رابرت دوبویزه (Robert DuBoise) در سال ۱۹۸۳ و در سن ۱۸ سالگی به اتهام تجاوز جنسی و قتل یک زن ۱۹ ساله به نام باربارا گرام (Barbara Grams) در تمپا، فلوریدا، محکوم شد. او نزدیک به چهار دهه را در زندانهای فلوریدا، از جمله زندان ایالتی فلوریدا، گذراند تا اینکه در سال ۲۰۲۰، آزمایش DNA بیگناهی او را ثابت کرد. این پرونده نمادی از نقصهای سیستماتیک در سیستم قضایی و زندانهای آمریکا است.
چگونه یک نوجوان به اشتباه محکوم شد؟
اتهامات و محکومیت ناعادلانه
در ۱۹ اوت ۱۹۸۳، جسد باربارا گرام در یک پارکینگ خلوت در تمپا پیدا شد. او مورد ضرب و شتم شدید و تجاوز جنسی قرار گرفته بود.
پلیس با فشار افکار عمومی برای حل سریع پرونده، به جای تکیه بر شواهد فیزیکی، به اعترافات اجباری و شهادتهای مشکوک متکی شد.
دو نفر ادعا کردند که رابرت را در شب قتل دیدهاند. یکی از آنها، یک گدا به نام آنتونی کاروسو (Anthony Caruso)، بعدها اعتراف کرد که دروغ گفته تا جایزه بگیرد.
دندانپزشکی به نام دکتر ریچارد سوفر (Richard Souviron) نیز ادعا کرد که جای دندانهای رابرت با آثار جراحت روی بدن قربانی مطابقت دارد. این ادعا سالها بعد به عنوان علم جعلی افشا شد.
عدم دسترسی به شواهد DNA
در زمان محاکمه (۱۹۸۵)، فناوری آزمایش DNA وجود نداشت. قاضی اجازه نداد نمونههای جمعآوریشده از بدن قربانی (مانند خون و بافت زیر ناخن‌ها) به عنوان شواهد بالقوه استفاده شوند. وکیل مدافع رابرت نیز نتوانست بهخوبی از او دفاع کند. این وکیل بعدها به دلیل سوءرفتار حرفه‌ای از کار برکنار شد.
حکم اعدام و تبدیل آن به حبس ابد
رابرت در ابتدا به اعدام محکوم شد، اما پس از تجدید نظر، حکم او به حبس ابد تقلیل یافت. او در مصاحبه‌ها گفته است: «هر روز با این فکر زندگی میکردم که ممکن است بیگناه بمیرم».
رنج‌های ۳۸ ساله در پشت میله‌ها
رابرت دوبویزه در زندانهای مختلف فلوریدا، از جمله زندان ایالتی فلوریدا (Florida State Prison)، که به شرایط سخت و خشونت گسترده معروف است، نگهداری میشد. مشکلاتی که او توصیف کرده شامل موارد زیر است:
خشونت و ناامنی
زندانهای فلوریدا، بهویژه در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، به دلیل ازدحام جمعیت و کمبود نیروی نگهبان، صحنه درگیریهای مداوم بین زندانیان بود.
رابرت به عنوان یک محکوم به جرم جنسی، که در جامعه زندانیان موقعیت پایینی دارد، بارها مورد حمله فیزیکی و تحقیر قرار گرفت. او میگوید: «هرگز احساس امنیت نمیکردم».
محرومیت از خدمات پزشکی و روانی
سیستم بهداشتی زندانهای فلوریدا به دلیل کمبود بودجه و بیتوجهی مدیریتی، اغلب ناکارآمد است. رابرت از درد مزمن دندان و مشکلات گوارشی رنج میبرد، اما ماهها برای دریافت درمان منتظر میماند. او همچنین افسردگی و اضطراب شدید را تجربه کرد، اما هیچ مشاور روانشناسی در دسترس نبود.
کار اجباری و استثمار زندانیان
در بسیاری از زندانهای آمریکا، از جمله فلوریدا، زندانیان مجبور به کار در ازای دستمزدی کمتر از ۱ دلار در ساعت هستند. رابرت سالها در کارگاه‌های خیاطی و نظافت زندان کار کرد.
این سیستم که به عنوان برده‌داری مدرن محکوم شده است، به شرکت‌های خصوصی اجازه میدهد از نیروی کار ارزان زندانیان سود ببرند.
انزوا و قطع ارتباط با خانواده
رابرت به دلیل محدودیت‌های مالی خانوادهاش، تنها چند بار در سال امکان ملاقات حضوری داشت. او در نامه‌ای به خواهرش نوشت: «احساس میکنم جهان مرا فراموش کرده است».
روند اثبات بیگناهی: تلاش‌های ۲۰ ساله
ورود سازمان «پروژه بیگناهی» (Innocence Project)
در سال ۲۰۰۶، وکلای داوطلب این سازمان غیرانتفاعی که برای آزادی محکومان بیگناه فعالیت میکند، پرونده رابرت را بررسی کردند. آنها دریافتند که شواهد DNA هرگز آزمایش نشده‌اند. با این حال، مقامات فلوریدا سالها از تحویل این شواهد خودداری کردند.
کشف شواهد جدید و شناسایی مجرم واقعی
در سال ۲۰۱۸، با فشار رسانهها و فعالان حقوقی، نمونههای DNA از بدن قربانی آزمایش شد. نتایج نشان داد که DNA رابرت مطابقت ندارد، بلکه به دو مرد دیگر تعلق دارد. تحقیقات بیشتر منجر به شناسایی یکی از متهمان واقعی شد که پیشتر در سال ۲۰۱۶ درگذشته بود. دیگری هنوز تحت تعقیب است.
آزادی پس از ۳۸ سال
در ۲۷ اوت ۲۰۲۰، رابرت دوبویزه پس از 38 از زندان آزاد شد. قاضی پرونده با عذرخواهی گفت: «سیستم قضایی به شما خیانت کرد».
مشکلات پس از آزادی: زندگی در جهانی ناشناخته
رابرت پس از آزادی با چالش‌های متعددی روبرو شد که بسیاری از تبرئهشدگان در آمریکا با آن مواجه‌اند
فقدان جبران خسارت کافی
در فلوریدا، تبرئهشدگان تنها حداکثر ۲ میلیون دلار غرامت دریافت میکنند، آن هم پس از طی مراحل پیچیده قانونی. رابرت تاکنون تنها بخشی از این مبلغ را دریافت کرده است. او میگوید: «هیچ پولی نمیتواند سال‌های ازدست‌رفته را بازگرداند».
مشکلات روانی و انطباق با جامعه
او که آخرین بار در دهه ۱۹۸۰ به عنوان یک نوجوان در جامعه حضور داشت، با دنیایی دیجیتال و تغییرات فرهنگی عمیق روبرو شد. او در مصاحبه‌ای گفت: «استفاده از تلفن همراه یا اینترنت برایم مانند یادگیری یک زبان جدید است».
انگ اجتماعی
با وجود تبرئه قانونی، برخی رسانهها و افراد جامعه همچنان او را با اتهامات اولیه میشناسند. او در حال حاضر به عنوان نمادی از مبارزه برای اصلاح سیستم قضایی فعالیت میکند.
سیستم قضایی آمریکا: آمارهای هشداردهنده
پرونده رابرت تنها یک نمونه از بیش از ۲۹۰۰ مورد تبرئه در آمریکا از سال ۱۹۸۹ تاکنون است (بر اساس داده‌های گزارش ثبت ملی تبرئه‌ها).
۶۹٪ از این موارد به دلیل اشتباهات قضایی مانند شهادت دروغ یا سوءرفتار پلیس رخ دادهاند.
۱۵٪ از تبرئهشدگان پیشتر به اعدام محکوم شده بودند.
جوامع رنگین‌پوست، به ویژه آفریقایی آمریکایی‌ها، ۷ برابر بیشتر در معرض محکومیت ناعادلانه قرار دارند.
واکنش‌ها و پیامدهای پرونده رابرت دوبویزه
اصلاحات قانونی در فلوریدا
پس از آزادی رابرت، قانونی به نام «قانون دوبویزه» در دست بررسی است که دسترسی به شواهد DNA و جبران خسارت برای تبرئهشدگان را تسهیل میکند. با این حال، منتقدان میگویند این اصلاحات کافی نیستند، زیرا سیستم قضایی هنوز به شواهد غیرعلمی متکی است.
افشای فساد در آزمایشگاه‌های جنایی
پرونده رابرت نشان داد که چگونه برخی از «کارشناسان پزشکی قانونی» با ارائه **گزارشهای جعلی**، مسیر پروندهها را تغییر میدهند. در سال ۲۰۲۱، یک کارشناس دندانپزشکی در فلوریدا به دلیل ارائه شهادتهای نادرست در ۳۵ پرونده دیگر تحت بررسی قرار گرفت.
جنبش‌های اجتماعی و دادخواهی
سازمان‌هایی مانند Innocence Project و Equal Justice Initiative از پرونده رابرت برای افزایش آگاهی درباره نقض حقوق بشر در زندان‌ها استفاده میکنند. این سازمان‌ها خواستار لغو کار اجباری زندانیان و منع استفاده از علم جعلی در دادگاه‌ها هستند.
جمعبندی: آیا عدالت واقعی تحقق می‌یابد؟
پرونده رابرت دوبویزه نه تنها فاجعه یک انسان بیگناه را روایت میکند، بلکه نشان‌دهنده شکست‌های عمیق در سیستم عدالت کیفری آمریکا است. از نژادپرستی سیستماتیک تا فساد در علوم پزشکی قانونی، این پرونده پرسشهای بزرگی را درباره برابری و انصاف مطرح میکند.
رابرت امروز میگوید: «امیدوارم داستان من بتواند از رنج دیگران جلوگیری کند». اما تا زمانی که اصلاحات ساختاری انجام نشود، داستان‌هایی مانند او ادامه خواهند داشت.
این گزارش با تمرکز بر پرونده رابرت دوبویزه، تلاش کرد تا ابعاد مختلف مشکلات سیستم زندان‌ها و قضایی ایالات متحده را بررسی کند. در صورت نیاز به تحلیل جزئیات بیشتر یا نمونههای دیگر، میتوانید اطلاع دهید.
