در این شماره داروسازی رها را برای معرفی انتخاب کردیم. تشکیلاتی که در ظاهر نوپا می نماید اما تحت هدایت مدیرعاملی تحصیل کرده و کارآزموده در مدت کوتاهی از پیچ و خم های جاده پرمخاطره صنعت داروسازی گذشته و خود را به صف رقبای سرسخت این عرصه رسانده است. با ما همراه باشید.
لطفاً خود را معرفی کرده و فعالیت هایتان از آغاز تا امروز را با مخاطبین آفتاب سلامت در میان بگذارید.
«غلامرضا اخوان فرید» متولد اصفهان هستم. در سال ۱۳۵۷ از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در رشته داروسازی با اخذ دکترای حرفه ای فارغ التحصیل شدم.
در اواخر سال ۱۳۵۹ همراه با شهید دکتر محمد مهدی فقیهی وارد سازمان صنایع ملی ایران شدم که در آن زمان بر اساس مصوبه شورای انقلاب چندین شرکت داروسازی از جمله شرکت های داروسازی چند ملیتی ملی شده را اداره می نمود، در ابتدا عضو هیئت مدیره شرکت داروسازی الحاوی شدم و چند ماه بعد به مدیریت عاملی آن شرکت منصوب گردیدم.
در آن زمان بیش از ۷۰ درصد از نیاز داروئی کشور از طریق واردات تامین می گردید، مابقی نیز توسط شرکت های چند ملیتی که در داخل کشور دارای واحدهای داروسازی بودند عرضه می شد.
کار در آن زمان سختی های خاص خودش را داشت. با ملی شدن شرکت های داروسازی و عدم همکاری شرکت های داروسازی چند ملیتی در خصوص فروش فراورده های داروئی با نام ژنریک و وجود جنگ تحمیلی، کمبودهای دارویی به اوج خود رسیده بود، لذا توسعه صنعت داروسازی کشور کاملاً لازم و اجتناب ناپذیر تشخیص داده شد، به همین خاطر به سهم خود سعی کردم اقدامی انجام دهم.
ایجاد یک واحد داروسازی در شهر اصفهان را به سازمان صنایع ملی ایران پیشنهاد دادم تا به عنوان واحد اقماری شرکت الحاوی به آن ملحق شود که مورد تائید قرار گرفت، موافقت اصولی آن از وزارت صنایع اخذ و پس از تهیه نقشه های اجرایی، پروژه در تابستان سال ۱۳۶۳ در غرب اصفهان، شهرستان فلاورجان، آغاز گردید.
از آنجا که توان تولید در واحد جدید بسیار بیشتر از ظرفیت الحاوی پیش بینی شده بود، اجرای چنین طرحی خارج از عهده و توان اقتصادی شرکت الحاوی بود.
به همین خاطر اجرای واحد جدید با مشارکت و سرمایه گذاری چند شرکت داروسازی دیگر انجام گردید. به همین منظور شرکت جدیدی به نام شرکت داروسازی امین تاسیس گردید. همان طور که قبلا ذکر شد عملیات اجرایی داروسازی امین در سال ۱۳۶۳ آغاز و در سال ۱۳۶۹ مورد بهره برداری قرار گرفت.
اینجانب بعد از بهره برداری ۱۰ سال مدیریت آن را برعهده داشتم. در همان زمان علاوه بر مدیریت شرکت امین جزو موسسین شرکت داروسازی فارابی و هئیت مدیره آن بودم، با انحلال سازمان صنایع ملی ایران و تغییر سهامداران، در سال ۱۳۷۷ از شرکت داروسازی امین و فارابی جدا و وارد بخش خصوصی شدم و چندین سال به عنوان مدیر تحقیقات شرکت گل دارو فعالیت می کردم.
پس از آن، دو تا سه سال مدیرعاملی شرکت راموفارمین را بر عهده داشتم. تا این که در صدد برآمدم مجددا یک شرکت صددرصد خصوصی در اصفهان به نام داروسازی رها تاسیس نمایم.
داروسازی رها با کمک جمعی از دوستان و همکاران تاسیس گردید، عملیات اجرایی شرکت مذکور از سال ۱۳۸۲ شروع و در نیمه دوم سال ۱۳۸۹ مورد بهره برداری قرار گرفت، این شرکت که هم اکنون مدیرعامل آن نیز هستم دارای ۱۲۰ فرآورده با اشکال مختلف از جمله آمپول، شربت، قرص، کپسول، قطره چشمی، اسپری بینی، پماد و کرم می باشد.
