مصاحبه اختصاصی آفتاب سلامت با مهندس علی گودرزی مدیر عامل داروسازی فارماشیمی
فعالیت های مهندس علی گودرزی
مهندس «علی گودرزی» مشاور FDA QRC است و در منطقه خاورمیانه میتواند به جای بازرسهای شرکتهای خارجی برای تولیدهای تحت لیسانس بازرسی نماید، اولین مأموریت مهندس گودرزی بازرسی از سایت IPSEN در ایران بود که به علت تحریمهای آمریکا علیه ایران لغو گردید. ۱۷ سال است که در صنعت دارو حضور دارد. در شرکت اکسیر کار خود را با سمت کارشناس آزمایشگاه آغاز و مدارج ترقی را تا ریاست آزمایشگاه طی کرد. داروسازی اکسیر در رده اولین شرکتهایی بود که در زمان حضور مهندس گودرزی برای اولین بار موفق به اخذ آکرودیته آزمایشگاه شد.
وی به عنوان مدیر تضمین کیفیت کارش را در شرکت زاگرس فارمد ادامه داد. از اتفاقات مهم زاگرس فارمد در زمان حضور مهندس گودرزی تولید محصولات تزریقی انسانی، اخد آکرودیته برای آزمایشگاه و اخذ GMP پس از اولین بازرسی وزارت بهداشت بود.
بازگشت به داروسازی اکسیر
در پی دعوت دوباره داروسازی اکسیر از مهندس گودرزی با سمت مدیر کنترل کیفیت، همکاری دوباره خود را با این مجموعه آغاز کرد و طی فعالیتی مجدانه، آکردودیته از بین رفته را مجددا احیا نمود. پس از این دستاورد مهم، با اخذ GMP برای بخش سفالوسپورین این شرکت در مقام مدیر تضمین کیفیت، صادرات دارو به اوکراین که چندین سال به خاطر مسایل کیفی متوقف شده بود، آغاز گردید. همچنین همزمان ایشان، روابط بین نوونوردیسک دانمارک و داروسازی اکسیر را در زمینه بسته‌بندی تحت لیسانس قلم‌های انسولین و هورمون رشد که به خاطر ملاحظات کیفی قطع شده بود، ترمیم نموده و تولید تحت لیسانس این محصولات مجدداً آغاز گردید.
در کنار تمام کارهای اجرایی، مشاوره GMP در شرکتهای مداوا (جهت توسعه همکاری با نوارتیس)، کاسپین تامین، آرک زیست آزما، زاگرس فارمد و …، نیز در زمره فعالیت های مهندس گودرزی قرار دارد. او در بیشتر از ۱۰ بازرسی خارجی مشارکت داشته است. ضمناً با وجود اخذ پذیرش دانشگاه کانزاس آمریکا، ایشان ترجیح دادند، در کشور به فعالیتهای تولیدی و کیفی در صنایع داروسازی ادامه دهند.
با تغییر مدیریت اکسیر از این مجموعه خداحافظی کرد و به همراه آقای دکتر شانه ساز به فارماشیمی پیوست. در فارماشیمی به عنوان مدیر کارخانه همکاری خود را آغاز کرد. یک سال و اندی تحت نظارت مستقیم دکتر شانه ساز فعالیت کرد. در این مدت موفقیت های زیادی حاصل شد. در این شمار می توان به اخذ GMP بخش مایعات اشاره داشت مهندس گودرزی توانست با راهنمایی های دکتر شانه ساز شرکتی که زیان‌ده بود را به سودآوری برساند.
داروسازی فارماشیمی از شرکت های قدیمی در عرصه ی دارویی کشور است. شما این شرکت را چگونه به مخاطبین معرفی می کنید؟
داروسازی فارماشیمی قدمت ۶۵ ساله دارد. با بررسی عکس های قدیمی ژئوگرافی منطقه حاضر متوجه خواهید شد وقتی فارماشیمی را می ساختند هیچ شرکتی در این جا وجود فیزیکی نداشت.
