تجهیز اتاق های عمل به ربات هایی هوشمندتر رباتی برای جراحی بسیار دقیق جمجمه و کاهش حجم کاری جراح

همکاری مشترک پزشکان و مهندسان در قالب تیمی پژوهشی در دانشگاه صنعتی آیندهوون Technische Universiteit Eindhoven رباتی را پدید آورد که می ­تواند با صرفه ­جویی قابل توجه در عامل زمان، قسمتی از جمجمه­ ی انسان را با دقت بالا و بدون آسیب زدن به اعصاب و رگ­ های اصلی جهت دسترسی به بافت مغز برش زده و بردارد.

این ربات در واقع یک دستگاه تراش CNC است که به یک مته­ ی جراحی با هفت محور حرکتی مجهز شده است. این ویژگی امکان سوراخ کردن جمجمه را از زوایای مختلف فراهم می­ کند.

جمجمه‌بُری یا کرانیوتومی Craniotomy نام یک عمل جراحی است که در آن قسمتی از استخوان جمجمه به طور موقت جهت دسترسی به بافت مغز برداشته می‌شود.

این عمل جراحی بسیار حساس به دلایلی مانند بیرون آوردن تومور، کاستن فشار داخلی یا تخلیه ­ی لخته خون انجام می‌شود و به ­طور معمول اقدامات جراح برای برش و دسترسی به مغز محتاج صرف ۲ ساعت زمان است.

این ربات هلندی ابزاری سبک، دقیق و کم صداست که بر اساس دستورالعمل­ های برنامه­ ریزی شده و تصاویر CT اسکن علامت ­گذاری شده از سوی جراح کار می­ کند. برای استفاده از این ابزار، سر بیمار در محل محکم می­ شود و دستگاه به صورت خودکار قطع ه­ای از جمجمه را به شکل و ابعاد مورد نظر جراح جدا می­ کند.

به گفته ­ی محققان قرار است اولین آزمایش ات بالینی این ابزار در سال جاری میلادی انجام گیرد. البته سازندگان هلندی ربات مذکور نوید داده ­اند، کاربردی شدن فناوری ابداعی در طول پنج سال آینده انجام خواهد شد.

در همین راستا سوم ماه می ۲۰۱۷ خبرگزاری­ های پزشکی از قول محققان دانشگاه یوتا University of Utah اعلام کرده بودند رباتی در این دانشگاه ساخته شده که می­ تواند ۵۰ بار سریع­تر از انسان، جراحی جمجمه را انجام داده و احتمال بروز عفونت و اشتباهات انسانی را به حداقل کاهش دهد.

دانشمندان دانشگاه یوتا اظهار داشتند مته ­ی رباتیک مذکور تحت رایانه کنترل می­ شود و روش کار با آن مشابه «گوگل مپ» است. آن­ها نیز نوید دادند که ربات یاد شده نقش مهمی در آینده­ ی عمل­ های جراحی برعهده خواهد گرفت چون مدت زمان عمل جراحی دسترسی به مغز را از   ۲ساعت به ۲ دقیقه و نیم کاهش خواهد داد.

طبق اظهارات محققان دانشگاه یوتا، این ربات می­تواند اعمال جراحی را سریع، تمیز و ایمن انجام دهد و به این ترتیب مدت زمان باز بودن زخم و بیهوشی بیمار به شکل چشمگیری کاهش خواهد یافت.

دانشمندان یوتا نوید دادند با به ­کارگیری این ربات در اتاق عمل اشتباهات انسانی و هزینه­ های جراحی نیز کاهش خواهد یافت.

بر اساس این فناوری جدید، ابتدا بیماران تحت سی­تی ­اسکن قرار خواهند گرفت تا محل دقیق ساختارهای حساس مانند اعصاب، رگ­ های بزرگ و شریان­ هایی که نباید به آن­ها آسیبی وارد آید، مشخص شود.

جراحان در عمل ­های روی استخوان­ های سخت به خصوص جراحی جمجمه، از مته­ های دستی استفاده می­ کنند که این فرایند ساعت ها طول می ­کشد.

جمجمه­‌بری تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود ولی می‌تواند به صورت بی­ حسی موضعی و در حالی که بیمار بیدار است، نیز انجام شود. به طور کلی، قبل از کرانیوتومی، بیمار تحت تصویربرداری ام­ آرآی قرار خواهد گرفت. جراح به کمک این تصویر، محل دقیق حذف استخوان و زاویه­ ی مناسب برای دسترسی به مناطق مربوطه ­ی مغز را تعیین می‌کند. مقدار استخوانی که از جمجمه برداشته خواهد شد به نوع عمل جراحی در حال انجام بستگی دارد. پس از اتمام عمل، قطعه استخوان جدا شده با استفاده از تیتانیوم و پیچ یا انواع دیگری از تثبیت کننده‌ها مانند سیم، نخ و غیره در جای خود تثبیت خواهد شد.

ورود ربات­های پیشرفته ­تر به اتاق­های عمل می ­تواند تحول قابل توجه ی در کیفیت کرانیوتومی ایجاد کند. با توجه به اظهارات هر دو تیم آمریکایی و هلندی، مبنی بر عدم آزمایش این ربات­ها بر انسان، آفتاب سلامت معتقد است جراحی اجساد اهدایی انسان می­ تواند باعث بهبود کیفیت کار در این ربات ­ها شده و در زمان کاربردی شدن ربات­ های مذکور تسریع به عمل آید.