اختلال شخصیت نمایشی/Histrionic personality disorder

برخی از مردم بنا به دلایلی در طول زندگی به اختلالات روانی دچار می شوند، اما به دلیل خو گرفتن به رفتارهای خود و یا عدم آگاهی از اینکه در گروه بیماران خاصی قرار گرفته اند، ضرورتی برای مراجعه به روانپزشک احساس نمی کنند. اما واقعیت، افزایش آمار مبتلایان به بیماری های روحی در جوامع مختلف است. بنابراین معرفی اختلالات روانی و بالا بردن آگاهی جامعه نسبت به شناخت این بیماری ها می تواند در هدایت بیماران به مراکز درمانی، نقش مثبت و موثری ایفا کند. در این مجال به معرفی اختلال شخصیت نمایشی می پردازیم.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ( (HPD تحریک پذیر و هیجانی‌اند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمایشی و برون گرایانه دارند اما علی‌ رغم رفتار متظاهرانه و پر زرق و برقی که بروز می دهند، اغلب نمی‌توانند دلبستگی ماندگاری داشته باشند. این بیماران، خود را همتای برترین ستاره‌های سینما می‌دانند و همواره ستاره متظاهر مجلس بوده، و با دلربایی، جذابیت‌های ظاهری، و اغواگری و عشوه‌گری می‌کوشند در کانون توجه باشند. آنان هیجان‌ها و روابطی پرشور، ولی در عین حال سطحی و پیوسته در حال تغییر دارند. مواردی چون  فخر فروشی دربارهٔ داشتن سهام سازمان‌های بزرگ یا مهارت‌های ورزشی یا داشتن ارتباطات صمیمانه با شخصیت  های سرشناس، در زمره رفتار آنان است تا توجه دیگران را به خود جلب کنند. آنان به سرعت، روابط صمیمانه و پرشوری برقرار می‌کنند، اما این ارتباطات ریشه های عمیقی ندارد و به سرعت از آن خسته شده و احساس می‌کنند که قدرشناسی کافی از آنان به عمل نیامده است.

تشخیص

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی در مصاحبه ها  بطور معمول همکاری خوبی دارند و مشتاق‌اند که بیوگرافی خود را با جزئیات کامل ارائه دهند. در صحبت کردن آنها ژست‌ها ، تاکیدها و مکث‌های نمایشی کاربرد زیادی دارد. تلفظ غلط یا استفاده از واژه‌های نابجا و کلا لغزش‌های زبانی در گفتار آن‌ها زیاد است. زبانی پر زرق‌وبرق و پر رنگ‌ولعاب دارند. اظهار نظرهای عاطفی در آن‌ها شایع است، اما اگر مجبورشان کنید که وجود احساس خاصی (مثل خشم، اندوه یا خستگی) را در خود قبول کنند ابراز تعجب، نارضایتی، یا انکار می‌کنند. از معاینه شناختی آن‌ها معمولاً نتایج طبیعی بدست می‌آید، جز اینکه در تکالیف مربوط به تمرکز یا ریاضیات ممکن است پافشاری نشان ندهند و با کمال تعجب، موضوعات عاطفی را هم خیلی زود از یاد می‌برند.

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی فراگیر در رفتارهای آنها تظاهر می یابد که موارد زیر می تواند جزیی از آنها باشد:

مواقعی که مرکز توجه نیست، دلگیر و ناراحت به نظر می رسد.

بطور معمول مشخصه تعامل آنان با دیگران، رفتار ناهنجار با ویژگی اغواگری جنسی است.

ابراز احساساتش به سرعت تغییر کرده و عمقی ندارد.

همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می کند.

سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات است.

خودنمایی و رفتارهای نمایشی جزو لاینفک اعمال وی است و در ابراز احساسات مبالغه می کند.

تاثیر پذیری بالایی دارد یعنی افراد  و موقعیت ها به راحتی او را متاثر می کنند.

درک  غلطی از واقعیت روابط دارد و آن را صمیمانه تر از چیزی که هستند می پندارد.

خصایص بالینی

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، رفتار توجه طلبانه بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. آن‌ها در افکار و احساسات خود اغلب مبالغه می‌کنند و هر چیز ساده‌ای را مهم‌تر از آنچه که هست، جلوه می‌دهند. اگر کانون توجه واقع نشوند یا مورد تحسین و تأیید قرار نگیرند، تندخو می‌شوند، زیر گریه می زنند، دیگران را ملامت می‌کنند و به آن‌ها افتراهای ناروا نسبت می دهند. رفتار اغواگرانه در این گونه بیماران، از هر جنسی که باشند، شایع است. پرداختن به تخیلات جنسی در مورد افرادی که با آن‌ها رابطه دارند، از افعال شایع این گروه است، منتها این تخیلات را همیشه بر زبان نمی‌آورند. عشوه‌گر و اهل لاس زدن هستند. نیاز آن‌ها به مطمئن ساختن خود تمامی ندارد، با این حال، روابط آن‌ها اغلب سطحی است و ممکن است افرادی مغرور، غرق در خود و دمدمی مزاج باشند. نیازهای بسیار شدید آن‌ها به وابستگی باعث می‌شود که زود به هر کسی اعتماد کنند و به همین دلیل  بسیار آسان فریفته می شوند. این افراد اگر تحت فشار روانی قرار گیرند، حس واقعیت سنجی‌شان به راحتی مختل می‌شود.

با بالا رفتن سن علایم کمتری در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دیده می‌شود، اما از آنجا که انرژی این بیماران نیز با افزایش سن کمتر می‌شود، تفاوتی که در علایم آن‌ها دیده می‌شود ممکن است ظاهری باشد، نه واقعی. این بیماران، افرادی هیجان طلب هستند و ممکن است با قانون درگیر شوند و به سوء مصرف مواد روی آورند، یا لاابالی‌گری کنند.

درمان

بیماران دچار اختلال شخصیت نمایشی اغلب از احساسات واقعی خود بی‌خبرند؛ لذا تبیین احساسات درونی آن‌ها فرایند درمانی مهمی است. روان‌درمانی مبتنی بر روانکاوی، چه به صورت گروهی و چه به صورت فردی، می تواند در درمان اختلال شخصیت نمایشی کاربرد داشته باشد.

دارودرمانی

برای برخی علایم می‌شود از دارودرمانی هم به صورت کمکی استفاده کرد (مثل استفاده از داروهای ضد افسردگی برای افسردگی و علایم جسمی، داروهای ضداضطراب برای اضطراب و داروهای ضدروان‌پریشی برای مسخ واقعیت و خطاهای ادراکی