فارماشیمی با عنوان «لابرانو» در منطقه امیرآباد کار خود را شروع کرد و بعد به این جا انتقال یافت.
دلایل انزوای فارماشیمی
متاسفانه فارماشیمی به اندازه قدمتش رشد نکرده است. این کندی و کاستی دلایل متعددی داشته که یکی از آن ها دولتی بودن این شرکت است. با آمدن دکتر شانه ساز اوضاع شرکت به سمت و سوی بهبود شرایط تغییر کرد. تا مرداد سال گذشته شرکت حدود ۴ میلیارد بیشتر فروش نداشت. اما از آغاز سال ۹۸ تا همین الان حدود ۳۰ میلیارد فروش داشتیم که جهش قابل توجهی است. ضمن این که ۱۵ محصول جدید هم به تولیدات فارماشیمی از همین ماه تا پایان سال اضافه خواهد شد.
با توجه به وجود این پتانسیل‌ها، فارماشیمی میتواند در صنعت دارویی ایران جایگاه خوبی را بدست آورد. ما جزو معدود شرکت هایی هستیم که تمام خطوطمان cGMP دارد و فرصت خوبی است که بتوانیم تولیدات تحت لیسانس انجام دهیم و در حال حاضر هم در همین راستا حرکت میکنیم و خیلی امیدواریم که تا پایان امسال با فروش ۱۰۰ میلیاردی فارماشیمی را به عنوان شرکتی برتر در حوزه دارو معرفی نماییم.
تولید صافی همودیالیز
همکاری های جدید و تحت لیسانس با شرکت های کانادایی و اوکراینی از برنامه‌های موجود فارماشیمی است. با شرکت Dialife سوئیس برای تولید صافی همودیالیز تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم که امیدواریم به قرارداد منجر شود تا در محل فارماشیمی به امور اجرایی آن اهتمام ورزیم. بدین شکل سومین شرکتی خواهیم بود که این محصول فوق استراتژیک را در ایران تولید خواهد کرد. با توجه به روند مثبت مذاکرات امیدواریم که حداکثر تا یک ماه و نیم دیگر قرارداد امضا شود و وارد مرحله اجرا شویم. این نوع همکاری‌ها ثمربخش و ارتقا دهنده هستند. انتقال دانش و تکنولوژی از شرکت Dialife به فارما شیمی، به صورت مدل Joint Venture موفقیت تازه ای است که در کارنامه تلاش های ما ثبت خواهد شد.
در دوران مدیریتی شما چه اولویتهایی مد نظر قرار گرفت؟
عقد تفاهم نامه فارماشیمی با مدیر گروه صنعتی Dialife برای تولید صافی های همودیالیز از اولویتهای تحت پیگیری است که خوشبختانه در زمان حضور بنده کلید خورده است.
هدف فارماشیمی بومی سازی تولید فیلترهای همودیالیز در ایران در شرایط سخت تحریم است. در این روزها که بسیاری از داروسازیهای بزرگ مثل نوارتیس از ایران رفتند ما پیاده سازی و ریل گذاری را جدی تر از همیشه دنبال میکنیم.
تلاش برای شکست محاصره اقتصادی
در تلاش هستیم تا شرکتهای متوسط خارجی به عرصه داروسازی وارد شده و بتوانیم محاصره اقتصادی را بشکنیم. در ساختار نیروی انسانی سعی کردیم بهترین نیروها را جذب کنیم. شرکتی در قد و اندازه فارماشیمی ۶ داروساز مجرب دارد که تعداد داروسازها میتواند شاخص خوبی برای کیفیت نیروی انسانی شرکت باشد. افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها از اولویتهای ما است تا بتوانیم به سود و بودجه مصوبی که از طرف بیمه سلامت برایمان تعریف شده دست یابیم.
