خود درمانی

به گزارش آفتاب سلامت سید علی فاطمی عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران در خصوص خود درمانی اظهار می کند: خود درمانی یا elf-Medication یک معضل فراگیر در همه جای دنیا است که سازمان بهداشت جهانی توصیه های سودمندی را برای کنترل آن در کشورها ارائه می کند و به همین دلیل ما امروزه با دو نوع خود درمانی مواجه هستیم:

۱-  خود درمانی درست

۲- خود درمانی نادرست

وی ادامه می دهد: برای خود درمانی درست، در هر کشوری یک فهرست از داروهای بی نیاز از  نسخه یا OTC وجود دارد که برای تهیه این داروها از داروخانه ها، نیازی به داشتن نسخه نیست. معمولا داروهای مسکن، تب بر، ضد التهاب، ضد حساسیت، ضد اسهال، مسهل، ضد اسید معده، لاغر کننده، ضد تحریک های پوستی و ضد ریزش موی سر در این گروه قرار می گیرند.

داروهای بدون نسخه به این معنا هستند که اگر فردی ناراحتی در خودش احساس کرد، می تواند به تشخیص خودش به داروخانه مراجعه و داروی مورد نظر را طبق راهنمایی دکتر داروساز درخواست کند. اما این بدان معنا نیست که هیچ محدودیت یا نگرانی بابت مصرف این داروها وجود ندارد.

این متخصص فارماکولوژی تصریح می کند: شکی نیست که مصرف نادرست این داروها نیز می تواند عوارض جدی برای بیمار به همراه داشته باشد بنابر این توصیه می شود تا مراجعان هنگام دریافت این داروها از داروخانه، حتما در مورد عوارض جانبی و شیوه صحیح مصرف آنها، از دکتر داروساز سوال کنند.

وی می گوید: به عنوان مثال سوسپانسیون آلومینیوم ام-ج-اس که معمولا برای کاهش علائم زخم معده، سوزش سر دل و سوء هاضمه به کار می رود، اگر توسط بیماران با نارسایی کلیوی، به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرد می تواند باعث وخامت حال این بیماران شود و مصرف بیش از اندازه مسکن معروف استامینوفن نیز می تواند باعث آسیب کبدی و حتی مرگ شود.

باید همواره به این مسئله توجه داشت که حتما هنگام خرید داروهایOTC یا بی نیاز از نسخه، از دکتر داروساز در داروخانه در مورد عوارض جانبی و هشدارهای مربوط به دارو سوال کنیم و بدون اطلاعات، مصرف این داروها را آغاز نکنیم.

خود درمانی با داروهای نیازمند نسخه، معضل نظام درمانی

به گفته عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران در حال حاضر بر اساس فهرست رسمی داروهای کشور، بیش از ۲۰۰ شکل  داروییOTC داریم در حالی که بیش از ۳۰۰۰ نوع دارو در کشور وجود دارد. لذا برای تهیه بیشتر داروها از داروخانه به نسخه پزشک نیاز داریم.

در واقع  موضوع اطلاع از هشدارها و عوارض جانبی داروها در مورد داروهای نیازمند نسخه به مراتب با اهمیت تر است. لذا ضمن درخواست این داروها از داروخانه صرفا با نسخه پزشک و پرهیز از خود درمانی، باید اطلاعات کافی در مورد مصرف این داروها را از دکتر داروساز در داروخانه طلب کنیم.

دکتر فاطمی با ابراز تاسف از این که خود درمانی با داروهای نیازمند نسخه، امروزه یکی از معضلات نظام درمانی کشور ما است، بیان می کند: این پدیده، خود درمانی نادرست محسوب می شود و آمارها در کشور ما نشان می دهد که آنتی بیوتیک ها و داروهای کورتونی، یکی از مهم ترین دسته های دارویی هستند که مورد خود درمانی قرار می گیرند.

وی می افزاید: مصرف نابجای کورتون ها (داروهایی مثل بتامتازون، دگزامتازون، پردنیزولون، هیدروکورتیزون و …..) و مصرف آنها در بلند مدت می تواند با عوارضی چون زخم معده، آب مروارید چشم، افزایش فشار خون، پوکی استخوان، ابتلا به عفونت، کاهش رشد و غیره  همراه باشد.

ناگفته نماند که خود درمانی فقط به مصرف این نوع داروها ختم نمی شود بلکه مصرف نابجا و بیش از حد آنتی بیوتیک ها مانند آموکسی سیلین، سفیکسیم، آزیترومایسین، سیپروفلوکساسین و غیره، جدا از ریسک عوارض ناخواسته شدید بعضی از آنها  مانند حساسیت، عوارض گوارشی، آریتمی و التهاب تاندون ها می تواند منجر به افزایش مقاومت میکروبی در جامعه شود.

متاسفانه اکنون با پدیده افزایش عفونت های میکروبی در جامعه مواجه هستیم که در گذشته به خوبی با آنتی بیوتیک ها درمان می شدند اما امروزه مصرف انواع آنتی بیوتیک ها هم روی آنها تاثیری ندارد.

برای داشتن روان و جسمی سالم در نظر داشتن تبعات بهداشتی و اقتصادی خود درمانی نادرست در جامعه، توجه بیماران و مراجعین به داروخانه ها به توصیه های مسئولین فنی داروخانه و همچنین ارائه آموزش های لازم به جامعه از طرف رسانه های جمعی، ضرورت دارد ضمن آن که خود مردم نیز باید این مسئله را در نظر داشته باشند که مصرف خود سرانه داروها نه تنها کمکی به بهبود بیماری آن ها نمی کند بلکه علاوه بر تحمیل هزینه های اضافی سبب مزمن شدن بیماری آن ها نیز می شود.