آنچه که با صرف منابع مالی و انسانی در طول زمانی نفس گیر در قالب دانش و تجربه دستگیر یک مدیرعامل می شود، با سخاوتی تحسین برانگیز بین مشتاقان آن به اشتراک گذاشته می شود و رسالت این خدمت بزرگ را رسانه ها برعهده دارند. در این فرصت به داروسازی امین رفتیم و با مدیرعامل این مرکز موفق و قدرتمند به گفتگو نشستیم. با ما همراه باشید.
لطفا پس از معرفی خود بفرمایید چگونه وارد صنعت داروسازی شدید؟
من محمد مهدی حقوقی متولد ۱۳۴۹ در شهرستان شهرضا هستم. تحصیلاتم را تا مقطع دیپلم در شهر محل تولدم گذراندم و سال ۱۳۶۷ در دانشکده داروسازی تهران پذیرفته شدم. در دوران خدمت سربازی که در نیروی هوایی سپاه پاسداران سپری شد با مرکز بهداشت شهرداری تهران در زمینه طرح های مشترکی که با سازمان ملل داشت فعالیت کردم. خیلی اتفاقی وارد صنعت شدم و مدت سه سال در کارخانه پارس دارو تهران فعالیت داشتم. از سال ۷۹ به عنوان رییس بخش مایعات به کارم ادامه دادم؛ ابتدا مدیر تولید و سپس مسئول فنی شدم اکنون نیز به عنوان مدیر عامل داروسازی امین فعالیت می کنم.
مقایسه ی عملکرد مدیریتی شما با مدیران پیشین چه نتیجه ای را در منحنی شرکت نشان می دهد؟
من معتقدم در مقاطع زمانی مختلف، سازمانها با موانعی منحصر به فرد دست و پنجه نرم می کنند. اگر شرکت امروز به اینجا رسیده، نشان دهنده لیاقت ها و شایستگی هایی است که مدیران پیش از من هزینه کرده اند. کلنگ اولیه شرکت داروسازی امین در سال ۱۳۶۴ به زمین خورده است. آقای مهندس تحسیری این فرایند را پایه گذاشتند امور مربوطه در ادامه با اهتمام آقای دکتر اخوان پیش رفت.خلاصه اینکه تمام مدیران تلاش خود را برای توسعه کارخانه صرف کردند. برایند مدیریتی یک شخص باید بر مبنای زمان فعالیت سنجیده شود.
تمرکز بر روی چه داروهایی را در دستور کار شرکت قرار داده اید و چرا ؟
داروسازی امین در حال حاضر بالغ بر ۲۱۰ پروانه فعال دارویی دارد . سبد دارویی این شرکت در مجموع بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان در کل کشور ارزش گذاری می شود. یکی از اهداف عمده ای که من آغاز کردم اختصاص ۱۰ درصد سبد دارویی بود و این تحول در حال وقوع است. داروسازی امین هم اینک یکی از بزرگ ترین مجریان contract manufacturing (تولید قراردادی) در سطح کشور است و حدود ۲۰ درصد از فعالیتهای شرکت امین در قالب تولید قراردادی درحال انجام است و از این توانایی به عنوان یک استراتژی استفاده می شود.
علاوه بر آن درصدد بازیابی موقعیت ها و فضاهای از دست رفته هستیم که در این راستا موفقیت هایی هم به دست آمده است. بودجه داروسازی امین با ۱۴۰ میلیارد بسته شده بود اما امروز این رقم به صورت ناخالص از مرز ۲۰۰ میلیارد تومان هم عبور کرده است و پیش بینی ما از بودجه سال آینده ۳۱۰ یا ۳۲۰ میلیارد تومان است. در موازات فعالیت های برشمرده، پکیج های جدیدی هم به امین اضافه خواهیم کرد و هم چنین تکمیل پروژه های نیمه تمامی که در کارخانه وجود دارد، مانند پروژه سافت ژل و سبد دارویی.
ماهنامه آفتاب سلامت تنها مجله دارویی و پزشکی بود که دو سال پیش از آغاز تحریم همه جانبهی آمریکا، دقیقا شرایط فعلی را پیش بینی کرده و هر ماه طی مصاحبه ای با یکی از مدیران دارویی، روش های مواجهه با تحریم را از دست اندرکاران تولید جویا می شد.
