شناسنامه و بیوگرافی مختصری از شرکت دارویی کوثر را به عنوان یکی از برندهای مطرح در صنعت داروسازی، به مخاطبین ماهنامه آفتاب سلامت معرفی بفرمایید.
علیرضا دبیر سیاقی دکتر داروساز هستم سال ۱۳۸۳ مدرک دکترای تخصصی (PhD) در گرایش فارماسیوتیکس از دانشکده ی داروسازی تهران را دریافت کردم. حدود ۲۰ سال است که در دو حوزه ی دانشگاه و صنعت داروسازی فعالیت میکنم. در طی این مدت عضو هیئت علمی دانشکده ی داروسازی بوده و نیز به عنوان دانشیار رسمی سابقه ی تدریس در دانشکده ی داروسازی را دارم. قریب به ۱۲ سال نیز مدیر عامل شرکت های داروسازی مختلف بوده ام.
شرکت داروسازی کوثر از سال ۱۳۵۳ فعالیت خود را آغاز کرده است. با گذشت ۵۰ سال از عمر این داروسازی، تولیدات آن به آنتی‌بیوتیک، سوسپانسیون ها و قرص های خوراکی محدود می شد. دو سال است که از حالت تولید صرف آنتی‌بیوتیک خارج شده و در تولید داروهای غیرآنتی‌بیوتیکی در گروه های مختلف درمانی مانند قلبی عروقی، گوارشی، اعصاب و روان گسترش یافته است.
با توجه به رویکرد خصمانه ی برخی کشورهای تمامیت خواه نسبت به فعالیت های اقتصادی ایران، اگر محدوده ی تحریم ها به مواد اولیه ی دارویی تسری پیدا کند، چه رویدادهایی را در عرصه ی داروسازی کشور پیشبینی می کنید؟
این موضوع را می توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد. اول اینکه به شکلی واقعگرایانه میزان خودکفایی در صنعت دارویی را ارزیابی کنیم و ببینیم چه میزان از مواد مهم دارویی و موثر در داخل کشور تولید می شود. هم اکنون چین و هند قسمت بزرگی از مواد دارویی ایران را تامین می کنند. حتی قسمت اعظم تجهیزات مورد نیاز و ماشین آلات نیز از هند و چین وارد می شود. در مواردی بسیار محدود، کشورهای اروپایی نیز اقلامی از نیازهای اولیه را برآورده می سازند. هر چند که برای واردات از کشورهای اروپایی باید تاوان سنگین عوارض را هم بپردازیم که این موضوع مشکلات زیادی را بر قیمت تمام شده ی دارو تحمیل میکند. حتی شرکت هایی که مواد اولیه نیز تولید می کنند دچار مشکل خواهند شد. چون آنها نیز مواد اولیه ی مورد نیاز خود را از خارج تهیه می کنند. راهکاری که صنعت داروسازی برای این معضل در نظر گرفته این است که حجم قابل قبولی از مواد اولیه را برای ۳ یا ۴ ماه آتی ذخیره داشته باشد تا اگر به هر دلیلی موفق به واردات نشد تولید به مشکل دچار نشود.
شرکت دارویی کوثر چه رویدادهایی را در عرصه ی داروسازی کشور رقم زده و مراکزی که ترجیح می دهند با این شرکت کار کنند تحت تاثیر چه نقاط قوت و ویژگی‌هایی هستند؟
داروسازی کوثر در داخل کشور و حتی کشورهای حاشیه ی ایران، یکی از برندهای بسیار معتبر در تولید داروهای آنتی‌بیوتیک است. در این زمینه داروسازی کوثر توانسته در بازار دارویی ایران جایگاه ویژهای پیدا کند. البته رویکرد توسعه ای شرکت به سمت تولید داروهای غیر آنتی‌بیوتیکی است و در این راستا تمرکز بر داروهایی است که کمبود آن ها محسوس است و به صورت واردات تامین میشود. کوثر مصمم به تولید داروهای خاص و عرضه ی آن به بازار است. در حال حاضر نیز موفق شدیم ۳ دارو را به صورت انحصاری تولید کنیم که تولیدکننده ی دیگری در بازار ندارد و پیش از آن با هزینه ی بسیار گزافی وارد میشدند و علیرغم واردات، باز کمبود این داروها در بازار محسوس است.
