وقتی به ابزار اطبای قدیم در موزه ی تاریخ پزشکی چشم میدوزیم، احساسی که به انسان دست می دهد، بهت زدگی است.
ابزار قدیمی دندانپزشکی، ابزارهای جراحی، وسایل وحشتناک مراکز روان درمانی، برای مداوای بیماران مغز و اعصاب و بسیاری اشیاء و وسایل تاریخ پزشکی، یک فرد امروزی را به یاد ابزارآلات شکنجه های قرون وسطایی می اندازد.
این فن آوری های منسوخ شده و ترسناک، یک روز وسایلی مدرن و پیشرفته به حساب می آمدند که بسیاری از مردمان فقیر آن زمان، آرزوی معالجه با آنها را داشتند.
واقعیت این است که دانش و فن آوری، با شتابی شگفت انگیز، تکنولوژی های درمانی امروز ما را هم به موزه های تاریخ پزشکی فردا خواهد برد.
تصور کنید صاحبین امکانات درمانیِ فردا که با انواع بیماری های سرطان مانند یک سرماخوردگی خفیف مواجه میشوند چه نگاهی به وسایل پزشکی امروز ما دارند؟
البته نگاه به فردای نیامده نباید دستاوردهای دانشمندان زمانه ی ما را کمرنگ سازد.
در این برهه صدها هزار نفر در جهان به داده های ژنتیکی خود دسترسی پیدا کرده اند. دستگاه های پوشیدنی، ما را قادر میسازد علائم حیاتی و پارامترهای بهداشتی خود را در هر کجا که باشیم اندازه گیری کنیم. دقت ربات های جراحی به پزشکان اجازه می دهد تا جراحی های قبلا غیرممکن را به راحتی انجام دهند.
به طور مثال عضوی که قرار است جراحی شود با یک اسکنر قدرتمند، به شکل سه بعدی اسکن و سپس در یک مدل بزرگ منطبق با عضو واقعی، پرینت سه بعدی میشود.
آنگاه پزشک جراح، تیغ جراحی رباتیک را برداشته و جراحی هدایت کننده را بر روی مدل سه بعدی بزرگ انجام میدهد و همزمان، ربات هوشمند، در اتاق عمل، با تقلید از حرکات دست جراح، همان اعمال را، با دقتی بی نظیر و با کمترین خطا، بر روی عضو واقعی کوچک پیاده میکند.
نوآوری های شگفت آور پزشکی، یکی پس از دیگری اینجا و آنجا رخ می نمایند و ما گاهی احساس میکنیم جزو شخصیت های یک فیلم علمی تخیلی شده ایم.
اینک یکی از مهمترین وظایف مراکز درمان و سلامت، کم کردن فاصله بین پزشکی دیروز و امروز است. باید هر چه سریع تر از روش های درمانی منسوخ فاصله گرفته، روش های درمانی جدید، آموخته شده و جایگزین شوند.
آموزش پزشکی متمرکز بر فناوری های قدیمی باید به روز شده و دانشجویان پزشکی آماده ی پذیرش روش های مدرن باشند. ضرورت دارد سواد دیجیتالی به متخصصان پزشکی آموزش داده شود.
نوآوری های جسورانه ی پزشکی اغلب به اندازه ی کافی امکان کاربردی شدن ندارند تا در شرایط بالینی و یا به طور مستقیم توسط بیماران استفاده شود.
اهالی فن آوری بر روی تحقیق تمرکز کرده اند ولی محاسبات نشان می دهد زندگی روزمره ی ما واقعا محتاج فن آوری های کاربردی است. تکنولوژی باید توسط گروه بزرگی از نخبگان قابلیت استفاده پیدا کند.
سنسورهای بهداشت و درمان داده های خام ارائه میکنند، اما به ندرت این اطلاعات کاربردی می شوند و فقط تهیه و جمع آوری این اطلاعات صرفا بالقوه، اسباب درد و ناراحتی بیماران را فراهم ساخته و دردی از آنان درمان نمی کند.
از آن سو اعتماد به پزشکان نیز میتواند با فن آوری های روزافزون مورد تهدید قرار گیرد. اکنون، بیماران از مهارت و تکنولوژی های موجود برای تصمیم گیری در مورد سلامت خود و خانواده استفاده می کنند. Google Trends بخش آمارگیری از چند و چون جستجو در گوگل نشان می دهد ۹۰ درصد بیماران یا اطرافیان آنان، روش های درمان، تجویز متعارف برای درمان بیماری و شاخص های مربوطه دیگر را بعد از مراجعه به دکتر جستجو میکنند.
آمارها نشان میدهد اعتماد به جامعه پزشکی به طور فزایندهای در حال کاهش است. محبوبیت درمان های علفی و جایگزین و جنبش ضد واکسیناسیون در جهان جزو همین رفتارهای بدبینانه است. الگوریتم ها، برنامه ها و خدماتی مانند دکتر واتسون متعلق به آی بی ام، ردیاب های سلامت هوشمند و تعیین توالی ژنوم ارزان، قدرت بیشتری را برای بیماران فراهم ساخته تا بدون مشاوره با پزشکان بتوانند تصمیمات پزشکی بگیرند. اما در غیاب پزشک متخصص، خطر بزرگی همه آنان را تهدید میکند. اطلاعات غلط و یا تکنولوژی های معیوب میتواند وقایع تلخ و جبران ناپذیری را متوجه سلامتی آنان سازد.
پزشکان حتی باید فن آوری مخرب و سیاه را نیز مورد مطالعه قرار دهند تا فاصله بین پزشک و بیمار کمتر شود.
به طور مثال برخی بدون ارتباط سازمانی با مراکز بهداشت و درمان از سلولهای بنیادی در راستای مداواهای گوناگون استفاده میکنند. تاباندن بدون مجوز پرتوهای لیزر برای آبی و سبز کردن رنگ چشم، هک کردن فیزیولوژی بدن برای بیداری و انرژی بیشتر در کارآفرینان و نخبگان و مواردی از این دست در زمره فن آوری های مخرب قرار میگیرند.
دوره های آموزشی مانند دوره MEDIA میتواند پزشکان را به چگونگی استفاده از رسانه های اجتماعی برای آگاهی دادن و تعامل با بیماران و همسالان به جایگاه بالاتری ارتقا دهد.
سازمان های بهداشتی و مراکزی مانند سازمان غذا و دارو باید تغییرات آینده را شناسایی و مطالعه کنند. این تغییرات چون موجی عظیم در حال حرکت به سوی ساختارهای بهداشت و پزشکی جهان است.
کبری حسینی
مدیر مسئول
