به گزارش آفتاب سلامت دکتر متخصص کودکان، جان کافی سال ۱۹۷۲، در توصیف مکتوب آسیب های وارده به کودکی در حال معاینه، برای اولین بار از واژه «سندرم کودکان تکان خورده» استفاده کرد.
سندرم کودک تکان خورده هنگامی روی می دهد که کسی کودکی را تکان دهد یا او را به سمت اشیاء پرت کند، چنین کاری نوعی بدرفتاری با کودک به شمار می رود. این حالت ممکن است برای کودکان تا سن ۵ سالگی روی دهد، اما برای کودکان زیر ۱ سال بسیار شایع تر است.
تکان دادن یا پرت کردن کودکان خردسال هرگز کار صحیحی نیست. امکان دارد که این کار هیچ علامتی از آسیب دیدگی به جای نگذارد، اما می تواند باعث مشکلات دراز مدت شدید یا حتی مرگ شود. سر کودک در مقایسه با سایر اندام های بدن، سنگین و بزرگ است و ماهیچه های گردن به اندازه ای قوی نیستند که بتوانند وزن سر را تحمل کنند. تکان دادن می تواند به سلول های مغزی صدمه وارد کند که به آسیب دائم مغز می انجامد. این کار هم چنین می تواند رگ های خونی درون مغز کودک را دچار پارگی کند و باعث خون ریزی در مغز شود. حتی آسیب دیدگی جزئی مغز کودک نیز می تواند دشواری های مادام العمر به وجود آورد.
آسیب دیدگی های ناشی از سندرم کودک تکان خورده از آن جا روی می دهند که یکی از والدین یا کسی که از کودک مراقبت می کند، از گریه کودک مستأصل شده، کنترل خود را از دست داده و به شدت کودک را تکان می دهد.
این گونه رویدادها در تعامل های عادی روزانه هنگام بازی آرام با کودک پیش نمی آیند. برای مثال، بالا و پایین بردن ملایم کودک بر روی زانو باعث سندرم کودک تکان خورده نمی شود.
تکان دادن یا پرت کردن کودک باعث چه آسیب هایی می شود؟
- تشنج
- نابینایی یا ناشنوایی
- فلج
- آسیب دیدگی دائم مغز
- مرگ
چگونه می توانم از فرزندم محافظت کنم؟
اگر گریه کردن نوزاد برای شما خیلی استیصال آور و نومید کننده است، اشکالی ندارد که به خودتان استراحت بدهید. نوزاد را با ملایمت در مکانی امن بگذارید و اتاق را ترک کنید. ۱ تا ۱۰ دقیقه استراحت کنید تا در این فرصت آرامش خود را به دست بیاورید. قبل از تلاش برای آرام کردن نوزادتان، بهتر است که خود را آرام کنید.
با دیگر کسانی که از فرزندتان مواظبت می کنند، مانند پرستار بچه، بستگان و دوستان تان درباره طرز مراقبت امن از کودک صحبت کنید. اطمینان یابید که آنها درک می کنند که حفظ آرامش مراقبت کننده بسیار مهم تر است از این که کودک را از گریه کردن بازدارند. به آنها بگویید که اگر تحمل گریه کودک را ندارند، شما با کمال میل حاضرید بروید و کودک را از آنها تحویل بگیرید.
چرا کودکان گریه می کنند؟
گاهی اوقات درک علت گریه کودکان آسان است. گاهی هم چندان کار آسانی نیست. گریه کردن امری عادی است، و برخی کودکان به طور طبیعی بیش از دیگران گریه می کنند. امکان دارد کودکان به این دلیل گریه کنند که گرسنه، ناراحت، بیمار یا آسیب دیده هستند، یا این که می خواهند آنها را در آغوش بگیرید. بسیار طبیعی است که نوزادی که از هر نظر سالم است، در چند ماه اول زیاد گریه کند، ممکن است این گریه گاهی چند ساعت در روز هم طول بکشد. مواقعی گریه کردن کودک تسکین یافتنی نیست حتی اگر کاملا خوب و سالم باشد. این رفتار به طور معمول در حدود ۳ تا ۵ ماهگی پایان می یابد.
اگر گریه ی کودک مداوم یا بلندتر از معمول باشد، اگر تب دارد یا استفراغ می کند، یا اگر نگران هستید که شاید مشکلی وجود داشته باشد، کودک را به بیمارستان یا درمانگاه بهداشتی ببرید.
گریه کردن کودک به این معنی نیست که او کودک بدی است یا از شما عصبانی است. به این معنی نیز نیست که شما پدر یا مادر بدی هستید. گریه صدای آزار دهنده ای است، باید هم این گونه باشد. اگر صدای گریه خوشایند می بود، آنگاه به راحتی می شد آن را نادیده گرفت و در نتیجه نیازهای کودک برآورده نمی شد.
نگذارید صدای گریه باعث آزارتان شود. مفید است که بدانید این مرحله نیز یکی از مراحل رشد کودک محسوب می شود و همه کودکان باید از آن گذر کنند.