حدود ۲۰ فرآورده این شرکت قبلاً سابقه ی تولید در ایران نداشته و برای اولین بار توسط این شرکت تولید و به بازار عرضه گردیده است، تولید این فرآورده ها صرفه جوئی قابل توجهی برای صنعت دارویی کشور به حساب می آید.
داروسازی رها از شرکت های فعال در عرصه ی دارویی کشور است. شما این شرکت را چگونه به مخاطبین معرفی می کنید؟
شرکت داروسازی رها، جزو معدود شرکت های داروسازی است که دارای خطوط متنوع تولیدی است، علاوه بر آن دارای یک واحد بازاریابی و واحد علمی با بیش از ۴۰ نیروی فعال بوده که در سراسر کشور داروهای این شرکت را به اطبا و داروسازان کشور معرفی می نمایند، فکر می کنم با توجه به رقابت قابل توجهی که بین شرکت های داروسازی طی سال های گذشته وجود داشته، شرکت داروسازی رها در جامعه ی پزشکی کشور شناخته شده و جزو معدود شرکت های داروسازی سرشناس می باشد که با فرآورده های بعضاً انحصاری و با کیفیت برتر شهرت دارد.
هدف از تاسیس این شرکت، تولید فرآورده های دارویی با اشکال داروئی ویژه و فرمولاسیون خاص بود که کشور مجبور به واردات آنها بود. محصولاتی که به دلیل پیچیدگی فرمولاسیون، شرکتهای داروسازی دیگر، کمتر به دنبال تولید آنها بودند، نظیر اسپری های داروئی و قرص های پیوسته رهش. که جزو داروهای تخصصی و حرفهای محسوب می شوند.
آفتاب سلامت تنها مجله ی دارویی و پزشکی بود که دو سال پیش از آغاز تحریم همه جانبه ی آمریکا، دقیقا شرایط فعلی را پیش بینی کرده و هر ماه طی مصاحبه ای با یکی از مدیران دارویی، روش های مواجهه با تحریم را از دست اندرکاران تولید جویا می شد.
اینک به زمان وقوع موقعیت پیش بینی شده رسیده ایم. فکر می کنید مدیران دارویی چگونه باید نیاز بازار را رفع کنند و در این تلاش مجدانه، مدیران دولتی چه وظایفی دارند؟
برای گذراندن تحریم های جدید، قبل از هرچیز بایستی موانع داخلی را از سر راه شرکت های داروسازی بر داریم.
در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از نیازهای دارویی کشور توسط بیمه شوندگان بیمه های تامین اجتماعی و بیمه سلامت مصرف می گردد، متاسفانه بیمه های فوق از اعتبارات و بودجه لازم برخوردار نیستند و پول آنها به بیمارستان های دولتی و بالطبع شرکت های توزیعی دارو و نهایتاً شرکت های داروسازی با تاخیر قابل توجه پرداخت می شود.
به همین خاطر پرداخت مطالبات شرکت های داروسازی باید در اولویت قرار گیرد تا کمبود نقدینگی شرکت های داروسازی مرتفع گردد و با نقدینگی کافی برای تامین مواد اولیه و مواد بسته بندی خود اقدام نمایند.
البته با توجه به بالا رفتن هزینه های تولید، حاشیه مناسب سود و افزایش منطقی بهای دارو به نقدینگی شرکت ها کمک خواهد کرد تا شرکت ها بتوانند برای تأمین مواد اولیه و مواد بسته بندی خود اقدام نمایند. از طرف دیگر سهمیه ی ارزی شرکت های داروسازی که کلاً ۴۰ درصد کل نیاز ارزی داروی کشور را به خود اختصاص می دهد بایستی کاملا مشخص شود و مصرف کنندگان آن توسط مراجع ذیربط به منظور رفع هرگونه شک و شبهه به طور شفاف اعلام گردد.
داشتن یک تریبون قدرتمند برای انعکاس نقطه نظرات خودی و نقد سیاست های مخالف چه تاثیری در پیشبرد اهداف دارد؟
یکی از مشکلات حوزه داروی کشور فقدان تریبون های قدرتمند و مستقل است. نشر مطالب نقادانه می تواند اقدامات نسنجیده را به حداقل رسانده و باعث ترویج هم اندیشی شود.