بعضی از اهداف پیش رو کوتاه مدت و برخی دیگر بلندمدت است اما هدف کلی ما این است که فارماشیمی از انزوایی که در حال حاضر در آن قرار گرفته است خارج شود و به عنوان ایفاگر نقشی فعال به صنعت دارو معرفی گردد. فارماشیمی جزو معدود شرکتهایی است که محصولات آن هرگز با مشکلات کیفیت مواجه نبوده اما در بحث مارکتینگ، امور بر زمین مانده ی زیادی را باید به سرانجام برسانیم. به موازات اقدامات زیرساختی، در نظر داریم در حوزه معرفی شرکت تمام‌عیار وارد عمل شویم و شناخت کامل و شایسته ای از شرکت در بازار دارو ایجاد کنیم.
با جستجوی کلید واژه های صنعت دارو + بحرانی+ ورشکستگی و … ملاحظه خواهد شد طی صدها مقاله، گزارش و اخبار از سوی عوامل دست اندرکار صنعت داروسازی، در آرشیو رسانه ها، وخامت اوضاع از زاویه دیدهای مختلف بررسی و تشریح شده است. وزیر بهداشت با اظهاراتی صنعت نوازانه، روی خوشی به تولید نشان داده است. پیش بینی شما از آینده داروسازی ها، عملکرد وزیر و بازار عرضه و تقاضای دارو چیست؟
خوشبختانه آقای دکتر نمکی جزو معدود وزرایی هستند که خودشان از قبل در صنعت دارو حضور داشتند و به مشکلات این حوزه اشراف دارند واقعا حمایت های لازم را از صنعت دارو می کنند. ایشان توانستند جلوی واردات بی‌رویه را بگیرند و این اقدام شرایطی را رقم زد که شرکتهای تولیدی داخل مجال برخاستن و احیا پیدا کردند.
اگر امروز اوضاع فروش داروی داخلی رو به بهبود رفته، حاصل عملکرد خوب آقای دکتر نمکی است. من به آینده صنعت دارو بسیار خوشبین هستم. چون به تولید داروهای داخلی بها داده شده است. وزیر بهداشت موفق به اصلاح زنجیره تامین شدند. به تخصیص ارز ورود کردند و جلوی مفاسد زیادی گرفته شد. آقای دکتر نمکی در چینش معاونتها از افرادی استفاده کردند که به پاک‌دستی و تخصص معروف هستند. آقای دکتر شانه ساز هم در زمره این منتخبینِ گلچین شده هستند. با این سیاست حمایت از تولید داخلی، به نظر می رسد که امسال سال خوبی برای شرکت های دارویی تولیدمحور باشد.
رعایت استانداردها چه امتیازاتی به دنبال دارد؟
پیاده‌سازی استانداردهای روز دنیا از اولویتهای شرکت ماست. در حال حاضر تمام خطوط ما دارای GMP است اما از امتیازات GMP فقط می‌توانیم محصولاتمان را Fast Track کنیم. حتی نمی توانیم لوگوی شرکت را به عنوان یک شرکت دارای GMP معرفی کنیم.
انتظارات ما از وزراتخانه این است که به موازات حمایت از تولید، بحث کیفیت را هم در سرلوحه و شرکتهای پیشرو در کیفیت را مورد حمایت های ویژه قرار دهند. وقتی یک شرکت ممتاز افتخاراتی کسب می کند، اجازه استفاده از لوگو حقی است که نباید از او سلب کرد. مثل این است که دانش آموزی در همه دروس خود بالاترین نمرات را کسب نماید و به او بگویند کارنامه‌ات را به کسی نشان نده.
