مصاحبه اختصاصی آفتاب سلامت با دکتر علیرضا دبیرسیاقی
لطفا مخاطبین ماهنامه آفتاب سلامت را با خود و سوابق کاری تان آشنا بفرمایید.
علیرضا دبیرسیاقی عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی و مدیرعامل شرکت داروسازی تولید دارو، با آموخته ها و تجربیاتم در خدمت دوستان و همکاران هستم. درباره شرکت پرقدمت داروسازی تولیددارو باید بگویم حدود ۷۰ سال است که این شرکت در تولید و عرضه محصولات دارویی فعالیت می نماید. قریب به ۳۰۰ پروانه فعال در شرکت وجود دارد که بیش از ۷۰ درصد آن در حال حاضر در چرخه تولید و عرضه به بازار دارویی قرار دارند.
به یاری پروردگار موفق شدیم از نظر بودجه ریالی، تعدادی و سود مشخص شده به بخش قابل توجهی از اهداف سال جاری نائل شویم. یکی از ویژگیهای در خور انعکاس شرکت داروسازی تولیددارو این است که خطوط تولید بیش از ۸۰ درصد اشکال دارویی در این شرکت طراحی و موجود است و اقلام دارویی مختلف اعم از مایعات، نیمه جامدات، جامدات، فراورده های تزریقی و… در زمره مواردی است که امکان تولید آنها در این شرکت مشاهده می گردد. همچنین خط تولید مجزایی با ظرفیت تولید بیش از بیست هزار لیتر در روز جهت تولید محلول های موضعی از جمله بتادین و سایر فراورده های موضعی اختصاص داده شده، که از زمان آغاز همه گیری بیماری کرونا، تولید محلول و ژل ضدعفونی در حجم انبوه در دستور کار این خط تولید قرار گرفته است.
با جستجوی کلید واژه های صنعت دارو + بحرانی+ ورشکستگی و … ملاحظه خواهد شد طی صدها مقاله، گزارش و اخبار از سوی عوامل دست اندرکار صنعت داروسازی، در آرشیو رسانه ها، وخامت اوضاع از زاویه دیدهای مختلف بررسی و تشریح شده است. پیش بینی شما از آینده داروسازی ها چیست؟
چندین پارامتر مختلف باعث شده که صنعت دارو با مشکلات عدیده ای دست به گریبان باشد.
بلاتکلیفی وضعیت ارز
مشخص نبودن وضعیت ارز یکی از مشکلات بزرگ است که صنعت را بشدت درگیر نموده است. سال جاری یکی از بدترین سالهای بلاتکلیفی شرکت های داروسازی می باشد که قسمت اعظمی از تخصیص ها، گشایش ها و حمل مواد، صورت نگرفته و باعنایت به این که روزهای پایانی سال را سپری می کنیم متاسفانه هنوز گشایشی در این موارد صورت پذیرفته است. انتقال ارز با مشکلات عدیده ای روبرو است و ضروری است مسئولین در رابطه با ارز دارو تصمیمات عاجل اتخاذ نموده و به بحران فعلی پایان بخشند.
تعیین تکلیف ارز ۴۲۰۰ تومانی سبب خواهد شد تا تولید کنندگان بتوانند با رعایت اصول قیمت گذاری، آنچه که از ضروریات تجارت سالم می باشد را در صنعت داروسازی جاری نمایند. با این اقدام حداقل ۵۰ درصد از مشکلات صنعت رفع خواهد شد در حالی که استمرار شرایط وخیم فعلی باعث می شود ذخایر مواد اولیه دارویی به پایان رسیده و با بحران های جدی تری روبرو شویم.
مشکل نقدینگی
مشکل نقدینگی صنایع درد همه گیری است که متاسفانه این روزها شاهد آن هستیم.
استمرار رقابت های ناپسند در بین تولیدکنندگان
رقابت های ناپسند گذشته بین تولید کنندگان با حجم بیشتری در حال وقوع است. اگر چه افزایش قیمت ها از سوی سازمان غذا و دارو بر محصولات اعمال شده اما سبقت در اهدای جوایز، معضلی است که به کرات در بازار دیده می شود و استمرار آن جز ورشکستگی صنعت و شرکت ها، نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت.
ارتباط بسیار ضعیف صنعت و دانشگاه
با تمام تلاشی که دانشگاه برای برقراری ارتباط با صنعت صرف می نماید،متاسفانه اما از سوی صنعت علاقه چندانی بر این امر وجود ندارد. در واقع حمایتی که از سوی صنعت انتظار می رود تا به دانشگاه ها معطوف دارد، وقوع نیافته و در نتیجه صنعت از پتانسیل خوبی که در دانشگاه ها وجود دارد محروم می ماند و حاصل آن متاسفانه عقب ماندگی از دانش روز خواهد بود.
