ژن درمانی یکی از جذاب ترین درمانهای در حال تکوین است که قول و قرارهای موکول به آینده آن را در این مقطع زمانی از دسترس درمانگران دور کرده است.
بسیاری از روشهای درمان بیماریهای ژنتیکی در مرحله آزمایشات بالینی قرار دارند و موانع زیادی در راستای عرضه این فن آوری نارس به بیماران وجود دارد.
یکی از این محدودیت ها کمبود کلیدهای کوچک ژنتیکی با دامنه گسترده و پویا است که امکان کنترل بیان ژن را بدون نیاز به اجزای پروتئین اضافی فراهم می سازد.
اما اکنون تیمی از Scriptps Research می گویند کنترل دوزهای ژن درمانی میسر شده است. آنها در مقاله ای علمی مدعی شده اند با طراحی یک سوئیچ مولکولی خاص می توانند بر دوز ژن ها مدیریت کنند.
مقاله یاد شده ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹ تحت عنوان:
A reversible RNA on-switch that controls gene expression of AAV-delivered therapeutics in vivo
در مجله Nature Biotechnology منتشر شده است.
بودجه این تحقیق از سوی مؤسسه ملی بهداشت امریکا تأمین شده است.
این فن آوری جدید ممکن است اولین روش تنظیم سطح فعالیت ژنهای درمانی باشد که امکان عملی کردن بسیاری از طراحی های ناآزموده را در اختیار درمانگران قرار دهد.
عدم وجود این توانایی کلیدی در راستای ایمنی ، توسعه ژن درمانی را محدود و کند کرده است. به نظر می رسد تکنیک دانشمندان موسسه Scriptps Research مشکل دیرپای ایمنی را از سر راه درمانگران ژنتیکی برداشته و در آینده از این استراتژی در راستای مداوای بیماران استفاده های بیشتری شود.
این تیم به سرپرستی دکتر مایکل فرزان Michael Farzan ، استاد گروه ایمونولوژی و میکروبیولوژی، تکنیک جدید سوئیچینگ خود را در به کارگیری یک ژن درمانی که هورمون اریتروپوئیتین را تولید می‌کند، مورد استفاده قرار دادند.
آنها نشان دادند که با استفاده از مولکول‌های کنترل تزریقی بنام مورفولینوس‌ها که تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا دریافت کرده است، می‌توانند بیان ژن را تا حد بسیار کمی با یک مولکول جاسازی شده ویروس کاهش دهند و سپس بیان ژن را در طیف گسترده‌ای افزایش دهند.
مایکل فرزان گفت: من فکر می‌کنم که در حال حاضر رویکرد ما تنها روش عملی برای تنظیم دوز ژن درمانی در یک حیوان یا یک انسان است.
منظور از ژن درمانی مجموعه‌ای از روشهای درمانی است که طی آن با ترمیم و رفع عیب ژن، بیماری را درمان می‌کنند. سادگی این روش و این واقعیت که ورفولینوس‌ها”(morpholinos) مورد تأیید سازمان غذا و دارو آمریکا هستند، می تواند باعث شود تا سیستم جدید انتقال ژن در طیف گسترده‌ای از روشهای ژن درمانی پیش‌بینی شده مورد استفاده قرار گیرد.
طی این مطالعه مایکل فرزان به همراه دیگر پژوهشگران سوئیچ ترانس‌ژن را از خانواده‌ای از مولکول های اسید ریبونوکلئیک(RNA) به نام “ریبوزیم های چکش”(hammerhead ribozymes) ایجاد کردند. تراژن یا ترنس‌ژن یک ژن یا محتوای ژنتیکی است که به صورت طبیعی یا توسط یکی از روشهای مهندسی ژنتیک از یک موجود زنده به موجود زنده دیگر، منتقل می‌شود. این استراتژی پتانسیل عظیمی در درمان بیماریهای ناشی از ژنهای معیوب دارد.
فرزان و همکارانش اکنون در تلاشند تا تکنیک سوئیچ ریبوزیم خود راطوری تطبیق دهند تا بتوان از آن به عنوان یک مکانیسم ژن درمانی استفاده کرد و به طور دائم ترانس‌ژن‌های مضر را غیرفعال کرد.
