اخبار صنفیمطالب ویژهگفت و گو

فقر فرهنگ سازی برای مصرف تولیدات داخلی

ارزیابی دکتر« احمد شیبانی» از تاریخچه ی داروی ایران در دو برهه ی پیش و بعد از انقلاب

برای گفت  وگویی واقع گرایانه درباره ی صنعت داروسازی با یکی از نام آشناترین شخصیت های صنعت ‏داروسازی کشور، دکتر «احمد شیبانی» به گفت و شنود نشستیم.
• مدیر کل نظارت بر امور دارو و مواد غذایی ‏وزارت بهداشت در دولت هاشمی
• اولین رئیس سازمان غذا و دارو پس از تأسیس در سال ۱۳۹۰
• رئیس ‏هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، با شفافیتی تحسین برانگیز به سوالات ماهنامه ‏آفتاب سلامت پاسخ می گوید. امیدواریم مطالعه ی این پرسش و پاسخ مورد توجه مخاطبین گرامی قرار ‏گیرد:‏

آقای دکتر شیبانی، مقایسه ای موجز از صنعت دارو، قبل و بعد از انقلاب را به شکل زیر تشریح کردند:‏
قبل از انقلاب:‏
• داروسازی، صنعت محور نبود.‏
• سرمایه گذاری و تولید دارو از سوی شرکت های چندملیتی در ایران انجام می شد.‏
• تولیدکننده های دولتی دارو، تولید با مقادیر بسیار محدود دارو تحت لیسانس شرکت داروسازی خارجی ‏انجام می دادند.‏
‏• ۲۰ کارخانه ی کوچک ایرانی با وسعت یک آپارتمان در فضایی محدود برای تولید داروی ‏OTC‏ فعالیت می‏کردند و ۱۴ کارخانه ی داروسازی با سرمایه گذاری خارجی و شرکت های چندملیتی و ۷ کارخانه ی ‏داروسازی ایرانی مانند داروپخش، تولید دارو و … با سرمایه گذاری ایرانی، داروهای تحت لیسانس تولید می‏کردند.‏
بعد از انقلاب:‏
• برقراری نظام نوین دارویی و طرح ژنریک ‏
• ملی شدن شرکت های چندملیتی ‏
• تجدید بنا و نوسازی کارخانه های کوچک داروسازی همراه با تغییر نام آن ها.‏
• افزایش تعداد کارخانجات داروسازی از ۴۱ کارخانه به بیش از ۱۰۰ کارخانه ی فعال داروسازی با تولید ‏داروهای شیمیایی.
• افزایش تولید از ۲۰ درصد به ۹۷ درصد
• کاهش واردات از ۸۰ درصد به ۳ درصد
در زمره رویدادهای درخشان و مباهات آفرینانه ای بود که پس از انقلاب شاهد آن بودیم.‏
در راستای بهبود دادن اوضاع صنعت دارو، همدردی های مقدماتی وزیر جدید بهداشت چه ‏زمانی به اقدامات عملی و محسوس تبدیل خواهد شد؟ اگر قول هایی در این زمینه داده شده به ‏عنوان عیدی صنعت دارو با ما در میان بگذارید.
از آن جا که وزیر محترم بهداشت جناب آقای دکتر نمکی داروساز هستند، مشکلات صنعت دارو را به خوبی ‏می شناسند. ما هم به عنوان نماینده ی صنعت از این که می بینیم ایشان صنعت دارو را باور دارند، مشتاقانه ‏از سیاست های ایشان حمایت می کنیم.

مسئولیت سلامت مردم بر عهده ی وزیر بهداشت است و پیرو ‏چنین مسئولیت خطیری، یکی از مهم ترین دغدغه های این امر مهم، تامین داروی مورد نیاز مردم است ‏که بخش عمده ی آن با تولید و سهم کمی هم با واردات مهیا می شود. اینک با حضور آقای دکتر نمکی ما ‏مطمئن هستیم که ایشان به تولید، التفات ویژه ای خواهند داشت و این توجه می تواند صنعت را از ‏وضعیت بحرانی خارج کند. البته دوستان در دوره ی قبل هم گوشه چشمی داشتند اما انتظارات را برآورده ‏نکرد. یکی از قول هایی که آقای دکتر نمکی به صنعت دادند در خصوص اصلاح قیمت است. ما تمایلی به ‏افزایش قیمت دارو نداریم چون معتقدیم نباید به مردم فشار وارد شود. بلکه خواهان واقعی شدن قیمت ‏دارو هستیم.