اینک به زمان وقوع موقعیت پیش بینی شده رسیده ایم. فکر می کنید مدیران دارویی چگونه باید نیاز بازار را رفع کنند و در این تلاش مجدانه، مدیران دولتی چه وظایفی دارند؟
توقعات صنعت دارو کنار گذاشتن خود تحریمی هاست. اکنون که گردش نقدینگی کارخانجات به هر دلیلی دچار وقفه شده است و مدت بازپرداخت ها بالاتر رفته مدیران دولتی باید با تدابیری خوش فکرانه چاره اندیشی کنند تا این موانع رفع شود. من به هیچ وجه نمی خواهم طرح تحول سلامت را نقد کنم اما نقصان هایی که در حین اجرای این طرح در حوزه های مختلف صنعت دارو بروز کرد، موانعی به موانع پیشین افزود. اینک باید برای حل و فصل مشکلات، اقدامات جهادی انجام داد. میلیاردها تومان از شرکت های پخش عمده طلب داریم. اگر این مبالغ آزاد شود شرکت های داروسازی با امکانات گسترده تری می توانند بر پروژه ها و فعالیت های اصلی خود متمرکز شوند.
در زمینه امور بانکی نیز صنعت با سخت گیریهای زیادی مواجه است. مدیران دولتی باید با درک شرایط وخیم داروسازیها، فرایند بانکی را تسریع کرده و باری از دوش ما بردارند نه اینکه با بوروکراسی و موازی کاری، چوب لای چرخ صنعت بگذارند. در شرایط تحریم به ما به چشم همسنگری نگاه کنید. ارتباطات باید بیشتر شده و ارگان های دولتی همچون پزشکانی دلسوز دردهای بخش خصوصی را شناسایی و التیام بخشند. ما تولیدکنندگان ۹۷ درصد از نیازهای دارویی ملت هستیم. من توقع ندارم فرش قرمز زیر پایمان پهن کنند ولی در مسیر حرکت ما از کندن چاه و چاله خودداری کنند. به لحاظ ماهیتی سیستم خصوصی از چابکی و سرعت بیشتری برخوردار است. بگذاریم این ویژگی در این شرایط بحرانی مرهم آلام ملت باشد.
از آنجا که کشورهای غربی بارها تاکید کرده اند که غذا و دارو در زمره مصادیق تحریم نیست ولی در عمل، برای انجام عملیات بانکی پرداخت ها با مشکل مواجه می شوند . در مواجهه با این معضل آیا نمی توانیم نفت در برابر غذا و دارو را از نهاد های بین المللی مطالبه کنیم؟
ملزومات درمانی همواره از امور غیرقابل تحریم بوده است حال اینکه چه کسانی و از چه طریقی این مصونیت را شامل حال معاملات کنند، به ابتکار عمل و خوش فکری خودشان برمی گردد. واقعیت این است که ما از هیچ مصونیتی برای امور بانکی برخوردار نیستیم و تنها و بی پناه برای تهیه مواد اولیه دارویی و سایر ضروریات تولید دارو، پشت درهای بسته بانکها مانده ایم.
توقف در امور مالی در حوزه ی دارو یعنی نرسیدن ماده اولیه و به مخاطره افتادن فرایند تولید که نیازهای یک ملت را به مخاطره دچار خواهد کرد. اگر تجربه کافی ندارید، از مسئولینی که پیش تر در این امور ورود کرده اند و راه و چاه را یاد گرفته اند کمک بگیرید.
سازمان ملل دارای زیر مجموعه هایی مانند یونیسف، یونسکو یا WHO سازمان بهداشت جهانی است. آیا نمی توان با تکیه بر توافق ۱۹۱ کشور در تامین اهداف توسعه هزاره، بند پنجم مبارزه با امراض، مرکزی تاسیس شود تا نیازهای غذا و داروی کشور در شرایط تحریم بدون بروز مشکلات بانکی از کانال این نهاد صورت پذیرد؟
تهیه مواد اولیه جزو بدیهیات تولید دارو است و مقدمه این امر به رد و بدل شدن پول نیازمند است. اینکه ۱۹۱ کشور چه تفاهمی کرده اند.، برای تاجر طرف معامله، اهمیت چندانی ندارد. در قوانین بین المللی جایی عنوان نمی شود که فروش دارو به ایران ممنوع است اما کسی که در چین مواد اولیه دارویی تولید می کند اگر پول به حسابش واریز نشود، قطعا با من کنار نخواهد آمد حتی اگر ۲۶۵ کشور هم بنشینند و با هم توافق کنند تا زمانی که نقل و انتقال پول انجام نشود خرید و فروشی انجام نخواهد شد.
