بخش اصلی جراحی های پلاستیک، عمل جراحی های مرتبط با پیوند بافت پوست و چربی، بازسازی ضایعات بافتی و ناهنجاری های مادرزادی، درمان زخم های حاد ومزمن و سوختگی و جراحی های زیبایی است.هدف این مقاله، ارائه یافته های جدید در مورد استفاده ازسلول های بنیادی در زمینه جراحی پلاستیک و ترمیمی است
رونــد پیــری شــامل مســیرهای دژنراتیــو مختلــف، بــه ویــژه از دســت دادن حجــم بافت هــای نــرم اســت. بــا توجــه بــه پیــر شــدن جمعیـت جهانـی، تمایـل بـرای بـه دسـت آورد ظاهــر جــوان و تقاضــا بــرای روش هــای زیبایــی بـدون توسـل بـه گزینه هـای تهاجمـی از قبیـل جراحــی، افزایــش یافتــه اســت. روش هــای زیبایــی و بــه خصــوص جوانســازی پوســت بــه یـک بخـش جدایـی ناپذیـر از جراحـی پاسـتیک زیبایــی تبدیــل شــده اســت. در حــال حاضــر بســیاری از مــردم در حــال مقابلــه بــا کاهــش حجـم صـورت و بـدن و چیـن و چـروک هسـتند. یکـی از اصـول اساسـی جراحـی پاسـتیک اسـتفاده از پیونــد چربــی از بــدن خــود بیمــار اســت. تکنیــک پیونــد چربــی fat graftیکــی از رایــج تریــن روش هــای ضــد پیــری در جراحــی پاســتیک اســت.در روش پیونــد چربــی، ســلول های چربــی خــود فــرد کــه بافــت اتولــوگ (ســلولهای خــود بیمــار) نــام دارد از قســمت شــکم یــا قســمت داخلــی ران بــه روش لیپــو ساکشــن آســپیره میشــود و بــه محلـی از بـدن کـه حجـم خـود را بـه دلیـل پیـری یـا بیمـاری یـا ضربـه از دسـت داده اسـت تزریـق می شــود. بــه ایــن روش لیپوفیلینــگ نیــز گفتــه میشــود. هیــچ عارضــه جانبــی خــاص ناشــی از پاسـخ ایمنـی بـدن در لیپوفیلینـگ بـا اسـتفاده از سـلول های اتولـوگ گـزارش نشـده اسـت. بـا ایـن حــال چربــی پیونــد زده شــده می توانــد بعــد از مدتــی جــذب شــود و هیچگونــه پیــش بینــی درمـورد میـزان جـذب چربـی نمی تـوان انجـام داد. از سـوی دیگـر مطالعـات تجربـی نشـان داده انـد کـه ســلول های چربــی پیونــد زده شــده حافظــه ی بافتــی را کــه از آن مشــتق شــده اند نگــه می دارنــد وایــن موضــوع در برخــی جراحی هــای زیبایــی بــه ویــژه دور چشــم میتوانــد مشــکل ســاز باشــد. بــه عنــوان مثــال اگــر ســلول های بنیــادی حاصــل از چربــی ران گرفتــه شــود، اگــر بیمــار وزن خــود را کاهـش دهـد، ممکـن اسـت جایـی کـه پیونـد وجـود دارد نیـز کاهـش چربـی اتفـاق بیفتـد.روش لیپوفیلینــگ بــرای جراحــی بازســازی پســتان و ناهنجاری هــای ســینه مــادرزادی بــدون اســتفاده از ایمپلنــت هــای پســتان اســتفاده میشــود. دکتــر «جــی پیتــر روبیــن،» اســتاد جراحــی پلاســتیک و ترمیمــی در دانشــکده پزشــکی دانشــگاه پیتزبــورگ میگویــد: اســتفاده از پرکننده هــا نیازمنـد جراحـی تهاجمـی اسـت و نتایـج، ممکـن اسـت بـه طـور ایـده آل طبیعـی بـه نظـر نرسـد.
وقتـی چربـی از نقطـه ی دیگـر بـدن پیونـد زده میشـود ممکـن اسـت تـا مـدت زمانـی کـه بیمـار تمایــل دارد دوام نیــاورد و مجــددا شکســته و جــذب شــود. جایگزینــی ایــن فیلرهــا یــا پرکننده هــا بــا ســلول های بنیــادی می توانــد نتایــج بهتــری داشــته باشــد. ســلولهای بنیــادی (,stem cells )SCsنوعــی از ســلول های غیرتمایــز یافتــه هســتند کــه می تواننــد بــه انــواع مختلــف ســلول های اختصاصــی تبدیــل شــوند و ســلول ها را در بافت هــا ترمیــم و جایگزیــن کننــد. شـایع تریـن SCsبـرای ایـن منظـور، سـلول هایبنیــادی بالــغ (AS )هســتند کــه در مقادیــر اندکــی در هــر بافــت حضــور دارنــد. آنهــا ســه ویژگــی حیاتــی دارنــد:
عمر طولانی دارند.