مهم ترین نکته ای که باید به خاطر داشت این است که فرزند شما این مرحله ی گریستن را طی خواهد کرد و لبخند و خنده جای این گریه ها را خواهد گرفت.
گاهی این کار دشوار است، اما آرامش داشته باشید و در صورت نیاز، مدتی از خانه خارج شوید.
چه می توان کرد وقتی فرزندتان از گریستن باز نمی ایستد؟
هیچ پاسخ معجزه آسایی وجود ندارد که بتواند همواره و در مورد همه کودکان اثربخش باشد. هنگامی که می خواهید فرزندتان را آرام کنید، ممکن است لازم باشد شیوه های گوناگونی را آزمایش کنید تا دریابید کدام شیوه در مورد او مؤثرتر است. شاید دریابید که روشی که امروز مؤثر است، ممکن است فردا به کار نیاید. ممکن است لازم باشد اقدامات تسکینی و آرام بخشی که به طور معمول می کرده اید را افزایش دهید. اما گاهی وقت ها هیچ کاری نمی تواند گریه کودک را متوقف کند، که آن هم اشکالی ندارد.
چند توصیه که ممکن است شما را در آرام کردن فرزندتان کمک کنند در زیر آورده می شود:
- نوزاد را بر روی سینه ی خود در آغوش بگیرید. ممکن است صدای تپش قلب شما نوزاد را آرام کند.
- برای تغذیه کودک به رفتار و نشانه هایی که از خود بروز می دهد توجه کنید. کودکان به طور معمول در چند ماه نخست زندگی، هر ۲ تا ۳ ساعت یا دست کم ۸ بار در شبانه روز غذا می خورند.
- پوشک نوزاد را بررسی کنید. نوزاد را تمیز و خشک نگاه دارید.
- نوزاد را در پتویی نرم بپیچید.
- نوزاد را گرم و راحت نگاه دارید البته نباید زیاد گرم شود.
- نوزاد را در حالی که در پتو پیچیده اید در گهواره یا تختش نخوابانید.
- موسیقی ملایم یا صداهای آرام بخش پخش کنید.
- برای کودک لالایی زمزمه کنید یا آوازی آرام بخوانید
- گاهی صداهایی مانند جارو برقی، خشک کن لباس، صدای فیلتر آکواریوم یا صدای ماشین ظرفشویی به آرام شدن نوزاد کمک می کنند.
- پستانک یا حلقه دندانگیر به نوزاد بدهید.
- ضمن در آغوش گرفتن و نوازش نوزاد، به او پتوی مورد علاقه اش یا اسباب بازی نرمی بدهید.
- با ملایمت او را تکان دهید.
- با کودک راه بروید یا گهواره اش را بجنبانید. میتوانید در صورت داشتن آغوشی او را در آن بگذارید و در اطراف منزل بگردانید.
- اگر تاب بازی دارید، او را در تاب بگذارید.
- نوزاد را در آغوشی یا کالسکه بگذارید و بیرون ببرید.
برخی نوزادان دوست دارند ماشین سواری کنند. حتماً نوزاد را با رعایت موارد ایمنی، در صندلی ایمنی مخصوص نوزادان قرار دهید.
به خاطر داشته باشید، این توصیه ها گاه مؤثر واقع می شوند و گاه به هیچ روی جواب نمی دهند. انجام این توصیه ها ارزشش را دارد، اما اگر مؤثر نیافتند نباید خود یا نوزاد را سرزنش کنید. گریه ای که با اقدام های آرام بخش متوقف نمی شود یک مرحله از پرورش نوزاد است که به طور معمول تا ۵ ماهگی به پایان خواهد رسید.
اگر تلاش شما برای آرام کردن نوزاد نتواند گریه اش را متوقف کند، چه کار دیگری می توانید انجام دهید؟
کسی را بیابید که به شما کمک کند. به یک دوست یا خویشاوند مورد اعتماد زنگ بزنید. اگر فکر می کنید که شاید کنترل خود را از دست بدهید، مهم است که از نوزاد دور شوید. به همین اندازه هم مهم است که اطمینان یابید هر گاه کودک را ترک می کنید، امنیت او به خطر نخواهد افتاد.
یادتان باشد که هیچ اشکالی ندارد که درخواست کمک نمایید. افراد زیر ممکن است بتوانند به شما کمک کنند:
- خانواده
- دوستان
- مراقبت گر بهداشتی فرزندتان
- گروه های والدین
- پرستار بهداشت همگانی
یادتان باشد هرگز نوزاد را تکان ندهید!
ماهیچه های گردن نوزادان ضعیف و سر آنها بزرگ است، به همین دلیل حتی چند ثانیه تکان دادن شدید می تواند به آسیب دیدگی شدید نوزادان و خردسالان بیانجامد و فاجعه های جبران ناپذیری برای آنان و خود شما اتفاق بیفتد.
