درمان کوری و دلایل کندی در ظهور درمان های کاربردی

به گزارش آفتاب سلامت مقایسه دو خبر علمی، یکی مربوط به ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰ برابر با اول آبان ۱۳۹۹ و دومی مورخ ۲۰ مارس ۲۰۱۸ برابر با ۲۹ اسفند ۱۳۹۶ نشان می دهد گروههای پژوهشی یا از نتایج پژوهش های هم بی اطلاع هستند و یا می خواهند نتایج پژوهشهای دیگران را در کارنامه خود منظور کنند. نظایر این گونه موازی کاری ها با مقایسه و دقت نظر در مطالعات قبلی، دلایل اصلی در کندی قطار درمان های کاربردی در بسیاری از زمینه ها رامعلوم می سازد.

گام دیگر دانشمندان در درمان نابینایی

اول آبان ۱۳۹۹ – ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰

دانشمندان آمریکایی اخیرا از ژن درمانی برای بازیابی بینایی در موش‌های نابینا استفاده کرده و قصد دارند اواخر سال جاری آزمایشات بالینی این روش را بر روی انسان آغاز کنند.

به نقل از ژن نیوز، عامل اصلی این فرآیند یک پروتئین سنجش نور به نام  MCO1 opsin است که هنگام اتصال به سلول‌های خاص در پشت چشم، بینایی را بازیابی می‌کند. این سلول‌های به اصطلاح دو قطبی که در افراد مبتلا به بیماری‌های شایع چشم سالم باقی می‌مانند، بخشی از مسیرهای حسی برای درک نور و بینایی هستند.

در آزمایشات شرکت آمریکایی «نانواسکوپ» (Nanoscope)، موش‌های کاملاً نابینا و بدون درک نور مورد آزمایش قرار گرفتند که پس از درمان، محققان شاهد عملکرد چشمگیر شبکیه چشم و بینایی موشها بودند.

موش‌های تحت درمان در آزمایش‌های بصری آزمایشگاه، مانند پیمایش در پیچ و خم ها و تشخیص تغییرات حرکت، سریع‌تر بودند. در انسان این روش درمانی برای افراد مسن مبتلا به دژنراسیون ماکولای وابسته به سن و ورم رنگیزه‌ای شبکیه (RP) به صورت تزریق در چشم انجام می‌شود.

محققان این مطالعه پس از انجام آزمایشات بر روی موش‌ها هیچ مسئله ایمنی در موش‌های تحت درمان پیدا نکردند و با بررسی خون و بافت‌های آنها نیز هیچ نشانه‌ای از التهاب مشاهده نکردند.

در بهترین حالت، این روش درمانی می‌تواند به بیماران در رسیدن به بینایی ۶۰/۲۰ کمک کند؛ به این معنی که افراد قادر خواهند بود اجسامی که افراد با دید طبیعی از فاصله ۶۰ فوتی (۱۸ متر) می‌بینند را از فاصله ۲۰ فوتی (۶ متری) ببینند.

پیکگیو لی (PaekGyu Lee) از محققان این مطالعه گفت: اگر این روش اپتوژنتیک با استفاده از سلول‌های محافظت شده در شبکیه تخریب شده بتواند در ترمیم بینایی در انسان موثر باشد، می‌تواند جایگزینی ارزشمند برای روش پروتز شبکیه برای افراد مبتلا به ورم رنگیزه‌ای شبکیه باشد.

طی این مطالعه محققان راهی را در سلول‌های دو قطبی برای انجام برخی کارها در گیرنده های نوری آسیب دیده شناسایی کردند. قسمت اول این روش شامل ویروسی بی ضرر است که اصلاح شده تا حاوی ژن انسانی باشد. آن ویروس سپس به چشم تزریق می‌شود و به پشت چشم به سلول‌های شبکیه منتقل می‌شود.

ژن انسانی که اکنون حاوی این ویروس است، سپس سبب می‌شود سلول‌های شبکیه پروتئین حسگر نور به نام اپسین MCO۱ تولید کنند. اپسین MCO۱ هنگامی که به سلول‌های دو قطبی شبکیه متصل می‌شود، با اجازه دادن به سلول‌های دوقطبی برای انجام برخی از کار گیرنده‌های نوری آسیب دیده ، بینایی را بازیابی می‌کند.

اوپسین ها مولکول‌های گیرنده نوری هستند که می‌توانند با جذب نور ، از حالت استراحت به حالت سیگنال تبدیل شوند و در نتیجه سبب ایجاد آبشار سیگنالینگ شوند که این عمل نیز سبب تولید پاسخ‌های فیزیولوژیکی می‌شود. در یک چشم طبیعی، اپسین ها توسط گیرنده های نوری میله ای و مخروطی در شبکیه بیان می شوند.