خود تجدید میشوند (ما میتوانیم بیشتر آنها را تولید کنیم.)
میتوانند به سلولهای بالغ تر و متمایز تبدیل شوند.
ســلول های بنیــادی بالــغ، کــه همچنیــن بــه عنــوان ســلول های بنیــادی ســوماتیک شــناخته می شــوند، در سراســر بــدن یافــت می شــوند و میتواننــد بــه بازســازی ســلول های آســیب دیــده و یــا جایگزینــی ســلول های مــرده بپردازنــد. آنهــا می تواننــد از منابــع مختلفــی از جملــه بافـت چربـی (بافـت آدیپـوز) اسـتخراج شـوند. از بیـن سـلول های بنیـادی
دو نـوع متـداول سـلول وجـود دارد: سـلول هـای بنیـادی مزانشـیمی مغـز اســتخوان (BM-MSCs )و ســلول های بنیــادی حاصــل از چربــی (.ADSCs)بــا توجــه بــه نتایــج نویــد بخــش اســتفاده از ســلولهای بنیــادی (SCs )در درمـان، ایـن سـلول های تمایـز نیافتـه بـه طـور فزاینـدهای در آزمایش هـای،in vitroمدل هـای حیوانـی و آزمایشـات بالینـی کاربـرد دارنـد. بسـیاری از مطالعـات پیشـرفته ایی را بـا اسـتفاده از ADSCsو BM-MSCهـا را در درمـان ضایعـات بافـت و زخم هـای مزمـن نشـان داده انـد. بـا ایـن حـال، بـه دلیـل هزینه هــای بســیار بــالای برداشــت و کشــت SCsو دسترســی محــدود بــه اطاعـات در مـورد ایمنـی ایـن نـوع روش درمـان بـرای اسـتفاده ی انسـانی، یـک درمـان انتخابـی نیسـتند. تحـولات بیشـتر درتحقیقـات SCو کاهـش هزینه هـای مرتبـط بـا اسـتخراج و کشـت و تمایـز آن هـا در مقیـاس تجـاری، اسـتفاده از SCsجایگزیـن مناسـب بـرای روشهـای جراحـی سـنتی خواهـد شــد. مزیــت اصلــی درمــان بــا ســلول های بنیــادی از اجتنــاب از روش هــای بالقـوه مضـر جراحـی و خطـر از بیـن رفتـن بافـت دهنـده اسـت. ورود SCsبـه تکنیک هـای جراحـی پاسـتیک و ترمیمـی، میتوانـد نتیجـه روش و طـول عمـر آن را بهبـود بخشـد. نتایـج تحقیقـات گروهـی از دانشـمندان دانمارکـی کـه در مجلـه Lancetبـه چـاپ رسـیده اسـت نشـان می دهـد کـه بـا غنـی سـازی پیونـد چربـی بـا سـلول های بنیـادی مشـتق شـده از بافـت چربـی، مقــدار پیونــد بــه طــور قابــل ماحظــه ای بهبــود یافتــه اســت. ایــن روش بــه ویــژه در جراحــی لیپوفیلینــگ پســتان کــه بــه حجــم زیــادی از چربــی نیـاز دارد، نتایـج بالینـی قابـل توجهـی دارد. اسـتفاده از سـلول های بنیـادی در جراحــی پاســتیک وترمیمــی، ایــن پتانســیل را دارد کــه تعــداد عمــل جراحی هایـی را کـه ممکـن اسـت بیمـار نیـاز داشـته باشـد بـه میـزان قابـل توجه ـی کاهـش می دهـد و گامـی رو بـه جلـو در درمان هـای دیگـر کـه در آن lipofillingاســتفاده می شــود ماننــد پــر کــردن زخمهــا و نقص هــای تروماتیــک بــه حســاب میآیــد. بــا توجــه بــه تحقیقــات روبیــن و همکارانــش، تکنیــک اســتفاده از ســلولهای بنیــادی میتوانــد بــرای پــر کــردن چــروک روی صــورت پیــر، جایگزینــی بافــت پســتان از دســت رفتــه بــه علــت درمــان ســرطان، یــا حتــی رشــد ایمپلنــت پســتان طبیعــی اســتفاده شــود. بــا اینکــه ایــن برنامه هــا هنــوز بــه طــور کامــل جــا نیفتاده انــد، جراحــان پاســتیک در اروپـا و آسـیا از سـلول های بنیـادی بـرای دریافـت نتایـج بهتـر در بیمـاران خــود اســتفاده می کننــد. بــه نظــر میرســد چربی هــا منبــع وســیع ی از ســلول های بنیــادی هســتند. دانشــمندان دهه هــااســت پــی برده انــد کــه بافـت چربـی جمعیـت زیـادی از سـلول های نابالـغ دارد کـه توانایـی رشـد ســلول های چربــی را دارنــد. بنــا بــه گفتــه روبیــن در