دارویی که تحت ضوابط cGMP تولید می شود از نظر هزینه با دارویی که این استانداردها را ندارد، متفاوت است. البته من نمی‌گویم غیر استاندارد بلکه میگویم آن ضوابط کاملا حکمفرما نشده است. با موثر کردن این تفاوت در بحث قیمت گذاری دارو و استفاده از اعتبار برای شرکت ها می شود همزمان هم تولید را تقویت کرد و هم موجب ارتقاء کیفیت دارو شد.
با سیاست های حمایتی دکتر نمکی، برندهای سرشناس خارجی از ایران حذف می شوند و انتظار این است که داروهای باکیفیت داخلی جایگزین آنها شوند و شرکت هایی که خطوط GMP برای تولید دارند شایسته است تا حضور پررنگتری در بازار داشته باشند.
کشورهای غربی بارها تاکید کرده اند غذا و دارو در زمره مصادیق تحریم نیست. اما در عمل، عملیات بانکی صنعت داروی ایران برای پرداخت ها با مشکل مواجه می شوند . چطور می توانیم برای غلبه بر این معضل از نهاد های بین المللی این حقوق بدیهی انسانی را مطالبه کنیم؟
به نکات درستی اشاره کردید. علی رغم ادعاهای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تراکنش های بانکی ما قطع است. به نظر من در حال حاضر وزارت امور خارجه باید تعاملاتی با داروسازیها برقرار سازد و از نیازهای صنعت داروی کشور مطلع گردد. من برای تولیدات خود به فلان مواد اولیه نیاز دارم و ضروری است آن را از یک شرکت خارجی خریداری کنم. وزارت امور خارجه باید بر روند سفارش و تحقق معامله نظارت و همکاری داشته باشد.
تحریم کنندگان مدعی هستند که منعی برای دارو نگذاشته اند اما تمامی معاملات دارو، زیر سایه تحریم های ظالمانه قرار دارند. کشورهای اروپایی پشت تریبون های خبری با لغات بازی می کنند. ما در عمل رویکرد آنها را می بینیم که ما را در شمار تحریم قرار داده اند.
انتظار ما این است که فعال‌تر در این حوزه ورود کنند و طی جلساتی که با داروسازیها می‌گذارند بتوانند این معضلات را به طرف های غربی منتقل کنند و چاره اندیشی انجام شود اما در واقع دست خود شرکت ها برای حل این معضل بسته است و حتی در تعاملات ایمیلی هم که با شرکت ها داریم، صرف این که ما یک شرکت ایرانی هستیم، ایمیلها پاسخ داده نمی‌شود.
تحریم ها سخت بودند و سخت تر می شوند . ماهنامه آفتاب سلامت تنها مجله دارویی و پزشکی بود که دو سال پیش از آغاز تحریم همه جانبه ی آمریکا، دقیقا شرایط فعلی را پیش بینی کرده و هر ماه طی مصاحبه ای با یکی از مدیران دارویی، روش های مواجهه با تحریم همه جانبه را از دست اندرکاران تولید جویا می شد. اینک به زمان وقوع موقعیت پیش بینی شده رسیده ایم. حال صنعت دارو را چگونه ارزیابی می کنید و راه های برون رفت از این بحران چیست ؟
با توجه به هزینه های پایین درمان و مهارت پزشکان ایرانی درحال حاضر توریسم درمانی در ایران شکل گرفته است اما از نظر صنعت دارو من نمی توانم ادعای این را داشته باشم که چنین زیرساختی ۱۰۰ درصد مهیا شده است. ولی تحقق این امر غیرممکن نیست. اتفاقا با طرف سوییسی که صحبت می کردیم عنوان می کرد ایرانی ها دانش لازم برای داروسازی را دارند و از هیچ، همه چیز را می سازند. او می گفت اگر بنا باشد کاری را در ایران شروع کنم یک سال و نیم برای ابتدا تا انتهای پروژه و انجام آن وقت در نظر می‌گیرم. اما اگر در عربستان بخواهم این فعالیت را شروع کنم فقط یک سال و نیم باید به تدریس بدیهیات بگذرد.
