر موارد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را در بر می گیرد.
تاسیس سازمانی راستی آزما
چیزی که در این حرکت خودجوش برای دنیای پزشکی و داروسازی الهام انگیز است، نیاز ضروری مخاطبین متخصص به سازمانی «راستی آزما» در زمینه یافته های پزشکی و داروسازی است که متخصصین بتوانند نوآوری های واقعی را از بمباران اطلاعات مراکز مغرض جدا کرده و به این صورت در وقت و انرژی محدود پژوهشی خود، صرفه جویی لازم را به عمل آورده و پیگیر موضوعاتی باشند که دنباله گیری آن محتمل است به نتایج مفید و موثر بیانجامد و قطعه پازلی به پروژه علمی در دست انجام بیفزاید.
مسلما تاسیس و اداره چنین سازمانی فقط می تواند در تحمل مراکزی چون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و امثالهم باشد و با چنین اقدامی، گامی الگویی برداشته خواهد شد که می تواند پس از اجرایی موفقیت آمیز، حتی سرمشق سایر کشورهای جهان قرار گیرد.
نویسنده: فریبرز روشن فکر / سردبیر