مقایسه ی عملکرد مدیریتی شما با مدیریت‌های پیشین چه نتیجه‌ای را در منحنی حرکت شرکت نشان می دهد؟
عملکرد مدیران پیشین خوب بوده که شرکت توانسته حدود ۴۰ تا ۵۰ سال به حیات خود ادامه دهد. من نیز سعی کردم رهرو مدیران سابق باشم اما اتفاقی که در دوران حضور من افتاده این بوده که توانستم با استفاده از تجربیات مدیران قبلی و فضای همدلی که در سازمان وجود دارد شرکت را از حالت تک محصولی خارج کرده و خطوط تولید جدید ایجاد کنم و دست های دیگر از محصولات را در شمار تولیدات قرار دهم.
آیا شرایط تحریم مزایایی هم برای تولیدکنندگان داخلی داشته است؟
این مسئله نیز از دو دیدگاه می تواند بررسی شود. وقتی شرکت یا صنعت دچار تحریم می شود حرکت به سمت خودباوری و خودکفایی اتفاق می افتد که این جنبه ی مثبت تحریم است. این که ضرورتی ایجاد شود که روی پای خود بایستیم و وابستگی ها را به حداقل برسانیم. اما تحریم ها مشکلات عدیده ای را در نقدینگی، انتقال ارز و امور بانکی ایجاد میکند. در حال حاضر برای پرداخت هزینه با کشورهای اروپایی دچار مشکل هستیم. یا انتقال انجام نمیشود یا در میانهی داد و ستدی که در حال تکوین است به صورت یک طرفه باطل می کنند و نمی پذیرند. این رویداد عوارضی را برای ما در پی خواهد داشت.
آیا شرکت شما آمادگی این را دارد تا از بیرون، پیشنهاد تولید دارویی تازه را مورد ارزیابی قرار دهد؟
این اتفاق قبلا در زمینه ی داروهای آنتی‌بیوتیک افتاده است. چیزی که دنبال آن هستیم این است که بتوانیم برای خطوط جدید گواهی GMP بگیریم تا بتوانیم تولید قراردادی برای سایر شرکت ها در گروه های دیگر دارویی را به انجام برسانیم.
مهم‌ترین مشکلات شما برای تولید به کدام بخش مربوط بوده است؟
نقدینگی بزرگترین مشکلی است که به دلیل عدم بازگشت مطالبات از شرکت های پخش، گریبان داروسازی را گرفته است. البته شرکت های پخش نیز به اشکال مختلف عدم بازگشت نقدینگی را از سوی داروخانه ها، بیمارستان ها و دانشگاه ها دارند که باید نخبگان و صاحب نظران با ورود به این بی نظمی دامنگیر، آب را از سرچشمه پاک کنند. این باعث شده که تامین مواد به امری دشوار مبدل شده و مطالبات سر رسید شده ی ما بالا برود و داد و ستد در صنعت دارو بسیار سخت شود.
با توجه به روند سریع تغییرات اقتصادی در کشور پر فراز و نشیب ایران، چه اهدافی در سال آتی برای شرکت برنامه ریزی کرده اید؟
برنامه های سال جاری جزو اهدافی بودند که تقریبا همگی به نتیجه رسیدند. ایجاد خطوط جدید، افزایش در میزان فروش و صادرات از جمله این اهداف بود که علیرغم وجود تمام مشکلات نقدینگی این توفیقات حاصل شد. برای سال آینده به دنبال این هستیم که سهم بیشتری از بازار دارویی ایران را به دست آوریم و از رقابت های ناسالمی که در بازار وجود دارد جلوگیری کنیم. تصمیم داریم ۱ الی ۲ خط تولید جدید راهاندازی کنیم و محصولات تازهای را به سبد دارویی شرکت اضافه کنیم.
آیا رسانه ها در رونق فعالیتهای شرکت شما نقشی ایفا کرده اند؟
در دوران حضور مدیریتی من در داروسازی کوثر مراودات و تماس با رسانه ها بیشتر شده است. صدا و سیما در سال گذشته پوشش خبری کاملی از افتتاحیه خط جدید تولید داشت و ۵۰ خبرگزاری مختلف نیز در شرکت حضور داشتند. در سال جاری نیز یکی دو برنامه تلویزیونی داشتیم. به زودی تیزر تبلیغاتی شرکت داروسازی کوثر از صدا و سیما پخش میشود. تاثیر رسانه در معرفی شرکت اهمیت زیادی دارد و می تواند یاری دهنده باشد.
