تقلید از میان آسایی نوعی ماهی در توقف فرایند پیری

دانشمندانی در استنفورد می‌گویند با دست‌کاری سازوکار یک پروتئین در بدن انسان می توان فرایند پیر شدن را تغییر داد.

امکان توقف فرایند پیری در انسان، ایده ای است که از عملکرد نوعی ماهی تحت عنوان African turquoise killifish ماهی برکه ای فیروزه ای آفریقایی، توجه آنان را به خود جلب کرده است.

این ماهی ها می توانند با توقف موقت رشد سلول و اندام در دوران جنینی، طول عمر خود را به دو برابر افزایش دهند.

آنان می توانند در موقعیت های تهدید و احساس خطر، رشد ارگان ها را در حالت میانآسایی diapause قرار دهند.

ارگان هایی مانند مغز، چشم و گوش با انواع مختلف سلول مانند سلول های عصبی پیشرو (صورتی)، سلول های گلیال (آبی) و سلول های عصبی بالغ (سبز) در شرایط diapause فرایند پیری را بشدت کند می کنند.

به طور مثال هنگامی که برکه های محل زندگی این ماهی خشک می شود، فرزندان این ماهیان زندگی خود را تا فرارسیدن شرایط مناسب، به حالت مکث در می آورند.

اکنون محققان می خواهند بر روی ساز و کار انجام  این فرایند زیستی متمرکز شده و تکرار آن را در بدن انسان امکان پذیر سازند.

تحقیقات یاد شده در مورد برکه‌ماهی فیروزه‌ای آفریقا، رمز و راز پدیده‌ای زیست‌شناختی را پیش روی دانشمندان قرار داده است که  باعث درنگ در حیات رویان‌ها می‌شود و یافته‌های این تحقیق می‌تواند به جلوگیری از پیری انسان کمک کند.

گونه‌هایی مثل برکه‌ماهی می‌توانند خود را در حالت «پویایی معلق» معروف به «میان‌آسایی» قرار دهند به طوری که فرایند پیری عملاً متوقف می‌شود تا این موجودات زنده بتوانند در محیط‌های خطرناک دوام بیاورند.

برکه‌ماهی Killifish یا کپوردندان‌های تخم‌گذار ۱۲۷۰ گونه مختلف را شامل می‌شوند. برکه‌ماهی‌ها به طور عمومی ماهیان کوچک و پراستخوان بومی آب‌های شیرین آمریکا هستند و برای از بین بردن تخم پشه و غیره پرورش می‌یابند.

نام Killifish از هلندی به انگلیسی وارد شده و به معنی ماهی برکه است و African turquoise killifish زیر مجموعه خانواده Killifish به حساب می آید.

طبق این تحقیق که در مجله دانشگاهی ساینس منتشر شده است رویان‌های این ماهی کارهایی مثل رشد سلول و اندام‌ها را ماه‌ها و حتی سال‌ها متوقف می‌کنند و بدین شکل مراحل بعدی زندگی، مانند بلوغ و باروری را به تعویق می اندازند.

با شناخت «سازوکارهای» میان‌آسایی می‌توان به درمان بیماری‌هایی مربوط به کهولت سن و حتی حفظ اندام‌های بدن کمک کرد.

آن برونت Anne Brunet ژن‌شناس دانشگاه استنفورد که یکی از نویسندگان این گزارش تحقیقاتی است، می‌گوید: «طبیعت راه‌هایی برای متوقف کردن ساعت زیستی پیدا کرده است.»

طبق این تحقیق ژن‌های درگیر در تکثیر یاخته‌ها و رشد اندام‌های برکه‌ماهی فیروزه‌ای آفریقا طی میان‌آسایی رویانی غیرفعال می‌شوند.

در ضمن فعالیت ژن‌هایی که پایشگری دستگاه بدن را انجام می‌دهند تشدید می‌شود و ژن‌های مرتبط با حفظ ماهیچه‌ها و سوخت‌و‌ساز نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

طبق این بررسی پروتئینی به نام CBX7 که گویا تولید آن طی میان‌آسایی افزایش می‌یابد، نقشی محوری در تنظیم کردن تغییرحالت‌های ژن‌ها ایفا می‌کند.

از آنجا که ژن CBX7 در انسان و این نوع از ماهی مشترک است، محققان فکر می کنند می توانند با دستکاری پیشرفته پروتئین یاد شده، فرایند پیر شدن را در بدن انسان متحول سازند.

برونت که استاد ارشد دانشگاه است، به ایندیپندنت گفت: «به نظر ما با بررسی فرایند میان‌آسایی رویانی می‌توان به خوبی دریافت که چگونه باید یاخته‌ها و بافت‌ها را به مدت طولانی حفظ کرد.»

«چون یاخته‌ها و بافت‌ها با افزایش سن دچار فرسایش می‌شوند، می‌توان گفت که شاید چنین شناختی بتواند به یافتن راهبردهایی برای حفظ بهتر بافت‌ها و اندام‌ها کمک کند.»

کریستف انگلرت، ژن‌مولکول‌شناس موسسه پیری شناسی لایپزیک در آلمان، می‌گوید: «این تحقیق جدید سبب می‌شود این دید که الگوواره میان‌آسایی حالتی غیرفعال و ملالت‌بار است تغییر کند و آن را حالتی فعال با ویژگی عدم‌رشد رویانی تلقی کنیم.»

بیش از ۱۳۰ گونه از پستانداران که موش ها و خرس ها نیز در این زمره قرار دارند، به نوعی از پدیده  diapaus بهره مند می شوند.