رسانه های تخصصی در حوزه ی دارو آینه هایی هستند که می توانیم خودمان را در آن ببینیم و شایسته تر عمل کنیم.
به طور مثال اگر تعارض منافع در حوزه ی مدیریت داروئی کشور و منافع مدیران داروئی کشور در سهم داروهای وارداتی و به وجود آمدن مصرف القائی داروها در طرح تحول سلامت در نشریات منتقد به چالش کشیده می شد و طرح راهکارها در اتاق فکرهای مطبوعاتی مطرح می گردید، چه بسا مانع از دریافت ضربه های مهلکی می شد که طی سال های گذشته به صنعت داروسازی کشور وارد آمده است، متاسفانه ارائه ی آمارهای کاذب و خلاف واقع از تربیون های معدود و وابسته، مانند دادن اطلاعات غلط از سوی برج مراقبت فرودگاه به هواپیماهای اقتصادی است، به طور مثال این آمارهای فرمایشی سهمیه ی ارزی تولیدات داخلی را بالا و سهمیه ی ارزی داروهای وارداتی را برای منحرف نمودن اذهان، پایین نشان داده است.
خلاصه بگویم: اخیرا مشخص شده ۹۶ درصد داروی تولیدی داخل کشور صرفا ۴۰ درصد نیاز ارزی دارو را به خود اختصاص می دهد و ۶۰ درصد دیگر صرف واردات داروهایی می شود که فقط ۴ درصد نیاز عددی می باشد. شاید نیاز به فرصتی دیگر باشد تا در این باره بیشتر صحبت کنیم.
تمرکز بر روی چه نوع داروهایی را اخیرا در دستور کار ویژه شرکت قرار داده اید؟ چرا؟
واحد تحقیقات و فرمولاسیون این شرکت با داشتن داروسازان و نیروهای متخصص، هر سال تعدادی داروی جدید به بازار کشورمان عرضه می نماید.
سال گذشته ۱۲ فرآورده ی جدید و مورد نیاز به صنعت تقدیم کردیم و پیش بینی می شود امسال به همان میزان به فرآورده های این شرکت اضافه کنیم، شرکت رها پروژه ی تولید داروهای پرخطر (Hazardousmedicine) را در دست دارد و در این راستا استانداردهای تولید و روش های کنترل داروهای پرخطر متفاوت و از نظر فضا، ساختمان، تاسیسات و تجهیزات تولید پیچده تر است.
به منظور محافظت از سلامت پرسنل و حفظ محیط زیست طبق آئین نامه های بین المللی مقررات سختتری در تولید این گونه داروها اعمال می گردد.
طی اخبار رسمی دارویی، بحث واقعی کردن قیمت دارو به تحقق رسیده آیا چنین رویدادی تاثیر محسوس بر کیفیت داروها خواهد داشت؟ یعنی می توان آینده ای را متصور شد که بیمار در مقام انتخاب، بین داروی تولید داخلی و محصول نوارتیس سوییس، محصول داخلی کشور را انتخاب کند؟
این یکی از بحث های الزامی و مورد نیاز صنعت داروی ایران است و از شما متشکرم که با طرح این سوال بهانه ای ایجاد کردید تا به این موضوع ضروری بپردازیم.
یقیناً حاشیه سود معقول فرآورده های داروئی نقش قابل توجهی در نوسازی واحدهای داروسازی، آموزش و ارتقاء سطح دانش کارکنان، معتبرسازی روش ها، رعایت استانداردهای بهینه داروسازی و نهایتاً افزایش کیفیت تولیدات داروئی دارد.
طی سال های گذشته اقداماتی مفید اما ناکافی از سوی واحدهای داروسازی کشور صورت گرفته است. امروزه اختلاف محسوس و معنی داری بین داروهای ایرانی در مقایسه با بهترین برندهای خارجی مشاهده نمی شود، اما برعکس نظر شما، قیمت های فعلی تولیدات شرکت داروسازی به دلیل تورم ماه های گذشته، بالا رفتن قیمت ارز و افزایش هزینه های تولید نظیر حقوق، دستمزد، حمل و نقل، انرژی، لوازم بسته بندی و مواد اولیه و جانبی که به طور متوسط بیش از ۳۰ درصد می باشد، مناسب و رضایت بخش نیست.