یکی از مصرف کنندگان عمده ی دارو خود دولت، موسسات و سازمان های دولتی هستند و ‏بودجه و اعتبارات شان اجازه نمی دهد که دارو را به هر قیمتی تامین کنند بنابراین کنترل قیمتی که ‏روی دارو انجام می شود باعث فاصله گرفتن قیمت دارو از قیمت واقعی آن شده است. خوشبختانه از سال ‏گذشته قیمت دارو به سمت واقعی شدن پیش می رود. واقعی شدن قیمت دارو مسلما به اقتصاد ‏داروسازی کمک می کند. یکی از سیاست های وزارت بهداشت با حضور آقای دکتر نمکی جلوگیری از ‏واردات داروهایی است که در داخل به اندازه ی نیاز تولید می شود. ما صمیمانه از این تصمیم حمایت می کنیم البته ممکن است مقداری از یک داروی خاص در داخل تولید شود اما تامین کننده ی نیاز داخلی ‏نباشد. در چنین مواردی باید واردات صورت گیرد تا مردم عزیز ما با کمبود مواجه نشوند.‏
بسیاری از متخصصین دارویی اذعان دارند که در بحث کیفیت دارو هنوز قادر به رقابت با ‏برندهای خارجی نیستیم. به نظر شما کی و چگونه می توان این پاشنه آشیل را حذف کرد؟ فکر ‏می کنید چند سال طول خواهد کشید تا مصرف کننده ی دارو فرقی بین داروی شرکت فایزر و ‏داروی داروسازی ایران قائل نباشد؟
کیفیت داروهای ایرانی از سوی متخصصین، مطلوب و قابل قبول اعلام شده است شرکت های داروسازی ‏ایران برای تولید دارو از فرمول فارماکوپه های معتبر تبعیت می کنند. (فارماکوپه، به کتب جامع و کامل ‏تشریح همه موارد حرفه ای دارو اطلاق می شود). هر دارویی که در ایران فرموله می شود برحسب ‏فارماکوپه آمریکا، انگلیس، ‌اروپا و یا ژاپن می باشد و هیچ فرمول، آزمایش و آنالیزی خارج از فارماکوپه ها ‏نیست. تولیدات دارویی در آزمایشگاه کنترل کیفیت ایران با درجه مرجع در سطح جهانی، مورد بررسی ‏قرار می گیرد. پیش از آن نیز تمام استانداردهای دارو و عوامل تولیدی در کارخانه ی محل تولید هم مورد ‏آزمایش قرار می گیرند و بعد از مراحل یاد شده، روانه بازار می شوند. این که برخی بی کیفیت بودن ‏داروی ایرانی را مطرح می کنند، به مظلوم واقع شدن این محصولات استاندارد برمی گردد. عدم فرهنگ‏سازی و ناشناس گذاشتن داروسازی های قدرتمند ایران، یکی از مهم ترین دلائل پا گرفتن این شایعات ‏است.
یکی دیگر از دلایل پشت پرده ماندن کیفیت داروهای ایرانی، نابرابری رقابت تولید در صنعت با ‏واردات دارو است. به واردکننده ی داروی خارجی اجازه می دهند قیمت مورد نظر خود را بر دارو درج کند. ‏قیمتی که به او توان تبلیغ در بازار را می دهد اما تولیدکننده ی ایرانی به دلیل قیمت نازلی که متولیان ‏برای داروی او تعیین می کنند، توان انجام تبلیغات را ندارد و بدون تبلیغات، دارو گمنام و ویژگی های آن ‏ناشناخته باقی می مانند البته پزشکان نیز در این ماجرا بسیار اثرگذار هستند. هر چه که پزشک نسخه ‏کند، بیمار از آن تبعیت خواهد کرد.‏
بضاعت بیمار که از یک حدی بالاتر باشد از داروخانه تقاضای داروی خارجی دارد. آیا این همان ‏چالش کیفیت نیست؟
این باز به فقر تبلیغات داروهای ایرانی مربوط می شود. وزارت بهداشت از یک سو و صنعت از سویی دیگر ‏در خصوص اطلاع رسانی کیفیت داروهای ایرانی کم کاری کرده اند. مردم باید به این باور برسند که ‏داروی ایرانی اثرگذار است و لازمه ی محقق شدن این امر فرهنگ سازی است.