گیرنده‌های نوری هنگامی که توسط نور فعال می شوند، شروع به تپیدن می‌کنند و از طریق دیگر سلول‌های عصبی شبکیه و عصب بینایی به سلول‌های عصبی مغز سیگنال می‌فرستند.

سایر روش‌های درمانی جایگزینی اپسین برای رسیدن به آستانه مورد نیاز سلول‌ها برای پردازش نور، به نور زیاد نیاز دارند اما نور شدید باعث آسیب بیشتر به شبکیه می‌شود؛ اما درمان شرکت نانواسکوپ تنها با یک بار تزریق در چشم انجام می‌شود. درمان با اپسین MCO۱ همچنین می‌تواند طیف وسیعی از بیماری‌های تخریب کننده شبکیه را نیز درمان کند.

یافته‌های این مطالعه در مجله” Nature Gene Therapy” منتشر شده است.

گام مهمی در جهت درمان یک نوع نابینایی رایج در سنین بالا

۲۹ اسفند ۱۳۹۶ – ۲۰ مارس ۲۰۱۸

پزشکان گام بزرگی به سوی درمان رایج ترین نوع نابینایی در بریتانیا موسوم به “دژنراسیون ماکولا” که مربوط به پیری است برداشته اند.

داگلاس واترز، ۸۶ ساله، که در چشم راست خود دید نداشت اکنون بعد از این درمان می گوید: «حالا می توانم با آن روزنامه بخوانم.»

او یکی از دو بیماری بود که یک نوع درمان بدیع با کمک سلول های بنیادی در بیمارستان چشم مورفیلدز لندن در آنها آزمایش شد.

این سلول ها که از رویان انسان استخراج شده به صورت وصله ای پرورش داده شد و با ظرافت پشت چشم قرار داده شد.

آقای واترز اهل لندن سه سال قبل در چشم راست دچار دژنراسیون شدید ماکولا شد.

ماکولا بخشی از چشم است که امکان دید درست در روبروی چشم را فراهم می کند، و از جمله برای تشخیص صورت افراد، تماشای تلویزیون یا خواندن کتاب لازم است.

داگلاس می گوید که پس از این عمل اکنون بینایی در چشم راست را کاملا بازیافته.

ماکولا متشکل از بافت هایی است که نور را حس می کنند. در پشت این بافت ها لایه “رنگدانه ای شبکیه” قرار دارد که وقتی سست و ضعیف می شود باعث تحلیل ماکولا و کوری می شود.

پزشکان راهی برای ساختن این لایه و قرار دادن آن در پشت ماکولا یافته اند.

این تکنیک که جزییات آن در نشریه “بیوتکنولوژی نیچر” چاپ شده با سلول های بنیادی شروع می شود. اینها نوع خاصی از سلول ها هستند که توانایی بدل شدن به انواع بافت های بدن را دارند.

این سلول ها به نوعی که لایه رنگدانه ای را می سازد تبدیل می شوند و در داخل “داربستی” در چشم قرار می گیرند.

قطر این لایه فقط یک سلول است – حدود ۴ میکرون – و طول و عرض آن ۶ میلیمتر در ۴ میلیمتر.

این عمل حدود دو ساعت طول می کشد.

پرفسور لیندون کروز از پزشکان شرکت کننده در این برنامه ضمن هیجان انگیز خواندن این دستاورد گفت که بر آن نام «درمان» نمی گذارد چون بینایی کاملا طبیعی را برنمی گرداند.

در هر یک از این دو مریض فقط یک چشم عمل شد. بیمار دوم یک زن شست و اندی ساله است. هر دو بیما برای یک سال بینایی بهبود یافته در این چشم را حفظ کرده اند.

آنها قبل از عمل قادر به خواندن با چشم معیوب نبودند اما پس از عمل قادر به خواندن ۶۰ تا ۸۰ کلمه در دقیقه هستند.

در مرحله بعد هشت بیمار دیگر در آزمایش های کلینیکی شرکت خواهند کرد.

پزشکان می خواهند از ایمنی آن مطمئن شوند. یک نگرانی این است که سلول های پیوندی سرطانی شوند اما تابحال نشانی از این مشکل دیده نشده است.

پرفسور پیت کافی از موسسه چشم پزشکی دانشگاه کالج لندن گفت: «این مطالعه پیشرفتی واقعی در پزشکی ترمیمی است. ما امیدواریم به درمانی سریع و ارزان بدل شود به طوری که ظرف پنج سال در نظام بهداشتی بریتانیا در دسترس بیماران قرار گیرد.»

بیش از ۶۰۰ هزار نفر در بریتانیا دچار این مشکل هستند. این بیماری عامل اصلی نابینایی در بریتانیا و سومین عامل کوری در جهان است.