مصاحبه اختصاصی آفتاب سلامت با دکتر حمید ترکاشوند
در راستای هم اندیشی گردانندگان صنعت دارو و اطلاع از تصمیمات مدیریتی در این مقطع زمانی خاص، با دکتر «حمیدترکاشوند» مدیرعامل شرکت توزیع دارویی محیا دارو مصاحبه ای انجام گرفت که ماحصل آن را با شما مخاطبین گرامی به اشتراک می گذاریم با ما همراه باشید.
آقای دکتر لطفاً خلاصه ای از تجارب و سوابق کاری خود، خصوصاً در دورانی که در شرکت های پخش دولتی و خصوصی فعالیت داشتید ارائه نمائید.
- بنده بیش از ۲۷ سال سابقه ی کار دارم که حدود ۹ سال آن کار حرفه ای در سازمان حسابرسی بود و مابقی کار اجرایی که ۱۰ سال آن در مجموعه شرکت داروپخش (شامل: چهار سال کارخانجات داروپخش، دو سال هلدینگ داروپخش و چهار سال توزیع داروپخش) با آخرین عنوان شغلی عضو هیأت مدیره و معاون مالی و اقتصادی انجام وظیفه نمودم سپس یک سال قائم مقام مدیرعامل شرکت شیر پاستوریزه پگاه تهران و شش سال مدیرعامل شرکت پوراپخش، که یکی از تجربیات بنده در ساخت و رشد یک شرکت پخش بود و هم اکنون نیز نزدیک به دو سال اندی است که در شرکت محیا دارو، به عنوان اولین شرکت پخش دارویی در بخش خصوصی مشغول به فعالیت هستم.
- توفیق دو دوره عضو هیأت مدیره و دبیری کمیته ی مالی انجمن در کنار دیگر عزیزان و بزرگان صنعت پخش داشته و انجام وظیفه نموده ام.
- در موازات کارهای اجرایی، بیش از ۲۱ سال در دانشگاه های مختلف به تدریس در حوزه ی مالی فعالیت داشته و دارم. عضو جامعه ی حسابداران رسمی ایران هستم و دارای مدرک کارشناس دادگستری در حوزه ی مالی می باشم.
- ویژگی ها و چالش های کار در شرکت های دولتی و خصوصی متفاوت هستند. ایجاد رزومه ی خوب یکی از ویژگی های کارکردن در شرکت های بزرگ به شمار می رود. در حالی که چابکی در تصمیم گیری از مزایای کار در شرکت های خصوصی است. اما همواره چالش اختیار و مسئولیت در هر دو حوزه یکی از مهم ترین موضوعات کاری محسوب می گردد.
به طور مثال شرکت های بزرگ دارای سیستمی هستند که مدیران سوار بر فرایندهای آن شرکت تصمیم گیری می کنند و در تعامل و تجارب خود و دیگران می توانند فرایندهای بنگاه اقتصادی را بهبود بخشند اما در شرکت های کوچک (بخش خصوصی) چالش ها، ضرورت کنترل سیستم و فرایندهایی است که نیاز به اصلاح و مراقبت دائمی دارد چرا که عموماً فرایندها به دلیل کوچک بودن سازمان دستخوش تغییرات مقطعی و سلایق مدیران قرار می گیرد که یکی از نقاط ضعف بخش خصوصی محسوب می شود.
وضعیت کنونی شرکت محیا دارو چگونه است و با توجه به توضیحات شما با چه چالش هایی مواجه است؟
شرکت محیا دارو جزء اولین شرکت پخش در بخش خصوصی است. بر اساس آمارنامه ی دارویی در رنکینگ ریالی فروش در طول پنج سال اخیر معمولاً بین ۸ تا ۶ در حال جابجایی بوده است و لیکن از لحاظ فروش تعدادی رتبه ی ۴ و۳ را به خود اختصاص داده است دلیل آن این است که بیش از ۷۵ درصد از فروش این شرکت را خصوصاً در این برهه از زمان محصولات تولید داخل و ارزان قیمت ایرانی تشکیل داده است و با حجم بسیار بالایی از توزیع در ناوگان فعلی در این شرکت فعالیت می کنیم. البته ناگفته نماند شرکت محیا دارو در دو سال اخیر با دو چالش مهم مواجه بود.