تحریم
مشکل تحریم ها را نیز باید با ضرب المثل «قوز بالا قوز» توصیف نمود که در این شرایط اوضاع را بحرانی تر نموده و دسترسی شرکتها به مواد اولیه دارویی را دچار دشواری ساخته است.
در مصاحبه ای که دو سال گذشته با حضرتعالی داشتیم فرموده بودید که بزرگترین مشکلی که امروز صنعت داروسازی را تهدید میکند مشکل نقدینگی است که به صورت مستمر ادامه خواهد داشت. مسئولین باید پیش از زمینگیر شدن صنعت، این آشفتگی را برطرف سازند.
صنعت داروسازی یک صنعت ملی است و دسترسی بیمار به دارو از هر آنچه تصور شود،ضروری تر می باشد. چنانچه صاحبنظران دانشگاهی و صنعت را در مجمعی دارای اختیار و اعتبار دور هم جمع نمائیم و مشکلات اینچنینی را به آنان بسپاریم تا پس از ارزیابیهای حرفهای و آسیبشناسیهای موثر، نهایتا با راهکارهای تازه به سراغ این مشکلات قدیمی و ضد توسعه برویم. سوال من از شما این است که برگزاری چنین مجمعی در چه صورتی محقق خواهد شد؟
امکان برگزاری چنین مجمعی تنها از سوی سازمان غذا و دارو یا صنعت عملی نیست، تا زمانی که متولیان دولتی و قانونگذار از نزدیک با چالش های صنعت آشنا نشوند نمی توانند مشکلات را ریشه یابی و درک نمایند. مسلماً وجود سندیکا یا اتحادیه از ضروریات پیشرفت خواهد بود.
مجمعی که با مشکلات تولید، کارگری و تخصیص ارز و تمامیت صنعت دارویی آشنا باشد و همزمان قوانین بانکی و حاکمیتی را بشناسد و بتواند سره را از ناسره جدا سازد، وکیلی خواهد بود که با درایتی ایده آل با متولیان و مسئولین تعاملی سازنده برقرار خواهد نمود.
جای بسی خوشحالی است که سندیکا در حال حاضر مشتمل از نمایندگانی است که چنین ویژگی هایی را دارند اما باید کمال جویی را مد نظر داشته باشند. امیدواریم در این تشکیلات حفظ وصیانت از صنعت داروسازی به عنوان یک صنعت استراتژیک همچنان ماموریت اول درنظر گرفته شود.
با نگاهی به گذشته می بینیم مثلا در کمتر از ۱۵۰ سال پیش، بیماری «هاری» توسط پاستور و بیماری پر کشتار «وبا» توسط هافکین معالجه شد. پزشکان و پژوهشگران با امکاناتی اولیه، به حوزه های مورد حمله بیماری اعزام می شدند و در کمال حیرت، در مدت زمانی کوتاه بیماریهای مهلک را یکی پس از دیگری مداوا و ریشه کن می کردند.
اما این روند مداوای بیماریهای جمعیت برانداز، ناگهان متوقف شد و پس از آن با نگاهی به آرشیو صد ساله مطبوعات سراسر جهان، توافقی غیرمکتوب و پنهانی قابل رصد است. وعده و وعیدهای علمی به بیماران محتضر، جایگزین درمان های قطعی گردیده است. سوالی که همیشه ذهن من را به خود درگیر کرده این است که با توجه به گسترش دانش پزشکی انتظار می رود که درمان قطعی بیماریها، هرچند مدت یک بار، اطلاع رسانی شود. اخبار ریشه کن شدن قطعی بیماری هایی چون دیابت، انواع سرطان، ایدز و غیره چرا شنیده نمی شود؟
پروسه تولید یک دارو از ابتدا تا عرضه آن به مصرف کننده، حداقل ده سال زمان می طلبد و در این حین میلیاردها دلار باید برای چنین هدفی هزینه شود تا جنبه درمانی و تولیدی پیدا نماید. متاسفانه بسیاری از ایده های درمانی در حد یک پایان نامه در کتابخانه های دانشگاهها بایگانی و به فراموشی سپرده می شوند.