اگر به گذشته برگردید و مجددا امکان انتخاب پیدا کنید آیا باز وارد صنعت داروسازی خواهید شد؟ چرا؟
تصمیم من از ابتدا تحصیل رشته ی داروسازی بود و خداوند این توفیق را نصیب من کرد که توانستم دکترا و تخصص داروسازی بگیرم و یکی از آروزهای دیگر من این بود که در دانشگاه حضور موثر داشته باشم. اکنون قریب به ۲۰ سال است که در دانشگاه تدریس می کنم و توانستم دانشجویان علاقمند را به متخصصانی موفق ارتقا داده و به جامعه ی دارویی تحویل دهم. بله اگر به گذشته برگردم باز همین رشته را انتخاب خواهم کرد.
پژوهش و تحقیقات در شرکت شما چه منزلتی دارد؟ در واحد تحقیق و توسعه شما چه تعداد نیرو شاغلند؟
واحد تحقیق و توسعه، قلب شرکت داروسازی است. این واحد موتور محرکه ی شرکت محسوب میشود. از زمان حضور من، فعالیت این واحد چندین برابر شده و حدودا ۱۲ نفردر این واحد فعالیت می کنند. سعی بر این است تا ماهانه حدود ۲ داروی جدید به سبد دارویی اضافه شود که این توفیق حاصل تلاش واحد تحقیق و توسعه بوده و در این راستا اخذ پروانه ی داروهای جدید نیز از سوی همین واحد انجام میشود.
موفقیت های بین المللی پزشکان و داروسازان ایرانی بخشی از اخبار رسانه ها را به خود اختصاص میدهد. آیا شرکت شما در راستای جذب نخبه های داروسازی اقداماتی انجام داده است؟
در حال حاضر جذب داروساز را در دستور کار قرار دادیم. از سال آینده به دنبال جذب نیروهای برتر در رشته داروسازی هستیم تا بتوانیم فعالیت های مثبت جدیدی را در شرکت برنامه ریزی و اجرا کنیم.
تمرکز بر روی چه نوع داروهایی را اخیرا در دستور کار ویژه شرکت قرار داده اید؟ چرا؟
سراغ داروهایی رفتهایم که تیراژ کم ولی ارزش بسیار بالایی دارند. داروهایی که در لیست فوریتهای وزارت بهداشت قرار دارد و با کمبود شدید مواجه هستند. داروهایی که ارزبری بسیار بالایی دارند و ارزش افزودهی زیادی برای شرکت داشته باشد.
شاخص ترین ویژگی شرکت شما در نزد داروخانه ها چیست؟
برند کوثر توانسته سالیان متمادی با تولید آنتی‌بیوتیک های با کیفیت حضور مستمری در بازار دارویی داشته باشد و سهم بزرگی از بازار را از آن خود کند. و در بین داروخانه داران محبوب و شناخته شده است.
روش مدیریتی شما در هدایت مجموعه در راستای اهداف تعیین شده چگونه است؟
سعی کردم مجموعه را با ایجاد همدلی و همراهی به صورت کارگروهی با نظرخواهی و اجماع، مدیریت کنم. مدیریت بر روی دل ها باعث ایجاد حس مسئولیت در افراد میشود. توضیح دادن مسائل به مدیران باعث میشود که حس مفید و موثر بودن کنند و با روحیه ی ایجاد شده، کارها بهتر و با کیفیت بیشتری به انجام می رسد. همواره سعی کردم سیستم را به صورت دانشگاهی و نه به صورت یک مرکز بنگاهداری و تجاری اداره کنم.