یکی چالش داخلی بود که مشکلات عدیدهای را در حوزه ی نقدینگی، مطالبات و سودآوری به شرکت تحمیل کرد و علت آن اعمال روش های نامتعارف بود. به لطف خداوند و همت والای تیم فعلی توانستیم به خوبی بر بخش عمده ای از مشکلات فائق آئیم.
اما چالش دیگر که عموماً شرکت های پخش با آن مواجه هستند مشکلات صنعت و آشفتگی در شرایط فعلی است که فکر میکنم دیری نپاید بسیاری از صنایع و شرکت ها را دچار بحران خواهد کرد.
از نظر شما مشکلات فعلی صنعت دارو چیست؟
اگر بخواهیم مشکلات را آسیب شناسی کنیم باید از چندین منظر موضوع را بررسی کرد:
ظرفیت تولید
واقعیت این است که ظرفیت تولید در شرکت های تولیدی بیش از ظرفیت جمعیت فعلی کشور درنظر گرفته شده است. یعنی اگر شرکت های تولیدی بخواهند از تمام ظرفیت خود استفاده کنند یقیناً می توانند بالاتر از نیاز موجود تولید کنند در صورتی که بازار داخل کشور امکان جذب کل ظرفیت تولید را ندارد.
عدم صادرات
اگر شرکت های تولیدی بخواهند از ظرفیت کامل خود استفاده کنند سرریز مازاد تولید باید در حوزه ی بازار صادراتی مورد مصرف قرار گیرد و متاسفانه صادرات دارویی ایران محدود به چند کشور همسایه است که تاثیر چشمگیر و موثری در بهرهمندی از ظرفیت تولید مازاد را فراهم نمی آورد. به همین دلیل تا چندی پیش از سیاست جایزه در فروش و تخفیفات، که سم مهلکی برای این صنعت و کیفیت دارو محسوب می شود جهت فروش برخی محصولات دارویی استفاده می شد. ولی درحال حاضر به دلیـل کمبودها و مشکلات منابع و نقدینگی عملاً شرایط گذشته مسکوت مانده است.
کیفیت و قیمت دارو
قیمت دارو نسبت به بسیاری از محصولات غیردارویی که حتی پیچیدگی فرایند تولید دارو را ندارند (مثل مواد غذایی و …) ارزان تر است، که این ارزانی درظاهر به نفع مصرف کننده ی نهایی است. معتقدم این ارزانی اولاً موجب کاهش کیفیت محصولات دارویی شده و ثانیاً شرکت های تولیدی را از چرخه ی حیات به در خواهد کرد چرا که برای تداوم بقا در شرکت های تولیدی، خرید مواد اولیه ی ارزان قیمت با کیفیت پائین، برای فروش محصولات ارزان قیمت کنترل شده و دستوری، خود عامل مهمی در این روند محسوب می گردد.
در آسیب شناسی باور حاکم درباره ی برتری کیفیت محصولات خارجی، علت را باید در نگاه دولتی و پایین بودن قیمت داروهای تولیدی جستجو کرد. داروهایی که بدون درنظر گرفتن منافع جانی مصرف کننده ی نهایی در راستای کاهش هزینه ها از مواد اولیه ارزان قیمت استفاده می کند که فقط در ظاهر به نفع مصرف کننده ی نهایی خواهد بود.