تخصیص ارز از طرف بانک مرکزی در مواردی با کندی صورت می گیرد. در این برهه کارخانجات مواد اولیه اروپایی از گردونه معاملات ما کنار رفته اند و تمایلی برای تامین مواد اولیه دارویی به ایران ندارند. به طور مثال در یوکو بانک اگر ذینفعی حساب داشته باشد مبادله راحت تر انجام می شود اما اگر حسابی در میان نباشد مبادله سه ماه طول خواهد کشید. در حال حاضر ما در گمرک ایران، ماده اولیه زمینگیر شده داریم که اجازه ترخیص نمی دهند چون بر حسب مقررات وضع شده، مبادله اسناد انجام نمی شود. آیا منطقی است در چنین شرایطی، مواد اولیه دارویی در همسایگی کارخانه زمینگیر شده و از کارخانه تولید داروی ایرانی دریغ شود؟
تحمیل قیمت دارو به تولید کننده در موازات تورم چه تاثیری بر کیفیت داروهای تولیدی ایجاد می کند؟
در داروسازی امین تورم و قیمت گذاریهای دولتی به هیچ وجه تاثیری در فرایند کیفیت دارو ندارد. بنده به عنوان مدیرعامل، اعضا هیئت مدیره و رییس هیئت مدیره همگی بر این امر اصرار و پافشاری داریم که داروی عرضه شده به بازار باید از کیفیت لازم برخوردار باشد. هدف ما تولید نیاز مصرف کننده است حتی اگر با حاشیه ی زیان همراه باشد. به عنوان مثال قطره ای تولید کردیم که می دانستیم حاشیه ی زیان دارد اما چون مصرف کننده نیازمند چنین فراورده ای بود سود را ملاک عمل قرار ندادیم و مصرف کننده را معطل و منتظر این فرایند نگذاشتیم. البته مشکلات اقتصادی را با مدیر کل وزارت بهداشت مطرح کردیم و ایشان هم همراهی لازم را کردند. تاکید میکنم که کادر فعلی وزارت بهداشت افراد با تجربه و دلسوزی هستند و التفات می فرمایند تا مشکل قیمت گذاری هم حل و فصل شود.
در شرایطی که تحریم و تورم مشکلات سنگینی برای داروسازیها به وجود آورده اند آیا تدبیری برای بازگشت سریع تر سرمایه گذاری های صنعت دارو تدبیر نمی شود؟ منظور بازگشت پول داروسازها و پخش دارو از سوی بیمه ها و مشکل نخ نما شده مشهور است.
این نقصان مشکل دیروز و امروز نیست. وقتی به عقب برمی گردیم و بررسی می کنیم یکی از اعتراضاتی که در فرایند چرخش دارو وجود دارد این است که به طور مثال چرا کارخانه های داروسازی آفرهای مورد نظر را نمی دهند؟ قبول کنیم که همکاران داروساز ما به رویه هایی عادت کردند که ممکن است درست نباشد. وقتی به کتب معتبر اقتصاد و داروسازی مراجعه می کنید می گوید که بر مبنای میران بودجه ای که برای تولید بسته می شود باید حداقل سه بار گردش سرمایه داشته باشید. یعنی من با ۷۰ میلیارد تومان بتوانم ۲۰۰ میلیارد سرمایه خلق کنم و سه بار ۷۰ میلیارد تومان را در طی سال بچرخانم و بگذرانم. سوال من این است که قبل از بروز تحریم و ایجاد تنش ها چطور میزان دوره وصول مطالبات ما در داروسازی امین به بالای ۴۰۰ روز رسید.؟ پس این نقص به تحریم ارتباطی ندارد!
یکی از عمده ترین اختلالات طرح تحول سلامت، عدم چرخش صحیح امور مالی است. در همین راستا اوضاع کارخانه هایی که به صورت خاص برای بیمارستان دارو تولید می کنند بدتر از کارخانه هایی است که تولید جنرال دارند.