از ابتدای سال جاری صرفاً ۶ـ ۱۲ درصد افزایش قیمت داشته ایم و با این وصف چنانچه مجدداً قیمت ها اصلاح نگردد، نه تنها کیفیت فرآورده های داروئی تنزل می یابد بلکه بیم آن می رود حتی تعدادی از شرکت های داروسازی به دلیل ضرردهی از گردونه خارج شوند همان طوری که یکی از شرکت های داروسازی در اواخر سال گذشته تعطیل شد و مابقی بعد از چند سال تبدیل به گورستانی از ماشین آلات فرسوده گردند.
در بحث صادرات دارو و ورود به بازارهای خارجی، حضور شرکت های چند ملیتی چالشی برای داروسازی های داخلی به شمار می رود. از آن جا که حضور داروسازی های بین المللی، حضوری مستمر و ادامه دار به نظر می رسد، اگر پدیده ی تحریم و تبعات آن را در این بحث نادیده بگیریم، چه مشکلاتی برای رقابت با داروسازی های بزرگ خارجی پیش روی صنعت داروسازی ایران قرار دارد؟
برای حضوری مستمر در بازارهای خارجی، نیاز به اخذ تأییدیه از وزارت بهداشت و سازمان های ذیربط اروپائی و آمریکائی است، یقیناً برای کسب درآمد پایدار شرکت های داروسازی کشور از طریق صادرات، ثبات داخلی و حفظ روابط سیاسی و اقتصادی با دیگر کشورها می توانند نقش اساسی برای اخذ تأییدیه ها و حضور در بازارهای خارجی داشته باشند، به شرط اینکه فکر صادراتی در شرکت داروسازی نهادینه و نیروهای ورزیده تجاری تربیت شوند و سندیکاها بتوانند به عنوان سازمانی هماهنگ کننده نقش خود را به خوبی ایفا کنند در آن حالت، چون از یک طرف قیمت تمام شده ی دارو در کشور ما پایین است و از طرف دیگر کیفیت فرآورده های داروئی ساخت داخل کشور مطابق با استانداردهای جهانی است، لذا می توان حتی با شرکت های چند ملیتی به دلیل مزیت قیمت پایین رقابت کرد.
در بحث ظرفیت بالای تولید دارو، چه توصیه ای برای صنعت داروسازی کشور دارید؟
برخلاف صنایع دیگر، صنایع داروسازی به هیچ وجه با صددرصد ظرفیت کار نمی کنند، نه تنها در ایران تقریباً در همه جای دنیا همین طور است، رعایت استانداردها و به کارگیری دستورالعمل ها، کنترل ها و روش های تولید نوین در داروسازی به منظور تولید داروهای با کیفیت، وقت گیر و زمان بر است.
بخش اقتصادی و بازرگانی وزارت امور خارجه باید مانند یک بازاریاب، راه گشای فعالیت های صادراتی شرکت های خودی شود. توصیه ی من این است که متولیان دولتی شناخت خود را نسبت به ظرفیت شرکت های دارویی افزایش دهند و در راستای توسعه ی فعالیت های اقتصادی صنعت دارو، از ظرفیت های موجود استفاده ی مفید کنند.
در حال حاضر تأمین مواد مورد نیاز شرکت های داروسازی کشور به عملیات انتقال پول وابسته است که باید برای آن چاره اندیشی کرد. بیمه ی کشتی ها و حمل و نقل کشتی ها، نیازمند حمایت است. بایستی تدابیری توسط سازمان های ذیربط اندیشیده شود،
همان طور که اشراف دارید نائب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، اخیرا اظهارات مرتبط با تحریم شرکت های خارجی تامین کننده مواد اولیه دارویی ایران را بازتاب داده است. شماری از شرکت های چینی، هندی و کره ای از عدم استمرار همکاری خود بعد از شهریورماه جاری هشدار داده اند و تهدیدات آمریکا را دلیل این قطع همکاری عنوان کرده اند.
چه تدابیری برای جایگزین سازی تامین کنندگان مواد اولیه دارو اندیشیده شده است؟
در این باره جای تشویش و نگرانی وجود ندارد. همان طور که قبلا گفته شد، چنانچه بتوانیم در نقل و انتقال ارز موفق شویم در خصوص تامین مایحتاج داروی کشور مشکلی پیش نخواهد آمد. امروزه تولید هیچ ماده اولیه داروئی در انحصار یک شرکت تولیدکننده نیست و در صورت عدم آمادگی یکی از منابع تأمین کننده، امکان تهیه آن از دیگر منابع میسر است.