آیا شما برای مصارف شخصی از محصولات تولید داخل استفاده می کنید؟
بله از داروی ایرانی و محصولات تولید داخل استفاده می کنم. به نظر بنده اگر برای بخش خصوصی فرصت و بستر مناسبی در شرکت های تولید داخلی فراهم گردد کیفیت داروهای ایرانی می تواند به مراتب بالاتر از وضعیت کنونی باشد. شرکتهای تولید داخلی زیادی هستند که مواد اولیه ی خود را از معتبرترین و مهم ترین سورس ها تهیه و با کیفیت مناسب و در حد محصولات اروپایی تولید و عرضه می کنند.
نظر شما در خصوص تحریم ها و تاثیر آن بر صنعت دارو چیست؟
یقیناً مثل بقیه صنایع و اقتصاد کشور، شرکت های تولید دارویی بی تاثیر از مقوله ی تحریم ها نخواهد بود اما نکته ی حائز اهمیت این است که تا چندی پیش همواره شرکت های تولیدی از آشفتگی و یا ورشکستگی شرکت های پخش نگران بودند اما هم اکنون شرکت های پخش نگران کمبود و عدم تامین و تولید محصولات دارویی در شرکت های تولیدی هستند لذا چنانچه شرکت های تولیدی دچار بحران شوند با خود بسیاری از شرکت های پخش بزرگ و کوچک را از بین خواهند برد و با رکود اقتصادی در این بخش از فعالیت ها مواجه خواهیم شد.
مهمترین مشکلات شرکت های دارویی در سال جدید چیست؟
در سال جدید یکی از مشکلات شرکت های دارویی یا بهتر بگویم چرخه ی اقتصاد دارویی از تولید تا مصرف (شامل شرکت های تامین کننده، شرکت های وارداتی، شرکت های تولیدی، شرکت های توزیعی، داروخانه ها و مصرف کننده ی نهایی) نقدینگی و کاهش سرمایه در گردش است. به عبارتی منفی شدن سرمایه در گردش یعنی بدهی های جاری آنها بیش از دارایی های جاری آنها است. بانکها در عین حال که یکی از تامین کنندگان مهم تامین سرمایه درگردش بنگاههای اقتصادی محسوب می شوند خود یکی از موسساتی هستند که با نرخ های بهره بانکی بالا، بیشترین ضربه و لطمه را به منفی شدن سرمایه درگردش و کاهش سودآوری بر بدنه بنگاههای اقتصادی می زنند و شاید حتی بتوان گفت اگر بانکها هم مراقب این وضعیت نباشند دیری نمی پاید که با سوخت شدن بسیاری از مطالبات بنگاه های اقتصادی ورشکسته، مواجه خواهند شد.
توصیه ی شما در این مقطع به همکاران خود در این صنعت برای مراقبت از وضع موجود چیست؟
وصول مطالبات به مراتب مهم تر از فروش در بنگاههای اقتصادی است. فروشی که منجر به وصول نشود عملاً بنگاه را با سوخت شدن مطالبات و کاهش سودآوری مواجه خواهد کرد و در حوزه ی فروش الزاماً باید سیستم اعتبارسنجی راه اندازی و عملیاتی گردد. نباید صرف درخواست خوب یک مشتری، فروش بدون ضابطه صورت گیرد. جمع آوری مطالبات حتی از مشتریان خوش حساب نیز فرایندی است که باید در اولویت و کنترل قرار گیرد و کنترل وصول مطالبات در کلیه ی امور در دستور کار جدی قرار گرفته و همواره در چرخه ی نقدینگی باید در خریدهای با فرجه ی کوتاه مدت و فروش های با فرجه ی بلندمدت که آسیب جدی به سرمایه درگردش خواهد زد، مراقبت نمود.
صحبت پایانی خودتان را برای جمع بندی و نتیجه گیری بفرمائید.
هم اکنون همه ی ما شرایط سخت و دشوار کشور و شاید بعضاً متفاوت از سالهای گذشته را تجربه می کنیم. اینکه در هر برهه ای از زمان شما چگونه بر مشکلات فائق آیید نیاز به تغییر استراتژی هم در سطح کلان و هم در سطح خرد دارد. برخی از آنها در اختیار بنگاه اقتصادی و برخی دیگر در اختیار دولتمردان است که به اختصار به آن اشاره می کنم.
تغییر جدی در اقتصاد دارو
صنعت دارو، به طور جدی نیاز به حمایت و تغییرات اقتصادی دارد. ساختار دولتی نظام دارویی کشور یکی از معضلاتی است که باید تغییر کند و همانند بسیاری از کشورها بخش خصوصی رونق بیشتری گیرد.
اصلاح قیمت دارو و افزایش هزینه ها
قیمت محصولات دارویی باید مورد بازنگری قرار گرفته و رابطه ی درستی بین قیمت محصولات و فرایند تولید، خواب سرمایه و نقدینگی مصرف شده در این بخش برقرار گردد. افزایش هزینه ها سرعت بیشتری نسبت به افزایش قیمت دارو دارد و عملاً توان ادامه را از بنگاه های اقتصادی گرفته است. طولی نخواهد کشید که این عامل، صنعت دارو را دچار بحران جدی خواهد نمود.
ادغام شرکتها و بنگاههای اقتصادی
هر چند در کشور ما عدم شراکت و نداشتن شریک به لحاظ فرهنگی ریشه ی عمیقی دارد اما در این مقطع اگر برخی صنایع و بنگاه ها به فکر ادغام و هم افزایی نیفتند عملاً با ورشکستگی مواجه خواهند شد که جبران خسارات آن به سادگی میسر نخواهد بود.
هم اندیشی
به نظر من مدیران خوش فکر، تصمیم گیر و خوبی در این صنعت حضور دارند که می توانند در این مقاطع بحرانی هم اندیشی های دوره ای خوبی برای حل مشکلات ارائه کنند اما به دلیل مشغله و عدم اشتراک ایده ها وارد فضای مثبت و سازنده ی هم اندیشی نمی شوند. در این مقطع حساس به جای رقابت ناصحیح که موجب لطمه وارد کردن به بدنه ی صنعت می شود باید رفاقت تعاملی داشته، تا بتوان فضای کنونی را تغییر داد.
مراقبت از فرایندها
در هر بنگاه اقتصادی مراقبت از چرخه ی عملیات و چرخه ی نقدینگی، از وظایف مهم مدیران سازمان ها محسوب می گردد. در شرایط بحرانی، استراتژی مربوط به این مراقبت باید متناسب با روند سازمان ها تغییر یابد.
کلام پایانی
در هر مقطع از زمان چه دوره ی رونق و چه دوره ی رکود، فرصت ها و تهدیدها رنگ عوض می کنند. مدیرانی در این مقاطع موفق خواهند بود که متناسب با وضعیت موجود، تغییر موضع داده و بر شرایط مسلط شوند. متاسفانه چون شرکت های پخش دارو با روش های سنتی اداره می شوند بسیاری از بنگاه ها و بعضا اشخاص حقیقی، آگاهانه یا ناآگاهانه اداره ی شرکت های پخش را ساده می پندارند و این موضوع باعث ایجاد آشفتگی هایی در بازار و اداره ی شرکت های پخش شده است. اگر بخواهیم اقتصاد و روند این فعالیت ها را تغییر دهیم چاره ای جز تغییر در مدل کسب و کار به طور ریشه ای نداریم. زندگی روزمره ی ما دائماً در حال تغییر و تحول با روش های نوین و تکنولوژی های جدید است و چنانچه آمادگی لازم برای این دگرگونی ها را نداشته باشیم به ناچار و با هزینه ی سنگین مجبور به تبعیت و پذیرش تغییرات در کسب وکارها خواهیم بود.
در پایان از شما و ماهنامه آفتاب سلامت و فرصتی که به بنده دادید صمیمانه تشکر می کنم و برای همکاران خود در این صنعت آرزوی موفقیت و توفیق روزافزون دارم.