قبل از وقوع تحریم نحوه ی معامله در خرید ماده اولیه به این صورت بود که ۱۰ درصد از کل مبلغ را گشایش می کردیم و در زمان تحویل جنس ۹۰ درصد باقیمانده را می پرداختیم و ۹۰ درصد مذکور را هم از بانک وام می گرفتیم. اما در حال حاضر مجبور هستیم شاهد بلوکه شدن ۱۳۵ درصد از بهای مواد اولیه در بانک باشیم و پس از ان دو تا سه ماه دیگر سفارش به کارخانه تحویل می شود. این فضای بی اعتمادی و بی اعتباری ، مجموعه صنعت دارو را تحت فشاری بی سابقه قرار داده است.. بخش قابل توجهی از این فشار روی شانه های تولید کننده و بخشی دیگر به سایر فعالان صنعت انتقال می یابد.
مسئله ی بعدی این است که ما مجبور شدیم سرمایه درگردش را به طور ناگهانی به مقدار چند برابر افزایش دهیم. مواد جانبی ۴۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است. و ارز ۴۲۰۰ تومانی فقط به ماده موثره دارویی داده می شود بقیه ی ملزومات مانند لیبل، شیشه، جعبه و … تابع وضعیت بازار است. خوب است که مردم این موضوع را بدانند تا علت مشکلاتی که در تامین دارو ایجاد شده را درک کنند.
آیا شرایط تحریم مزایایی هم برای تولید کنندگان داخلی داشته است؟
در حوزه صنعت دارو، سیاست گذاری های موثری هم صورت گرفته است و به نوعی برای صنعت دارو مزایایی را در پی داشت. البته آنچه عنوان می شود ارتباطی چندانی به تحریم پیدا نمی کند. متولیان در قالب finish product (کالای نهایی) واردات را متوقف کردند. بدین ترتیب شرکت هایی که در ایران بازاری برای فروش داشتند یا مجبور بودند از این بازار چشم پوشی کنند و یا با شرکت های داخلی وارد مذاکره می شدند و تولید قراردادی انجام می دادند که این اتفاق خوشایندی برای صنعت داروی ایران بود. اما پدیده تحریم هیچ اثر مثبتی بر صنعت نداشت. در زمینه تولید مواد اولیه چین و هند پیشتاز هستند و ما در حال حاضر نمی توانیم ادعایی در این زمینه داشته باشیم. برخی از همکاران که زحمت زیادی هم در این حوزه می کشند باز برای تامین مواد اولیه مستقل نیستند. به عبارتی اگر داروسازی امین در تامین مواد اولیه خود دچار مشکل شود قطعا شرکت تماد هم در این زمینه به مشکل برخواهد خورد. تحریم در ذات خود هیچ وجه مثبت و خوبی ندارد..
با توجه به روند سریع تغییرات اقتصادی در کشور پر فراز و نشیب ایران، چه اهدافی در سال جاری برای شرکت برنامه ریزی کرده اید؟
در میزان فروش، حدود ۵۰ درصد ارتقا ایجاد کردیم.
تمام تلاش ما در حال حاضر این است که حدود قابل دریافت از بانک ها را افزایش دهیم.
پکیج های دارویی جدیدی برای شرکت تعریف کردیم که در شرایط بحرانی حاضر می تواند وابستگی ها را تا حدودی کمتر کند.
با توجه به اطلاع و اشراف حضرتعالی به مباحث مهم، چه مطلب ناگفته ای را با مخاطبین در میان می گذارید؟
صنعت داروی کشور ایران یک آرزوی دور و دراز برای بسیاری از کشورهای خاورمیانه و حتی آسیاست. مدیران عامل این صنعت و متخصصان و دست اندرکاران آن، نخبگانی هستند که بسیاری از آنان یا در مراکز کاری و یا در دانشگاه های داروسازی به انتقال دانش و تجربیات خود مشغول هستند. به متولیان و مسئولین دولتی عرض می کنم ، در جلسات تصمیم گیری برای صنعت، از مشارکت متخصصین در این تصمیم گیری ها، استفاده کنند تا هزینه ها و انرژی ها و منابع، قربانی آزمایش و خطاهای مدیریتی نشود.