به اعتقاد من کم کاری ها در ‏این حوزه باید جبران شود و تغییر تفکر مردم درباره ی داروی ایرانی کاری است که باید برای آن سعی و ‏اهتمام لازم صرف شود. البته در موازات همه ی این توضیحات، من انتظار دارم صنعت همان گونه که در ‏کمیت دارو موفق عمل کرده در کیفیت هم توجه ویژه داشته باشد. اگر در مواردی مرجع علمی و یا ‏پزشکی به دارو ایراد می گیرد به آن توجه شود به خصوص درباره ی داروهایی که مشابه خارجی آن در بازار ‏موجود است. ‏
در آمریکا علی رغم حضور بزرگ ترین شرکت های چندملیتی داروسازی، دروازه ی واردات دارو کاملا ‏باز است تا برندهایی مانند نوارتیس و سانوفی نیز در این بازار حضور داشته باشند. ‏
آیا این به نوعی همان باز گذاشتن دست مصرف کننده برای انتخاب نیست تا رقابت آزاد شکل ‏بگیرد؟ این در مورد تمام کشورهای پیشرفته ی دیگر نیز مصداق دارد. ژاپن پس از حمله ی اتمی آمریکا و شکست وحشتناک در جنگ جهانی دوم طی ۱۰ سال از خاکستر و ویرانه های ژاپن ‏مغلوب، کشوری صنعتی بیرون کشید و ژاپن سرافراز در صنایع مختلف حتی آمریکا را هم ‏پشت سر گذاشت. حال به ایران بازمی گردیم.‏ اینک که انقلاب، چهل سال به صنعت داروسازی ایران، بازار داخلی بی رقیب را تقدیم کرده، آیا ‏این زمان مدید برای رشد کیفی صنعت کافی نبود تا رقابتی جدی با داروسازی های خارجی ‏داشته باشد؟
سیاست دارویی ما تولید محور است و ما نمی توانیم دروازه ها را باز بگذاریم تا هر کشوری ورود کند. اگر ‏این سناریو به وقوع بپیوندد، صنعت در یک شرایط رقابت نابرابر قرار می گیرد و به تولید آسیب جدی ‏وارد می شود.‏ مردم ما طی چهل سال استفاده از داروهای ایرانی برای بیماری های مزمن مثل قند و دیابت اثرگذاری ‏داروی ایرانی را تایید می کنند. علت این که در کشورهای اروپایی و آمریکایی دروازه ها را برای واردات باز ‏می گذارند این است که آن کشورها تولیدات خود را صادر می کنند. اما متاسفانه ما به دلایل مختلف ‏موفق به صادرات تولیدات خود نشدیم. و هر دارویی که تولید می کنیم باید در داخل مصرف شود. و رقم ‏صادرات ما بسیار پایین است. صادرات دارو، ویژگی ها، فرمول و مسائل مختص خود را دارد. باید در مقوله‏ی ‏GMP‏ و مستند سازی قوی عمل کنیم. البته در کنار این ها بنا به دلایل سیاسی هم ممکن است که ‏برخی کشورها تمایلی به خرید دارو از ایران نداشته باشند. در نهایت صرفا به دلیل این که صادرات نداریم ‏نمی توانیم طوری عمل کنیم که هر دارویی وارد کشور شود. به لحاظ اقتصادی هم ما توان مالی و ارزی ‏واردات هر دارویی را نداریم. کارخانجات داروسازی ما سرمایه های ملی کشور هستند و ما نباید سیاست ‏کشورهایی چون ژاپن و آمریکا را در ایران پیاده کنیم چون با این کار به سرمایه های ملی آسیب وارد ‏خواهیم کرد. کارخانه های کوچکی که قبل از انقلاب یک آپارتمان بود الان یک کارخانه ۱۰ هزار متری ‏شده است. ما وظیفه ی صیانت از این سرمایه های ملی را بر عهده داریم. تصور کنید در این اوضاع تحریم ‏اگر تامین داروی کشور از کانال واردات بود چه فاجعه ای اتفاق می افتاد؟‌ همین صنعت باعث شد تا ما ‏بتوانیم دوام بیاوریم. البته وزارت بهداشت جلوی واردات را نگرفته است. مشکل اصلی این است که ما ‏درخصوص کالاهایی مانند مواد اولیه که نیاز به واردات داریم نمی توانیم جابجایی پول انجام دهیم. ‏
با توجه به بدهکاری رو به افزایش داروسازی ها و سایر اهالی صنعت دارو امکان برچیده شدن ‏قانون جدید اوراق به جای بدهی وجود دارد؟
به دلیل شرایط تحمیل شده، گردش مالی صنعت، از ضعف مفرط و اختلال شدید رنج می برد. طلب ‏مجموعه دارو از دولت معضل بعدی است. اوراقی که به عنوان بدهی به صنعت می دهند اصلا گره گشا ‏نیست. چون با کاهش ۲۰ درصدی ارزش آن دیگر چیزی نصیب صنعت نمی شود. اما صنعت ناچار به ‏پذیرش آن است چون اگر این اوراق را هم نگیرد ، راه دومی زیر پایش نیست. ما به هیچ وجه این اوراق را ‏برای صنعت مناسب نمی دانیم. گفته بودیم اگر اوراق می دهید مراجعی مثل بانک و مالیات این اوراق را ‏به عنوان مطالبات خود قبول کنند که متاسفانه حاضر به پذیرش آن نیستند. این موضوع هم جزو مواردی ‏است که با آقای وزیر مطرح کرده ایم و ایشان به دنبال حل آن هستند.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا