آیا احساس می‌کنید که دیگر نمی‌توانید روی چیزی تمرکز کنید؟ شما تنها نیستید. کارشناسان می‌گویند اضطراب ناشی از شیوع کرونا به حافظه کاری ما لطمه زده‌است.
همه ما با این احساس آشناییم: برای انجام کاری وارد یک اتاق می شوید و بعد می ایستید، سر در گم شده و فراموش می کنید چرا آنجا هستید.
در سال ۲۰۱۱، پژوهشگران دانشگاه نوتردام در صدد برآمدند به دلیل این حواس پرتی پی ببرند و به این نتیجه رسیدند که صِرف وارد شدن به اتاق باعث فراموشی آنی یا لحظه‌ای شده است. بررسی‌های آنان نشان داد که مغز به طور آنی می‌تواند مقدار معینی اطلاعات را حفظ کند و تغییر مکان در این وظیفه مغز تاثیر می‌گذارد و سبب می‌شود که بخشی از داده‌ها را کنار بگذارد تا برای اطلاعات بیشتر جا باز شود.
از وقتی که شیوع ویروس کرونا شروع شد من چندین بار در روز وارد آشپزخانه می‌شوم ولی فراموش می‌کنم به چه دلیل آنجا هستم. در حقیقت برای من تمرکز روی هر چیزی غیرممکن شده. نمی‌توانم برای زنگ زدن به یک شماره تلفن، آن شماره را به خاطر بسپارم و نوشتن یک ایمیل ساده مدت‌ها طول می‌کشد. شروع به نوشتن می‌کنم ولی چند دقیقه بعد حواسم پرت می‌شود. میزان بازدهی کار من کاهش یافته.
چیزی که اتفاق می‌افتد، اشتباه عملکرد حافظه کاری است یعنی توانایی جذب اطلاعات جدید، تبدیل آن به افکار منسجم و حفظ آن تا وقتی که شما کاری را که می‌خواهید با آن انجام دهید تمام کنید.
متی لین، استاد روانکاوی در دانشگاه تورکو، در فنلاند می گوید: «حافظه کاری ارتباط نزدیکی با توجه دارد. شما به انجام کاری یا هدفی یا دستورالعملی یا چیزی که می‌خواهید انجام دهید، تمرکز می‌کنید.»
شرایطی که به سرعت تغییر می‌کند، نگرانی و اضطراب همه اینها می‌توانند در توانایی ما برای تمرکز، تاثیر بگذارند.
پرفسور متی لین، می‌گوید: «خیلی قبل از فراگیر شدن ویروس کرونا، ازگروه بزرگی از بزرگسالان آمریکایی خواستیم که در یک پرسشنامه در باره ارزیابی خودشان را تکمیل کنند. متوجه شدیم یک رابطه منفی بین اضطراب با حافظه کاری وجود دارد. هر قدر اضطراب بیشتر باشد، عملکرد حافظه کاری کمتر است.»
وقتی شما تجربه یک اضطراب شدید را دارید، مثلا هنگامی که در تاریکی عازم خانه‌تان هستید شخصی که پشت سر شما راه می‌رود، شما را تهدید می کند، ممکن است به یاد داشتن جزئیات قیافه آن شخص برایتان دشوار باشد. یک وضعیت استرس آور طولانی نیز می‌تواند تاثیر مخربی در حافظه لحظه‌ای شخص بگذارد تا آنجا که انجام ساده‌ترین کار برایش بیش از حد مشکل باشد.
پرفسور لین، یادآور می‌شود: «ما درباره نگرانی و استرسی صحبت می‌کنیم که حاد نیست و با یک آینده به شدت نامعلوم، مرتبط است. شما نمی‌دانید آیا (اپیدمی) تا این تابستان یا پاییز ادامه خواهد داشت؟ هیچ کس نمی‌داند. این وضعیت به اضطرابی که مزمن‌تر است منجر می‌شود.»
متی لین، می‌گوید وقتی برای کتابی در باره حافظه کاری که هنوز چاپ نشده تحقیق می‌کرد، به اتفاق گروهی که با او کار می‌کردند از ۲۰۰ بزرگسال در بریتانیا و آمریکا پرسیدند که آیا نگرانی‌هایی به خصوص در ارتباط با اپیدمی کرونا دارند؟
«به دلیل این که در آن موقع اپیدمی در همه اخبار بود، سئوالی درباره اضطراب ناشی از اپیدمی نیز اضافه کردیم و از افراد خواستیم که سطح نگرانی خود را در مقیاس صفر تا ۱۰ بنویسند. قرار بود عدد ۱۰ نشان دهنده یک رشته نگرانی‌های دائمی باشد که در فعالیت‌های روزانه تاثیر می‌گذارد. حد متوسط ۵.۶ بود که به نظر من درجه بالایی است.»
پرفسور لین، می‌گوید این اعداد همچنین نشان داد که ارتباط روشنی بین اضطراب‌های مرتبط با اپیدمی و کاهش عملکرد حافظه کاری وجود دارد؛ گر چه ممکن است چندین مکانیسم متفاوت برای این که چگونه اضطراب مرتبط با اپیدمی یا سایر عوامل، عملکرد ذهن آگاهی را مختل می‌کند، وجود داشته باشد.
این ایده وجود دارد که بعضی وقتها (اضطراب) توانایی شما را تحلیل می‌برد.
وقتی شما مضطرب هستید، سَرِ شما پُر از این افکار است و مغز شما تا حدودی بی طرف نیست و به چیزهای منفی بیشتر توجه دارد.
اولیور رابینسون، از انستیتوی علوم اعصاب ذهن آگاهی، در یونیورسیتی کالج لندن می‌گوید اضطراب دائم همچنین می‌تواند موجب بی خوابی شود ولو این که شما دقیقا متوجه اضطراب بیشتر نباشید. “بی خوابی نقش مهمی در مختل کردن حافظه آنی دارد.”
او اضافه می‌کند که ممکن است بخشی از مشکلات مرتبط با حافظه لحظه‌ای، به این دلیل باشد که ذهن آگاهی تا آن اندازه زیاد بوده، که مغز توانایی ضبط آن را نداشته است.
آقای رابینسون شرح می‌دهد که حتی یک روند ساده ذهن آگاهی مانند تهیه لیست خرید، اکنون به نیروی مغزی بیشتری نیازمند است: “بدون فکر به فروشگاه می‌روید و در همین حال فکر می‌کنید به چه چیزهایی احتیاج دارید، چه فروشگاه‌هایی باز هستند و آیا رفتن به آنجا بی خطر است. فرض کنیم مغز شما قادر باشد در آن واحد به چهار چیز فکر کند، ولی ناگهان باید به ۱۰ چیز فکر کند و نمی‌توانید هیچ کدام را انجام دهید.”
خبر خوب این است که می‌توانید حافظه کاری خودتان را با تمرین قوی‌تر کنید.
بازی های فکری زیادی در بازار هست ولی نظر کارشناسان این است که تنها انتظاری که می‌توانید داشته باشید این است که فقط در این بازی‌ها ورزیده‌تر شوید. اولیور رابینسون می‌گوید: “بازی‌هایی که برای تمرین ذهن آگاهی است، به من کمک نمی‌کند که لیست خریدم را بهتر به خاطر بیاورم. درست مثل این است که برای این که به مردم بازی تنیس را یاد بدهید، سعی کنید آنها را وادار به دویدن کنید.”
اما برخی از بررسی‌ها نشان داده که نوع بخصوصی از تمرین‌های ذهن آگاهی که N-back خوانده می‌شود برای تقویت حافظه آنی موثر بوده. این بازی تا حدودی شبیه بازی کلاسیک تمرکز است که در آن بازیکنان باید کارت‌های یک جور را پیدا کنند ولی در N-backفقط یک مهره است که روی یک صفحه شطرنجی در داخل مربع‌های کوچک بدون ترتیب منظم حرکت می‌کند و به صورت حرکت دورانی به عقب و جلو برده می‌شود و بازیکنان باید ترتیب حرکت مهره‌ها را به خاطر بسپارند.
این که آیا این بازی تاثیری بر حافظه کاری دارد، هنوز تا حدودی موضوع بحث انگیزی برای متخصصان علوم اعصاب است، ولی چند دور این بازی ممکن است تنش شما را کاهش دهد. به هر حال در بدو امر این اضطراب است که مشکل ایجاد می‌کند و رفع آن می‌تواند برخی از مشکلات مرتبط با تمرکز را حل کند.
اولیور رابینسون می‌گوید در روش درمان اضطراب معمولا “به این تکیه می‌کنیم که به اشخاص نشان دهیم که همه چیز آنقدر که آنها فکر می‌کنند بد نیست ولی در این مورد واقعا نمی‌شود از این روش استفاده کرد. اما می‌توانید چیزهایی را که به آن فکر می‌کنید محدود کنید.”
به عبارت دیگر به راه انداختن دوباره حافظه کاری، ممکن است همچنین به معنی کم کردن توجه به خبرها و سعی در فاصله گرفتن از رسانه‌های اجتماعی باشد. ولی ممکن است موثرترین چیزی که به سادگی می‌توان انجام داد، این باشد که خودتان را متقاعد کنید که تلاش و تقلا عیبی ندارد.
اولیور رابینسون می‌گوید: “اگر احساس می‌کنید که خوب نیستید، به خودتان بقبولانید که عیبی ندارد. اگر تمام مدت به خوب نبودنتان فکر کنید چیزی عایدتان نمی‌شود؛ فکر کنید که اگر نتوانید از صد در صد توانایی تان استفاده کنید، مهم نیست. اگر بازده کاری ندارید، عیبی ندارد. ما هنوز در بحبوحه یک اپیدمی هستیم.”
استرس خطر مرگ ناشی از کووید ۱۹ را افزایش می دهد
طبق یک مطالعه جدید، مقادیر بالای هورمون کورتیزول یا همان هورمون استرس، با افزایش خطر مرگ در میان بیماران مبتلا به کووید ۱۹همراه است.
به گزارش مدیکال اکسپرس و به گفته محققان امپریال کالج لندن، هنگامی که بدن دچار استرس می‌شود، سطح کورتیزول به شدت افزایش می‌یابد. مقادیر زیاد این هورمون بسیار خطرناک است و منجر به افزایش خطر ابتلا به عفونت و سایر پیامدهای بهداشتی می‌شود.
کورتیزول سطح گلوکز را در شرایط استرس زا افزایش می‌دهد، به طوری که بدن انرژی کافی برای مقابله با آن را داشته باشد. به همین دلیل است که این هورمون به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود.
میزان کورتیزول فرد سالم در زمان استراحت، ۱۰۰ تا ۲۰۰ نانومتر در لیتر و در طول خواب تقریبا صفر است. اما سطح این هورمون در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ تحت این مطالعه، بالاتر از ۳ هزار و ۲۰۰ نانومتر در لیتر گزارش شد.
یافته‌های جدید همچنین نشان داد بیمارانی که سطح کورتیزول پایه آنها ۷۴۴ یا کمتر است، شانس بقای بیشتری در مقایسه با کسانی دارند که سطح هورمون کورتیزول در آنها بیش از ۷۴۴ است.
به گفته محققان، نتایج این مطالعه به پرسنل پزشکی کمک می‌کند تا با اندازه‌گیری سطح هورمون کورتیزول در بیماران، آنهایی که نیاز به مراقبت‌های ویژه درمانی دارند را سریع‌تر شناسایی کنند.
نتایج این مطالعه در نشریه لنست به چاپ رسیده است.