واقعیت این است که شرکتهای سرشناس خارجی ما را متخصصینی آشنا به صنعت دارو می شناسند. برخی از شرکت های دانش بنیانی که در ایران فعالیت می کنند مرزهای بین المللی را درنوردیده اند و به شهرت جهانی نائل آمده اند. این شرکتها نیازهای دارویی مملکت را مرتفع می کنند.
البته این مراکز حساس و حیاتی با مشکلاتی جدی مواجه اند. اما با توجه به سیاست های دکتر نمکی و دکتر شانه ساز جای امیدواری است که موانع از سر راه برداشته شوند و روزهای بهتری پیش رو داشته باشیم. توانمندی ما آنقدر زیاد است که روزی می رسد محصولات دارویی به کشورهای صاحب برند صادر کنیم.
تقویت تولید داخل بانی توسعه
به نظر من تقویت تولیدات داخلی و جلوگیری از واردات بی رویه می تواند بانی رشد و توسعه بیش از پیش صنعت دارو شود طوری که ظرف چند سال آینده بتوانیم به خودکفایی کامل برسیم.
اینک در حوزه دارو سیاست های نظارتی بسیار خوب است و تلاش متولیان مقابله با فشار تحریم هاست.
مقام معظم رهبری توصیه بر رونق تولید داشتند و دارند و ما باید با همکاری و همراهی عینیت آن را ببینیم. در این مسیر بانک ها باید جایگاه تولیدکننده را درک کنند و طبق توصیه رهبری برای رونق تولید، سرمایه های ملی را در جهت منافع کشور به کار گیرند.
بوروکراسی های نفس گیر، آفت تولید و بلای جان تولید کننده
علیرغم این که به بانک ها توصیه شده تا در تولید سرمایه گذاری کنند و همیار تولیدکننده باشند هم چنان رویه های کلیشه ای و آزموده شده را دوباره می آزمایند. بوروکراسی های نفس گیر، آفت تولید و بلای جان تولید کننده باقی مانده است. بطور مثال گرفتن تسهیلات از بانک ها برای شرکت ما مانند گذشتن از هفت خوان رستم است.
حضور در بازارهای کشورهای همسایه نیازمند سرمایه گذاری است. اگر هدف گذاری خوبی برای نیل به این مقصود عالی انجام شود، می توانیم ارزآوری خوبی در این حوزه داشته باشیم.
شرکت هایی که به لحاظ استاندارد به بازار این کشورها نزدیک هستند، باید در حلقه صادرات گنجانده شوند و نقش ارزآوری را به آنها سپرد. باید زیرساخت های چنین مراکز ایده‌آلی را تقویت کنیم و با گذر از تامین داروهای مورد نیاز کشور به تامین نیازهای سایر کشورها، افق فعالیت هایمان را گسترش دهیم. من مطمئن هستم شرکت ما یکی از بهترین کاندیداها برای صادرات دارو به بازارهای خارجی است.
دولت باید روی توان شرکت های دانش بنیان حساب کند
از مسائل مهم دیگر واردات ماشین آلات از کشورهای خارجی است. در این زمینه نیز دولت می تواند روی توان شرکت های دانش بنیان حساب بیشتری باز کند. با سرمایه گذاری در این شرکت ها برای تولید ماشین آلات مورد نیاز، خواهیم دید که دیری نمی گذرد بخش قابل توجهی از این اقلام در داخل کشور تولید خواهد شد.
مطلب قابل عرض دیگر فرهنگ سازی برای رتبه و جایگاه تولیدکننده های داخلی است. سیاه‌نمایی های برخی مغرضین نباید ارزش تولیدات داخلی را نازل جلوه دهد. ما استانداردهای جهانی را در داروسازی هایمان رعایت می کنیم و بارها از سوی بازدیدکنندگان خارجی تحسین شده ایم. مصرف کننده باید با خیال راحت داروی استاندارد ایرانی مصرف کند و همه باید از نتیجه درمان با داروی ایرانی مطمئن باشند.
