پروژه عظیم نقشه برداری و تعیین توالی کل ژنوم انسان
از سال ۱۹۹۰ پروژه عظیم نقشه برداری و تعیین توالی کل ژنوم انسان آغاز شد و برای اجرای کامل آن ۱۵ سال زمان پیش بینی و تصویب کردند. پس از تشریح اهداف پروژه، دانشمندان بسیاری از ملل با حمایت دولت ها به این تلاش مجدانه پیوستند.
این بزرگترین پروژه بیولوژیکی بین المللی در جهان است که تاریخ پزشکی نظیر این اهتمام جهانی و به اشتراک گذاشته شده را به خود ندیده است.
در آستانه ورود به سی سالگی پروژه ژنوم انسانی و ادامه دار بودن این انقلاب در دست تکوین، با نگاهی به بیانیه های متولیان، اطلاعیه فوریه سال ۲۰۰۱ نوید می دهد که ۹۰ ٪ از ژنوم انسان به ثبت رسیده و پروژه در حال برداشتن آخرین گامهای علمی خود است و این در حالی بود که هنوز بسیاری از ژنوم انسانی، شناسایی نشده بودند و متاسفانه تا امروز نیز این پروژه به پایان مورد انتظار خود نرسیده است.
فرجام نامعلوم
در ژوئن سال ۲۰۱۹ ، یادداشت ها و حاشیه نویسی های دبیرهای ناظر بر کار، نشان از بسیاری نقاط ناقص و تاریک نقشه داشت. استفاده از دو واژه «حل نشده» “unresolved” و «متوقف شده» “stalled” در جای جای نقشه، گویای وضعیتی است که علی رغم هزینه ۵ تا شش میلیارد دلاری، فرجام آن را به زمانی نامعلوم حواله می دهد.
عدم تکمیل نقشه برداری و تعیین توالی ژنوم انسان، یعنی تداوم منطقی ترس ها و تردیدها در روشن و خاموش سازی و حذف و اضافه ژنها با هدف کنترل اعمال بیولوژیکی یا مداوای بیماری ها و بازگرداندن سلامتی های از دست رفته که بی شک باید به زمانی پس از این توفیق نایافته موکول شوند.
بطور مثال در گزارش علمی یک تیم حرفه ای در دانشگاه استنفورد، اثر مخرب یک ژن در بیماری زایی مورد مطالعه قرار گرفته بود. توضیحات سرپرست تیم به نقش ژن مذکور در بروز اختلال اشاره داشت اما وقتی مخاطب بطور مستقل، شناسنامه ژن را در فرهنگ ژن شناسی مورد بررسی قرار می داد، درمی یافت این ژن چندین عملکرد مفید و حیاتی در بدن را برعهده داشت و جالب تر اینکه این تمام آنچه این ژن انجام می داد نبود و نقش های ناشناخته همین یک ژن همچنان تحت بررسی است.
بنابراین حتی پس از تکمیل نقشه ژنوم انسانی، آنچه که ارائه خواهد شد، تمام یافته هایی است که تا آن مقطع زمانی دستگیر اعضای تیم مطالعاتی شده است.
ورود هوش مصنوعی
به نظر می رسد با پیشرفت های هوش مصنوعی آنچه که این نقشه موعود را به کمال قابل اعتماد خواهد رساند، نانو حسگرهایی Nanosensors است که به عنوان حواس هوش مصنوعی، به داخل بدن داوطلبین فرستاده می شود و با بررسی های عینی و مبتنی بر واقعیت، تار و پود ژنتیکی انسان را مورد تجزیه و تحلیل کامل و نهایی قرار خواهد داد.
این پردازش به خلق انسانهایی مجازی منتهی می شود که پژوهشگران را از آزمایش بر روی مدل های حیوانی یا بافت های جدا شده انسانی بی نیاز خواهد ساخت. به این صورت که نرم افزارهای عظیم داروسازی نظیر هوش مصنوعی داروساز Sam مخلوق دانشگاه Flinders استرالیا، مولکول های پیشنهادی خود را بر روی انسان مجازی یاد شده خواهد آزمود و کلیه فعل و انفعالات بدن این انسان مجازی در مقابل داروی پیشنهادی، همان واکنش های بیولوژیکی خواهد بود که آزمایش آن دارو در دنیای واقعی در بدن انسان زنده ایجاد می کند.
به بیانی دیگر ما شاهد تعامل سازنده دو یا چند هوش مصنوعی با یکدیگر خواهیم بود که یکی از آنها نقش بیمار داوطلب و دیگری نقش پژوهشگر و آزماینده را برعهده خواهد گرفت و این تعامل شگفت آور دو یا چند هوش مصنوعی به کشف پرشتاب داروها و درمان ها منتهی خواهد شد.
شاید وقتی که خالق هوش مصنوعی به خوردن قهوه مشغول است، هوش مصنوعی اول به عنوان درمانگر مجازی، داروهای برگزیده خود را روی سرطان سینه هوش مصنوعی دوم که نقش بیمار مجازی را بازی می کند، می آزماید و با سرعت پردازش ابررایانه های امروزی، آزمودن تریلیون ها ترکیب شیمیایی، ماموریتی است که می تواند ظرف چند ساعت به اتمام رسانده و نتایج فرمولاسیونی داروی مرگ و زندگی را به سفارش دهنده خود تقدیم دارد.
نویسنده
فریبرز روشنفکر- سردبیر