شاید اگر ارگانی حمایتگر یا قانونی تصویب شده وجود داشت، این پژوهش های درمانی امکان پیگیری و تحقق می یافتند. بسیاری از درمانها حتی در شاخه گیاهان دارویی، مورد عنایت قرار نمی گیرند. شاید از دل برخی پایان نامه های نبوغ آمیز می توانستیم به داروهای درمانی خیلی خوبی دست یابیم.
البته درمان برخی از بیماریها، موجب قطع سودهای خیلی کلان خواهد شد. شرکتهای بسیار بزرگ را دچار زیانهای سرسامآور می نماید.
دیابت در حال حاضر به یکی از بیماری های قرن مبدل شده است که روند ابتلای آن رو به فزونی است. ولی اگر این بیماری به صورت قطعی درمان شود بسیاری از صنایع در حوزه تولید داروهای دیابت، بازارهایشان را از دست خواهند داد و این برای آنها به منزله به هم ریختن یکباره برنامه ریزی هاست.
شاید در سالهای آینده دیگر شاهد اشکال معمولی مصرفی توسط بیماران نباشیم.
با تغییراتی که در عوامل بیماریزا از جمله ژنها داده می شود و پارادایم های درمانی درحال توسعه، افق های جدیدی از فعالیت صنعت متجلی خواهد شد. به هرحال اگر روزی بیماریهایی از فهرست حذف شوند شرکتها ناچارخواهند بود با به روزشدن، نوع فعالیتهای خود را تغییر داده و بر نیازهای جدید درمانی متمرکز گردند.
چندی پیش دکتر سید روح اله حسینی طی مصاحبه ای که در قریب به اتفاق خبرگزاری های داخلی منعکس شد، بحث ناکارآمدی FDA آمریکا را مطرح کرد و پیشنهاد تاسیس FDA آسیا با مشارکت چین، هند و روسیه را داد. به نظر شما چنین اقدامی چه دستاوردهایی برای داروسازیهای آسیایی دارد؟
در صورتی که اف دی ای آسیا تاسیس شده و نقش های نظارتی برای خود تعریف نماید و به نوعی مانند اف دی ای آمریکا تاییدیه های معتبر تفویض گردد، رویدادهای شگفت انگیزی را در صنعت داروسازی آسیا شاهد خواهیم بود.
چالش های امروز ما آن قدر ابتدایی است که انرژی ما را بجای تمرکز بر تحقیق و توسعه، متوجه چانه زنی بر سر صلاحیت برای قیمت گذاری و از این قبیل موارد می نماید. اگر این سازمان قاره ای قد علم کند، سازمانهای غذا و دارو از جمله سازمان غذا و داروی ایران ترغیب می شوند در رقابت با سایر کشورها خود را روزآمد نمایند و این همان تحولی است که ما تولیدکنندگان ایرانی آرزوی آن را داریم.
مجوز صادرات به شرکت های آسیایی مانند تقدیم نوشدارو به کالبد محتضر صنعت است و افق روشنی را از نظر صادرات پیش روی شرکت ها خواهد گذاشت.
رشد علمی شرکت ها در تمام جنبه ها چه تولید و چه آموزش نیز ثمره دیگری است که از این رویداد متوجه شرکتهای آسیایی خواهد شد.
اگر این سازمان بتواند ارتباطی با سایر ارگانهای نظارتی دنیا برقرار کند مسلما می تواند سازوکار مناسبی برای تولیدکنندگان آسیایی در پی داشته باشد.
چنین سازمانی تولید و توزیع را در ایران از حالت سنتی خارج نموده و سبب می شود به سراغ روشهای جدیدتر برویم و صنعت دارو در تمام ابعاد متحول می گردد.
امروزه داروهایی در حال عرضه به دنیا ست که متاسفانه ما از چند و چون آن ها بی اطلاع هستیم و همچنان پافشاری بر افزایش تولیدات قدیمی و رقابت ناسالم با یکدیگر می نمائیم. ارائه تسهیلات برای آن که سهم داخلی را از یکدیگر گرفته و زمینه ورشکستگی را فراهم کنیم، به یک هدف تبدیل شده است.
ما از نظر صادرات واقعا کارنامه غیرقابل قبولی داریم. بالاترین توفیق فعلی این است که به کشورهای همسایهای چون افغانستان و عراق صادرات داشته باشیم، درحالی که افق صادرات ما باید کشورهای اروپایی را هدف گذاری نماید و طرح اف دی ای آسیا نه تنها می تواند این صنعت را از آینده خطرناکی که در پیش دارد نجات دهد، بلکه موجب اعتلای آن به شرایط داروسازیهای پیشرفته شود.