حوالــی ســال های ۲۰۰۰و ۲۰۰۱محققــان متوجــه شــدند کــه ایــن «ســلولهای پیــش چربــی» در واقــع ســلول های بنیــادی هســتند کــه می توانــد نــه فقــط چربـی، بلکـه غضـروف، اسـتخوان و حتـی اعصـاب و عضلـه قلـب را تولیـد کننــد. بــر خــاف دیگــر بافتهــای غنــی از ســلولهای بنیــادی، ماننــد مغـز اسـتخوان، اسـتخراج بافـت چربـی آسـان اسـت. چربـی مـورد نیـاز بـه روش لیپوساکشــن بــه دســت می آیــد. درمــان بــا ســلول های بنیــادی می توانــد کیفیــت پوســت را نیــز بهبــود ببخشــد. ســلول های بنیــادی کــه از ســلولهای چربــی خــود فــرد گرفتــه شــده اند، بــه قســمت هایــی از چهــره کــه نیــاز بــه حجــم دهــی دارنــد تزریــق می کننــد، و بدیــن شــکل، پوســتی جوانتــر و ســختتر، کــه بــه طــور چشــمگیری خطــوط و چیــن و چروک هــا در آن کاهــش یافتـه اسـت بـه دسـت می آیـد. بـا ایـن روش نیـاز بـه بوتاکـس و جراحـی نخواهـد بـود. نتایـج ایـن درمـان طبیعـی و طولانـی مـدت اسـت و در بافـت و تونیســته پوســت تغییــر میکنــد. چربی هــای شــکم و قســمت داخلــی ران بــه منظــور اســتخراج ســلول های بنیــادی مناســب هســتند و منابــع غنــی از ســلول های بنیــادی بافــت چربــی می باشــند. ایــن ســلول ها در حضـور فاکتورهـای رشـد و ماتریکـس هـای پلیمـری از قبیـل هیالورونیـک اســید کشــت داده می شــوند و بــه قســمت هــای مختلــف پوســت صــورت تزریــق می شــوند.از ســلول هــای بنیــادی بــرای ترمیــم زخم هــای پوســتی نیــز اســتفاده می شــود. ترمیــم زخــم، فرآینــد پیچیــدهای اســت کــه شــامل تعامــات مختلــف بیــن ســلول ها، ســیتوکین هــا و ماتریکــس هــای خــارج ســلول ی اسـت. در طـی چنـد دهـه گذشـته، تکنولـوژی هـای مختلـف بهبـود زخـم بــا اســتفاده از ســلول های بنیــادی توســعه یافتــه اســت و برخــی از آنهــا در مرحلـه بالینـی اسـت. در ترمیـم زخـم هـا، هـر دو سـلول های بنیـادی مغــز اســتخوانفیبروباســت هــا تاثیــر بــه ســزایی در بهبــودی زخــم داشــته انــد. خــواص آنژیوژنیــک ســلول های بنیــادی چربــی ASCs می توانــد در ترمیــم زخمهــای ایســکمیک مفیــد باشــد. عــاوه بــر ایــن Ascهــا باعــث ترشــح ســیتوکین هــا ( نوعــی از فاکتورهــای رشــد کــه رشـد سـلول هـا را افزایـش مـی دهنـد) شـده و بـه افزایـش تولیـد کاژن، تشـکیل گرانـول هـا و رگ سـازی منجـر مـی شـوند. نتیجـه ترمیـم پوسـت پسـتانداران پـس از ترمیـم زخـم هـا تشـکیل اسـکار اسـت. اسـکار، رسـوب سـازمان نیافتـه از کاژن اسـت. ASCsمی توانـد یـک ابـزار بالقـوه درمانـی بـرای از بیـن بـردن اسـکار پـس از ترمیـم زخـم باشـد زیـرا آنهـا دارای اثـر ضــد التهابــی و ایمونوساپرســیو اســت. نتایــج نویــد بخــش اســتفاده از ســلول های بنیــادی در طــول دهــه گذشــته نشــان داده اســت کــه، آینــده ای امیــدوار کننــده بــرای گشــودن یــک اســتراتژی جدیــد درمانــی ســلولی در جراحــی پاســتیک بــه وجــود آمـده اسـت. بـا ایـن حـال بـرای درمـان اسـتاندارد بـا سـلول هـای بنیـادی مطالعـات بالینـی بیشـتری مـورد نیـاز اسـت و بایـد تحقیقـات بیشـتری در مــورد تعییــن سرنوشــت ســلول های پیونــد زده شــده و تعــداد ســلول های مـورد نیـاز بـرای اثـر بخشـی بالینـی بـه طـور دقیـق صـورت گیـرد. اثـرات نامطلـوب پیونـد سـلولی، از قبیـل احتمـال رشـد تومـور و نتایـج بلنـد مـدت این سلول ها باید مورد ارزیابی قرار گیرد
دکتر سودابه داوران