برمی گردیم به داروسازی فارماشیمی . با توجه به روند سریع تغییرات اقتصادی در کشور پر فراز و نشیب ایران، چه اهدافی در سال جاری برای شرکت داروسازی فارماشیمی برنامه ریزی کرده اید؟
اول این که در بحث فروش به باشگاه ۱۰۰ میلیاردی ها وارد شویم.
گام دوم حفظ استانداردهای GMP و حفظ کیفیت محصولات است. چون من به عنوان یک بازرس FDA اعتقاد دارم حضور مستمر در بازار با حفظ کیفیت مطلوب حاصل می شود. شاید شما بخواهید با سیاست هایی در بازار ورود کنید اما لازمه استمرار حضور کیفیت مطلوب است.
به سرانجام رساندن طرح همکاری با شرکت Dialife سوییس برنامه ریزی بعدی ماست.
همچنین قصد داریم در راستای انتقال تکنولوژی با سایر شرکت های اروپایی کارهای مشترک انجام دهیم و در نهایت در پایان سال جاری ضمن رسیدن به نقطه مورد انتظار به لحاظ اقتصادی و کیفیت هم در جایگاه مناسبی قرار بگیریم.
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور در مراسم توانمندی صنعت داروسازی در چهلمین سالگرد انقلاب ضمن انتقاد از عملکرد پژوهشکده‌ها در کشور گفت: پژوهشکده‌های ما کلاه خود را قاضی کنند و ببینند در ۱۰ سال گذشته در مقابل پولی که از دولت گرفتند، چه چیزی تحویل جامعه دادند. همه جلسه‌هایی که گذاشتند و روبان‌هایی که بریدند، به چه نتیجه‌ای رسیده و چه چیزی به دست مردم رسیده است؟ در جایی دیگر هم به صنعت داروسازی انتقاد کرده و عنوان داشته: صنعتی که با پول نفت و پول بدون زحمت اداره شود، همین است. با توجه به شخصیت علمی ستاری، وی بر اساس چه اطلاعات دریافتی و واقعیت های پشت پرده چنین اظهار نظری کرده است؟ به نظر شما مصادیق پنهان گفته های ستاری چیست؟
اتفاقا جناب آقای ستاری نظر کاملا درستی در این مورد دادند. با توجه به ذهنیت های دکتر شانه ساز ما چندین بار سعی کردیم با پژوهشگاه ها ارتباط بگیریم اما هر بار که ورود کردیم متوجه شدیم که این مراکز از واقعیت های شرکت های داروسازی بی اطلاع هستند.
چیزهایی در ذهن شان است که آرمان گرایانه است و خیلی کاربردی عمل نمی کنند. در آن برهه سعی کردیم توجه آنها را به داروهای وارداتی متمرکز کرده و حول و حوش آنها مذاکره کنیم ولی متاسفانه موفق نشدیم.
نقصان های باقی مانده صنعت داروی کشور علیرغم اهمیتی که دارند، مشغله ذهنی آنها نیست. صنعت داروسازی از این مراکز انتظار گره گشایی دارد اما طرح هایی که ارائه می دهند، همسو با نیازهای صنعت نیست. آنها خیلی ایده‌آل‌گرایانه به مقوله تولید نگاه می‌کنند و همین آسیب شناسی در مورد دانشگاه ها نیز صدق می کند. البته اوضاع دانشگاه ها نسبت به پژوهشگاهها بهتر است چون اساتیدی که در دانشگاه ها حضور دارند اکثراً در بدنه صنعت نیز به فعالیت مشغول هستند.