از منظر رضایت مشتریان، شرکت شما در چه جایگاهی قرار دارد؟
ایجاد واحدهای بازاریابی و CRM دو اتفاق خوبی بودند که تحولات مثبتی را به دنبال داشتند. علیرغم قدمت بالای داروسازی کوثر، فقدان واحد بازاریابی فعال، معضل ملموسی بود که برطرف شد. پس از راه اندازی واحدهای مذکور، بخش فروش و مارکتینگ با توسعه و رونق زیادی روبرو شد. واحد CRM یا پاسخگویی به مشتری به صورت تلفنی و پیامک و همچنین اطلاع رسانی از طریق سایت به داروسازی یاری می رساند. برای تکتک محصولات، وبسایت هایی تعریف کردیم که بازدیدکننده ها اعم از داروخانه ها، بیماران، داروسازان و مسئولین فنی بازدید کرده، سوالات خود را می پرسند و پاسخ دریافت می کنند. در مجموع طوری برنامه ریزی کردیم که رضایت مستند طیف مرتبطین حوزه ی دارویی را داشته باشیم.
با توجه به شرایط اقتصادی جدید اگر قرار باشد برای دوران کاری تازه، شعاری انتخاب کند، این شعار چه خواهد بود؟
به پشتوانه ی نیم قرن تجربه، سرآغازی در تولید محصولات نوین دارویی هستیم. حمایت خداوند نیز در این راه کمک کرد و این توفیق را داشتیم که هر ماه یک یا چند محصول جدید به پشتوانه ی امکانات و پتانسیلی که در شرکت وجود داشت به بازار دارویی عرضه کنیم.
اگرهمه شرکت های داروسازی به داوری گذاشته شوند شرکت تحت مدیریت شما در این میان چه رتبه ای می گیرد؟ به چه دلیل؟
داروسازی کوثر به دلیل تولید آنتی‌بیوتیک باید در بین شرکت های آنتی‌بیوتیکساز مورد بررسی قرار گیرد اما تصور میکنم که جزو ۳۰ شرکت اول هستیم.
هرگز مدیری را به عنوان الگو و سرمشق مد نظر قرار داده اید؟
من سعی میکنم از عملکرد بزرگان صنعت دارویی چه در دانشگاه چه در صنعت الگو بگیرم. حتی در سطح مدیران میانی که تجربیات و نظراتشان می تواند راهگشا باشد. افرادی مثل دکتر آدرنگی، دکتر فرید، دکتر شفیعی و آقای دکتر فرسام عزیز که اگر چه پا به دنیای آخرت گذاشته اند اما رد پاهایشان در پیچ و خم فعالیت های دارویی و دانشگاه ی قابلیت پیگیری و الگو شدن دارد.
اگر فایزر، سانوفی، روش یا امثال این غولهای داروساز به‌طور مستقیم به بازار دارویی ایران ورود کنند آیا شرکت شما توان رقابت با محصولات آنها را خواهد داشت؟
اگر بخواهیم پاسخ واقعگرایانه ای بدهیم جواب منفی است. صنعت دارویی ما صنعت ژنریک به حساب می آید و بهتر است که ما شرکت های ژنریک را با شرکت های هم رده ی خودشان مقایسه کنیم. البته اگر در بحث قیمت گذاری ها دست ما باز بود، شاید میتوانستیم کیفیت تولیدات خود را حتی در حد این غولهای داروسازی ارتقا داده و رقابت جدیتری داشته باشیم اما در حال حاضر ما تولید می کنیم ولی قیمت را وزارت بهداشت تعیین می کند و با توجه به این محدودیت های ضد توسعه امکان رقابت وجود ندارد.
صحبت پایانی
بزرگترین مشکلی که امروز صنعت داروسازی را تهدید میکند مشکل نقدینگی است. این مشکل متاسفانه در سال آینده هم وجود خواهد داشت. مسئولین باید پیش از زمین گیر شدن صنعت، این آشفتگی را برطرف سازند. بدون نقدینگی در تولیدِ ساده ترین داروها دچار مشکل خواهیم شد. طرح تحول سلامت در صورت تامین اعتبار لازم می تواند به طرحی مفید و موفق تبدیل شود ولی در حال حاضر فشار مالی این طرح روی شانه های صنعت داروسازی آوار شده است.
صنعت داروسازی یک صنعت ملی است و نیاز بیمار به دارو از غذای شبش واجب تر است. ضروری است صاحبنظران دانشگاهی و صنعت را در مجمعی دارای اختیار و اعتبار دور هم جمع کنیم و مشکلات این چنینی را به آنان بسپریم تا پس از ارزیابی های حرفه ای و آسیب شناسی های موثر، نهایتا با راهکارهای تازه به سراغ این مشکلات قدیمی و ضد توسعه برویم.