با توجه به اطلاع و اشراف حضرتعالی به مباحث مهم، چه مطلب ناگفته ای را با مخاطبین در میان می گذارید؟
سوالات ماهنامه دارویی- پزشکی آفتاب سلامت کاملا هدفمند طراحی شده بود و این جای تقدیر دارد امیدوارم پاسخ های ارائه شده بتواند مفید واقع شود.
اعتقاد دارم ما به عنوان صنعت دارو موظف هستیم همواره رضایتمندی مشتری و مسئولیت اجتماعی را مدنظر قرار دهیم اما رضایتمندی مشتری تا حدود زیادی به سطح آگاهی او نیز مربوط می شود.
رسالت اطلاع رسانی و ارتقا نگاه مشتری کاری نیست که صنعت داروسازی بتواند به تنهایی از عهده آن برآید. مشتری ما باید شناختی نسبی درباره کیفیت دارو داشته باشد و صدا و سیما به عنوان رسانه ملی می تواند سطح معلومات و دانش مصرف کنندگان را در حوزه دارو افزایش دهد چون سلامتی بیمار وابستگی زیادی به سطح آگاهی او از دارو و درمان دارد.
اینکه شبکه‌ای به نام سلامت وجود داشته باشد جای خوشحالی دارد اما برنامه سازی های تاثیرگذار در راستای مسائل مطروحه نیازی است که باید به آن پرداخته شود.
ضرورت تولید برنامه های مستند در خصوص استانداردسازی دارو
مخاطبین محصولات باید در خصوص GMP و استانداردهای داروسازی برنامه های مستند جذاب ببینند.
در صنعت غذایی می بینید که شرکتی تمامی خطوط تولید خود را به نمایش می‌گذارد. مسلما مصرف این محصول حساسیت داروها را ندارد اما سطح اطلاع رسانی موجب شده تا مشتری محصولات شرکت مذکور را با خیال آسوده مصرف کند.
اما در حوزه دارو ما همچنان اسیر محدودیت ها هستیم. بیمار با عنوان کردن رنگ روی جلد بلیستر، داروی مورد نظر خود را سفارش می دهد. مثلا اظهار می کند: “من رانیتیدینی می‌خواهم که پشتش زرد رنگ باشد”. آیا این سطح شناسایی دارو، زیبنده ذهنیت یک ایرانی است؟
رسانه‌ها باید مخاطبین را با چند و چون تولید در شرکت های دارویی آشنا کنند.
در حال حاضر مفهوم مجوز FDA در مورد یک محصول برای آحاد مردم قابل درک است اما کسی GMP را نمی شناسد.
شرکت هایی که با دلسوزی و تلاش، کیفیت داروهای خود را به جایگاه شایسته ای ارتقا داده‌اند، این حق را داشته باشند تا مشتری را از سطح خدمات خود مطلع کنند. ما خواهان حذف شرکت های دیگر نیستیم ولی وجه تمایز شرکت ها به لحاظ کیفی به سطح سلامتی مشتری ها گره خورده است و به همین خاطر اطلاع رسانی در این باره وظیفه ملی است.
مطبوعات هم وجوه دیگری از رسانه‌ها هستند و می توانند در حوزه انتقال آگاهی از سطح کیفیت داروهای تولید شده، رسالت اطلاع رسانی را برعهده گیرند.
یکی از دلایل روشن همکاری شرکت های اروپایی با شرکت های ایرانی، برابری سطح تخصص و فن‌آوری شرکاست. شرکت اروپایی زمانی با طرف ایرانی ارتباط برقرار می‌کند که مطمئن شود که شریک تازه از یک سطح کیفی و بهره‌وری تقریباً برابر برخوردار است. رسانه باید این واقعیتهای مباهات آفرین را به مخاطب منتقل سازد تا بیمار با خیال آسوده به مصرف محصول ایرانی روی آورد. بخشی از تنزل اثربخشی داروهای ایرانی به دلیل تلقینات منفی و فرهنگ سازی های غلط است که مصرف کننده را دچار تشویش خاطر می‌سازد.
